.webp){kind=icon}
Растат каматите на станбените кредити во Македонија откако Народната банка и Европската централна банка веќе извесен период ја затегнуваат монетарната политика преку зголемување на основните каматни стапки. Податоците на Народната банка покажуваат дека пондерираните каматни стапки на новоодобрените станбени кредити се зголемиле од 3,18 проценти во јануари годинава на 4,33 проценти во октомври годинава.
Од друга страна, шестмесечниот еурибор, за кој најчесто е врзано движењето на варијабилната камата на станбените кредити во Македонија, се зголеми од 1,240 проценти во јануари годинава на 2,405 проценти во декември годинава.
Колку поскапуваат кредитите?
За полесно да се увиди колку чини зголемувањето на каматите на станбените кредити, „Блумберг Адрија“ направи пресметка со која „пластично“ и преку прецизни суми се прикажани новите трендови на кредитниот пазар.
Во првиот пример, кредитокорисник е Николина, која зела станбен кредит од 50.000 евра од една од македонските банки, на 1 јануари годинава. Кредитот има рок на отплата 25 години, фиксна каматна стапка од 3,18 проценти за првите десет години и променлива каматна стапка од 3,5 проценти врзана за шестмесечен еурибор за остатокот од периодот на исплата (еуриборот во моментот на земање на кредитот изнесува 1,240 проценти, што ја зголемува варијабилната камата за отплата на кредитот на 4,74 проценти).
Под овие услови, месечната рата за отплата на кредитот во првите десет години со фиксна камата изнесува 241,81 евро, месечната рата за преостанатиот дел со варијабилна камата изнесува 268,80 евра. Без менување на еуриборот, Николина по 25 години ќе треба да ѝ врати на банката вкупна сума од 77.401 евро, односно главница од 50.000 евра и камата од 27.403 евра.
Сепак, еуриборот во меѓувреме се зголеми од 1,240 проценти на 2,405 проценти (декември 2022). Тоа ја зголемува варијабилната камата од 4,74 на 5,9 проценти, а месечната рата за отплата на делот од кредитот со варијабилна камата од 268,80 евра на 289,95 евра. Во случај еуриборот да не се менува, Николина по 25 години треба на банката да ѝ исплати 81.208 евра (50.000 евра главница и камата од 31.208 евра).
Математиката покажува дека Николина при непроменети услови на пазарот ќе трeба на банката да ѝ врати 3.807 евра повеќе, поради затегнувањето на монетарната политика.
Во втoриот пример кредитокорисник е Мими, која зела станбен кредит од 50.000 евра на 1 октомври годинава во истата банка во која Николина го подигнала кредитот.
Кредитот има рок на отплата 25 години, но поради затегнувањето на монетарната политика фиксната каматна стапка за првите десет години изнесува 4,33 проценти, а променливата каматна стапка е 4,5 проценти и е врзана за шестмесечен еурибор за остатокот од периодот на исплата (еуриборот во моментот на земање на кредитот изнесува 1.775 проценти, што ја зголемува варијабилната камата за отплата на кредитот на 6.275 проценти).
Под овие услови, месечната рата за отплата на кредитот во првите десет години со фиксна камата изнесува 273,11 евра, месечната рата за преостанатиот дел со варијабилна камата изнесува 310,11 евра. Без менување на еуриборот, по 25 години Мими ќе треба да ѝ врати на банката вкупна сума од 88.593 евра (главница од 50.000 евра и камата од 38.594 евра).
Пресметката покажува дека поради затегнувањето на монетарната политика, Мими за истиот кредит ќе треба на банката да ѝ врати 7.385 евра повеќе.
Што нè очекува?
Од Народната банка во последниот квартален извештај информираат дека растот на кредитирањето на секторот домаќинства продолжил и во текот на третиот квартал на 2022 година, но забавено.
„Остварениот квартален раст од 1,5 процент (раст од 2,6 во претходниот квартал) во целост произлегува од зголемувањето на потрошувачките и станбените кредити. Резултатите од анкетата за кредитната активност за третиот квартал кај секторот домаќинства упатуваат на нето-намалување на побарувачката на кредити и нето-заострување на кредитните услови. Од валутен аспект, растат и денарските и девизните кредити. Гледано од аспект на рочната структура, растот и понатаму произлегува од долгорочните кредити, при неутрален придонес на краткорочните кредити“, се вели во извештајот.
Од НБМ додаваат дека за четвртиот квартал на 2022 година, банките очекуваат натамошно нето-заострување на кредитните услови кај двата сектора, при очекувано нето-зголемување на побарувачката на кредити кај секторот претпријатија и нето-намалување на побарувачката за кредити кај секторот домаќинства.
Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ неодамна предвиде дека Народната банка ќе продолжи со зголемување на основната каматна стапка до 5,25 во првиот квартал од 2023 година, а зголемување се прогнозира и кај каматата на ЕЦБ.
Се очекува дека тоа ќе се пренесе кај кредитните политики на банките, кои најверојатно во наредниот период ќе ги коригираат каматите во нагорна линија.
