.webp){kind=icon}
Сѐ почесто сведочиме дека некои луѓе наместо да испланираат одмор, налето се упатуваат на сезонска работа. Некои од нив го прават тоа традиционално секоја година, па во студената половина од годината се снаоѓаат со работа тука, а некои користат неплатен одмор од неколку месеци и за тоа време одат на сезонска работа во странство.
Низ годините, трендот и интересот за работа се различни според земјите или професијата. Разговаравме со неколку понудувачи на работа во странство. Едни од нив зборуваат отворено за интересот на Македонците за сезонска работа, други побараа да останат анонимни. Според нивното искуство, последните три години најатрактивна дестинација за сезонските работници е Хрватска. Германија традиционално е најпосакувана, но не е толку експонирана, а новиот тренд се наметнува од Англија.
Најчесто сите понуди од посредниците за работа се со обезбедено сместување, а апликантите не плаќаат ништо за услугата, иако има некои агенции што наплаќаат провизија за тоа.
Дајте работа што било и каде било
Ако според искуството на посредниците треба во една реченица да го опишеме интересот на Македонците за сезонска работа во странство, тогаш дефинитивно ќе речеме дека немаат критериум, туку бараат каква било работа, само да е надвор од земјава. Ова особено се однесува на тие што немаат долго искуство на сезонски работници во странство и на тие што немаат солидни јазични познавања. По неколкукратно такво работење, тие веќе почнуваат да ги избираат работните позиции за кои привремено би заминале во друга држава.
„Не избираат професија. Последнава година сите сакаат да си одат каде било, без разлика дали се со македонски или европски пасош. Велат најдете ни работа за што било“, вели еден од нашите анонимни соговорници, чија агенција посредува за работа речиси единствено во градежниот сектор. Според неговото искуство, има значаен број луѓе што сакаат да се иселат и би дале многу пари за тоа.
Отворен оглас за сезонска работа во странство / Блумберг Адрија
„Порано единствен или најчест мотив беа приходите, но сега воопшто не е во прашање само платата, туку колективната позитивна енергија во Македонија, која одамна е изгубена, како и нефункционалноста на целокупниот систем“, вели нашиот соговорник, кој работи шест години и досега испратил околу 500 градежни работници во странство, најмногу во Хрватска и Германија, од кои 95 отсто практично се иселени за постојана работа и веќе го повлекле со себе и семејството.
„Бројката не е голема бидејќи избираме, посредуваме само за тие што се професионалци, кои имаат искуство за тоа за што аплицираат“, вели тој.
„Коузон“ е компанија со неколкудецениско искуство во посредување за работа на Македонци во странство, како за сезонска или постојана работа, така и за студентски програми за летна работа надвор од земјава. Компанијата вработува исклучиво со македонски пасош и, според тоа, работи со секоја програма со која било држава од Европа каде што може да се реализира ваков тип вработување со македонски пасош.
„Во моментов нудиме работа во Кипар со обезбеден престој (сезонска и на неопределено), потоа работа во Хрватска, која во овој период се однесува исклучиво за угостителство, иако преку целата година излегуваат и други типови работни позиции за таа земја на Јадранот. Потоа ја нудиме Словенија, со различни работни позиции во индустријата (на определено и неопределено време), а ја нудиме и Англија, но сезонски за работа во земјоделство“, вели Зоран Кочоски, генерален директор и сопственик на „Коузон корпорација“, додавајќи дека повремено имаат некои понуди и за работа во Германија, но единствено за профили што се дефицитарни на пазарот или за лица што веќе имаат закажан термин за виза. И тоа главно опфаќа различни услужни дејности. Во рамките на својата понуда, оваа компанија посредува и за работа на бродови за крстосување.
Зоран Кочоски, генерален директор и сопственик на „Коузон корпорација“ / Приватна архива
„Во моментов луѓето се најзаинтересирани за Хрватска и Англија. Причината е што работодавците од овие земји во голем број случаи вработуваат и неквалификувана работна сила, која во текот на работниот процес ќе се стекне со потребните вештини за работата. Во секој случај, Хрватска е традиционално најатрактивната дестинација и се случува кога еден работник веќе еднаш бил таму и е задоволен, следната година со себе да понесе уште два-тројца пријатели или роднини“, вели Кочоски.
Проблемот со Англија на пример е што не секој е подготвен да ги покрие трошоците за виза и пат. На пример, визата чини 396 евра, плус авионската карта и неопходните пари за почеток, што, според Кочоски, излегува дека работникот на почеток треба да има околу 1.000 евра за да отиде на работа во Англија, додека за Хрватска трошокот е само околу 100-200 евра за превоз.
„Овие работодавци не бараат искуство, не бараат ниту познавање на јазикот, што значи дека нема јазична бариера за работата. Сепак, Хрватска веројатно е попривлечна и поради тоа што е на море, па луѓето што одат на работа имаат можност и да уживаат на море“, вели сопственикот на „Коузон“.
Веќе не се само младите, туку и повозрасните заминуваат на работа во странство
Нашата втора анонимна соговорничка е од агенција што посредува за сезонска работа главно во хотелиерството, каде што најмногу се бараат собарки, хигиеничарки или помошници во кујна со помалку искуство, а за тие што знаат повеќе јазици нудат работни позиции како рецепционери, келнери, шанкери, готвачи итн. Иако примарно се насочени кон хотелиерството, поради атрактивноста во последно време нудат работа и за сите видови мајстори во градежништвото.
„Соработуваме со повеќе градежни фирми и хотелски синџири во Хрватска, во Словачка главно се нуди работа во автомобилската индустрија, а за Германија има различни понуди, кои за годинава веќе се пополнети поради најголемиот интерес за таа земја“, вели соговорничката, чија агенција веќе пет години посредува за работа во странство.
Отворен оглас за сезонска работа во странство / Блумберг Адрија
„Секојпат е различно, но може да се заклучи дека иако претходно фокусот беше ставен на помладите (со минимум 24 години и барем мало работно искуство), оваа сезона најзаинтересирани за работа надвор се луѓето на возраст од 35 до 50 години“, вели таа, објаснувајќи дека најмногу работници праќаат во хрватските хотели, каде што може да работат со македонски пасош и работодавецот им вади дозвола за работа од најмногу шест месеци.
Дека се зголемува и возрасната граница на тие што сакаат да одат и да работат во странство, потврдува и Зоран Кочоски од „Коузон“.
„Проблемот во последните години е што секој гледа да замине. Порано продорот и храброста на луѓето беа помали поради низа бариери, сега сите процедури се значајно олеснети“, вели тој.
Кочоски истакнува неколку проблеми во врска со работата во странство. Еден од проблемите е нерегулираниот систем со посредување за вработување. Според него, има голема нелојална конкуренција и многу индивидуалци што се обидуваат да посредуваат за работа, што некогаш резултира со незадоволни сезонски работници.
Кочоски истакнува уште еден сериозен проблем во однос на здравственото осигурување.
„Има многу неевидентирани што одат во странство да работат сезонски и ако се случи некоја повреда или болест, се враќаат во Македонија, каде што користат здравствени услуги на сметка на Фондот, за што државата воопшто не е виновна, а тие не придонесувале во македонскиот систем“, вели Кочоски.
Отворен оглас за сезонска работа во странство / Блумберг Адрија
САД се нова можност за работниците во земјоделскиот сектор
Во последните години се нуди и работа за земјоделски работници со искуство и возачи на камиони во САД.
„Целата процедура е бесплатна. Авионските билети, сместувањето, превозот до работа ги плаќа владата на САД преку субвенции за американските фармери што ќе вработат странски работници. Соработуваме со 1.700 гигантски фарми низ цела Америка“, вели Александар Милутиновиќ, официјален регрутер и промотор на програмата Х2-A (квалификуван земјоделски работник) во САД.
Станува збор за сезонска работа за период од шест, осум или десет месеци во годината, а привлечноста на оваа понуда е што по пет успешни сезони, програмата нуди постојан престој во САД.
„Станува збор за управување и оперирање со земјоделски машини и приклучна механизација (трактор, комбајн и сл.) за орање, сеидба, наводнување, прскање, берба итн. Ако кандидатот нема искуство со земјоделски машини, на фармите може да работи како возач на камион (секако, ако поседува возачка дозвола за Е-категорија) за транспорт на жито, соја, компири и други земјоделски производи од фармите до магацините“, објаснува Милутиновиќ.
Отворен оглас за сезонска работа во странство / Приватна архива
Доволно е апликантите да знаат англиски јазик на ниво за комуникација, а инаку нема ограничувања за возраста. Најмногу пријавени и заинтересирани работници има на возраст од 25 до 40 години, а практиката покажува дека работодавците најмногу ги вработуваат работниците на возраст меѓу 30 и 40 години што имаат поголемо искуство.
„Минатата сезона македонски државјани имаше во Минесота, Мичиген, Ајова, Северна Дакота, Њујорк, Арканзас. Сите работници што работеа претходната сезона се оценети со најдобри оцени од американските фармери, кои се многу задоволни од македонските работници. Месецов отпатуваа пет работници, а веќе се пријавени над 100 луѓе, кои ќе бидат вработени во следните два-три месеци. Оваа година сезоната почнува подоцна поради лошите временски услови во САД“, објаснува Милутиновиќ.
Македонија му нуди на светот 20.000 сезонски работници годишно
Според евиденцијата на „Коузон“, компанија што од 1997 година посредува за работа во странство, во последните две години има меѓу 15 и 20 илјади луѓе што на годишно ниво мигрираат за работа во странство. Три четвртини од нив се сезонски работници, кои не бараат да се иселат, туку се задоволни од сезонската заработка, од која потоа можат уште половина година да живеат овде.
„Инаку, проблемот е системски, зашто државата нема евиденција за тоа колку луѓе одат на сезонска работа во странство, нема институција што би издала некаква потврда за тоа, како што е случај со земјите од Европската Унија. Сега има многу луѓе што користат неплатен одмор или се невработени тука, па во рамките на дозволените три месеци престој во странство одат да работат без да бидат евидентирани и се враќаат во земјава“, вели Кочоски, додавајќи дека конкретно преку неговата агенција годинава најмногу луѓе ќе одат во Англија, околу 1.000, а заедно со другите земји што ги нудат, оваа сезона ќе испратат околу 1.500 наши сезонски работници во странство.
„Според процените, на Хрватска оваа година ќе ѝ бидат потребни околу 60.000 сезонски работници, од кои до 25.000 локални работници и околу 35.000 работници од земји надвор од Европската Унија за кои треба да се издадат работни дозволи“, вели Вељко Остојиќ, директор на Хрватското туристичко здружение ХУТ.
„Тоа е десет проценти повеќе од бројот на дозволи што беа издадени минатата година“, додава тој.
Остојиќ вели дека освен што се обидуваат да најдат работници од дома и од регионот Адрија, сега веќе почнале да се обидуваат да најдат и од подалеку, како што се на пример Филипините. Оваа сезона Хрватска ја поедноставува процедурата за тие што сезонски се враќаат на работа во Хрватска.
