Македонски општини собираат по нула денари од локалните давачки

Три македонски општини лани собрале нула денари по основа на локални такси и надоместоци. Општините Дебарца, Ранковце и Желино немаат такви приходи, покажуваат податоците на Министерството за финансии, кои за потребите на оваа анализа на „Блумберг Адрија“ ги собра и обработи Институтот за дигитализација, економија и иновации.

Покрај овие неславни рекордери, не е мал и бројот на општини што за цела година собрале помалку пари од износот на просечната месечна плата во земјава. Но, има и општини како Куманово, Битола или скопските општини што собираат значителни суми преку ваквите надоместоци и такси.

„Во согласност со Законот за финансирање на единиците на локалните самоуправи, општините можат да остваруваат приходи од локални такси и надоместоци. Податоците од Министерството за финансии покажуваат дека општините тешко се снаоѓаат во собирањето на локалните такси и надоместоци, а некои од општините и не прикажале приход за таа категорија во 2022 година“, вели Александар Костадинов од Институтот.

„Останува да се истражат причините за таа состојба, дали станува збор за слаб административен капацитет на локално ниво, национално ниво, за недоволно делегирани надлежности на локално ниво од страна на централната власт или, пак, за некој друг проблем со кој се соочуваат локалните власти“, објаснува тој.

Од што најчесто се финансираат општините?

Освен слабата наплата, според Костадинов, проблем е и достапноста на податоците. „Податоците за општините се тешко достапни и не се во соодветен структуриран формат. Доколку се подобрат податочните сетови, ќе се направат точни, навремени и корисни компаративни анализи. Овде, на пример, би спомнале дека нема јавно објавен податок околу трансферите за ДДВ кон општините и како резултатите од последниот попис влијаат врз износот на овие трансфери, каде што бројот на население има најголема важност во формулата за редистрибуција на ДДВ кон општините“.

За општините, пак, проблем се и нивните ингеренции и старите закони. Градоначалникот на Кисела Вода и претседател на Заедницата на единиците на локалната самоуправа (ЗЕЛС), Орце Ѓорѓиевски, вели дека фискалната децентрализација, која е утврдена со законите во 2004 година со мали козметички измени, изминативе 20 години се покажа како лоша и неефикасна.

„Во изминативе 20 години на општините постапно им се пренесуваа надлежности, но не и средства за извршување на надлежностите, што доведува до тоа многу општини да имаат блокирани сметки и да не се во состојба за извршување на своите основни надлежности“, вели тој.

Клучен изворен данок за општините во моментов е данокот на имот. Но општините, особено скопските, се соочуваат со редица предизвици во собирањето на тие пари. А кога не можат да ги соберат, не можат да пристапат кон присилна наплата.

„Даночните приходи заклучно со 14 ноември годинава се реализирани во износ од над 460 милиони денари (7,4 милиони евра) од вкупно планираните околу 568 милиони денари (9,2 милиони евра), што претставува реализација од 81 отсто. Данокот на имот е реализиран во износ од над 187 милиони денари (три милиони евра) од вкупно планираните 228,5 милиони денари (3,7 милиони евра), што претставува реализација од 82 отсто. Заклучно со тој датум нема постапка за присилна наплата на данок на имот“, велат од Општина Центар.

Присилна наплата нема ни во Кисела Вода, каде што реализацијата на наплатата на данокот на имот изнесува над 97 отсто. Според Ѓоргиевски, присилна наплата не може ни да има.

„За да се направи присилна наплата, неопходно е обезбедување трансакциска сметка од даночниот должник, без што е невозможна присилна наплата. Даночната администрација на централната власт има директен бесплатен пристап до сметките на даночните должници, додека општинските даночни одделенија мора прво во секоја од банките што вршат платен промет да проверуваат дали даночниот обврзник има или нема трансакциска сметка и таму каде што има мораат да платат надоместок за да го добијат бројот на трансакциската сметка“, вели тој.

Општина Кавадарци по две опомени спроведува присилна наплата, но податок за тоа нема.

„Реализацијата на даночните приходи во Општина Кавадарци заклучно со 15 ноември изнесува 208.380.819 денари (3,4 милиони евра) или 83,77 отсто од планираните 248.750.000 денари (четири милиони евра). До истиот ден наплатата на данокот на имот изнесува 46.550.105 денари (757 илјади евра) или 87,83 отсто од планираното. Најмногу приходи Општина Кавадарци има остварено од надоместокот за уредување градежно земјиште во износ од 55.380.758 денари (900.000 евра)“, вели градоначалникот Митко Јанчев.

Општина Гостивар има поголем проблем со наплатата на даночните приходи. Наплатата на данокот на имот заклучно со вчера изнесува 38,47 отсто.

„Од вкупните приходи планирани за годинава, општината има реализирано 68,39 отсто или вкупно 116.342.563 денари (1,9 милион евра). Наплатата на данокот на имот изнесува 38,47 отсто. Кај физичките лица наплатата изнесува 35,71 отсто, кај фирмите 47,75 отсто. Општината има испратено известувања за неплатени даноци“, вели градоначалникот Арбен Таравари.

Оваа општина најмногу приходи годинава има собрано по основа на данок на промет на недвижности, над 88 отсто од планираното.

Скопските општини не ја следат наплатата на данокот на имот

Скопските општини имаат поголем проблем од другите кога станува збор за собирање на парите од данокот на имот. Евиденцијата за наплатата оди преку градската администрација, а парите се делат еднакво меѓу градот и општините. Според податоците на Град Скопје, данок се плаќа само за 25 отсто од имотите на територијата на метрополата, а „општините во градот Скопје се тотално неинформирани што презема градот за зголемување на опфатот на граѓани и физички лица што треба да плаќаат данок на имот“, вели Ѓоргиевски.

„За таквата состојба има субјективни и објективни причини. Субјективната причина е непосветеноста речиси на сите градоначалници на градот Скопје да најдат начини за зголемување на опфатот со данокот на имот, додека објективната причина е законската регулатива, која е непроменета од бившата југословенска држава, а која прави нееднаквост на општинската даночна администрација со даночната администрација на централната власт“, вели тој.

Орце Ѓорѓиевски, градоначалник на Општина Кисела Вода и претседател на ЗЕЛС

Тој објаснува дека во услови на дигитален катастар, опфатот на објекти и земјиште со данок на имот може да се зголеми на многу едноставен начин со користење на податоците од катастарот, но недореченостите во Законот за даноците на имот му овозможуваат на катастарот да не им ги дава бесплатно податоците на општините.

„Покрај лошата регулатива, мора да бидеме и самокритични, бидејќи покрај општини со блокирани сметки, имаме и општини што ги зголемиле приходите и каде што наплата на приходите е над 95 отсто. Општините што имаат зголемување на наплатата на приходите, и покрај субјективните и објективните пречки, помогнати од УСАИД, УНДП или други дарители, успеале да ја реформираат даночната администрација, да направат репроцена на данокот на имот, да воведат внатрешни системи што овозможуваат вертикално и хоризонтално поврзување на секторите, со цел оневозможување поради меѓусекторска некомуникација општината да губи приходи“, вели Ѓоргиевски.

Според него, чекор напред кон зајакнувањето на капацитетите на општините би било ако персоналниот данок стане општински данок.

„Во најголем број европски држави приходите од персоналниот данок на доход (ПДД) се чисто општински изворен приход, кој директно ги насочува општините да се борат за секое ново работно место, наместо фокусот да биде спрема комуналната такса за уредување на градежното земјиште, која денес е најголем општински приход од кој се финансираат надлежностите на општината“, вели првиот човек на ЗЕЛС.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар