.webp){kind=icon}
Македонeцот Горан Гаревски, кој живее и работи во Словенијa e ко-основач на „ХЈЦУ“ (HYCU), компанија која се најде на четвртото место на листата ТОП 30 Магнети – стартапи кои привлекле најголеми инвестиции во регионот Адриа. Станува збор за високотехнолошката меѓународна компанија за заштита и складирање на податоци која привлече акционерски капитал од 123 милиони евра. Компанијата е основана во Словенија, а регистрирана е во САД. Создадена е како спин-оф на српската компанија „Комтрејд“ (Comtrade).
Истражувањето коешто го направи „Блумберг Адриа“, базирано пред се на информации од базата на податоци „Кранчбејс“ (Crunchbase) покажа дека нашата земја е се‘ уште далеку од привлекување мултимилионски инвестиции во стартап компании. На листата ТОП 30 Магнети беа рангирани компании кои привлекле над 5 милиони евра инвестиции во изминативе пет години. Освен „HYCU“, која е основана во Словенија, но беше обележана со македонско знаменце поради учеството на Гаревски, меѓу ТОП 30 не се најде ниту една компанија од земјава.
Тоа не значи дека во Македонија во изминативе години нема развој во однос на формирањето на стартапи. Истражувањето покажа дека има компании кои успеале да привлечат значителен капитал за да ги реализираат своите иновативни идеи. Во тоа се истакнуваат „Цитрокс Софтвер“ (Cytrox Software), компанија која се занимава со сајбер безбедност, и успеа да привлече капитал од 1,8 милиони евра. Тука можат да се вбројат и компаниите „Ховитцер“ (Howitzer) и „ПауерАД“ (PowerAD) кои се занимаваат со иновативен маркетинг, како и „Клакси“ (Claxi) која изработи апликација за достава и превоз.
Во земјава нема официјална државна статистика за нови стартап компании, но добар показател за иницијативите за нови иновативни бизниси е поддршката што ја обезбедува Фондот за иновации и технолошки развој (ФИТР). Според последната анализа на Фондот од 2021 година, иновативните проекти учествуваат со значаен процент во вкупниот приход на компаниите.
Всушност, кај стартап компаниите кои што се основани најчесто за аплицирање на програма од ФИТР, вкупната вредност на инвестиции изнесува 6,42 милиони евра од кои 4,24 милиони се кофинансирани од ФИТР додека 2,17 милиони се од кофинансирани од компаниите.
„Како што е и претходно анализирано, вкупната вредност на проектите кои се финансирани во периодот до 2021-ва година е 88 милиони евра, од кои што ФИТР има кофинансирано 49 милиони или 56 проценти додека останатите 38 милиони се средства кои што имаат вложено самите компании. Финансирани се проекти од 24 различни области. Забележливо е дека во сите индустрии кофинансирањето на ФИТР е поголемо од тоа на самите компании и во најголем процент се издвоени средства за финансирање на проекти во области кои што се поврзани со ИТ, машинство, технологија или поврзани индустрии. Всушност техничките и информатичките области учествуваат со приближно 40 проценти во вкупното финансирање“, се вели во извештајот на Фондот.
Сепак, ако се земат примерите од регионог, каков што е успехот на хрватската компанијата „Римац“ и нејзиниот основач Мате Римац, кој во изминативе години успеа да привлече мултимилионски инвестиции во реализацијата на неговите идеи за подобрување на перформансите на електрипчните возила, станува јасно дека во Македонија треба да се вложува во развој на стартап културата и во поттикнување на младите иноватори похрабро да пристапат во реализацијата на нивните идеи.
