.webp){kind=icon}
Кога минатата година инфлацијата почна да се шири како пандемија, изгледаше поверојатно дека подолго ќе се задржи во САД - каде стимулациите беа многу повисоки и побарувачката на потрошувачите посилна - отколку во Европа. Но, енергетската криза ја промени таа слика.
Растот на цените во еврозоната веќе два месеци по ред ги надминува цените во САД. Јазот веројатно ќе се зголеми со септемвриските податоци затоа што инфлацијата низ Европа достигна десет отсто, додека во Германија забрза на 10,9%. Податоците за САД нема да излезат уште десетина дена.
Bloomberg
Уште позачудувачки, економистите кои прават прогнози за една година однапред, сега велат дека инфлацијата во Европа ќе се движи околу пет отсто, додека во САД се очекува да падне на околу три отсто.
„Во блиска иднина, инфлацијата во еврозоната всушност изгледа погрдо отколку во САД“, вели Робин Брукс, главен економист во Институтот за меѓународни финансии. Причината е европската криза со природен гас, резултат на недостигот на увоз од Русија, кој се влоши по инвазијата на Украина. Како резултат на тоа, цените на електричната енергија, исто така, пораснаа, со што се зголемија трошоците во речиси секој сегмент од економијата – тоа резултираше со висока инфлација ширум Европа.
Настрана ваквите бројки, инфлацијата во Европа е различна од таа во САД затоа што е речиси целосно увозна и се должи на растот на цените на суровините, за разлика од американската која е барем делумно поттикната од силната потрошувачка и стеснетиот пазар на труд. Оваа разлика е клучна за креаторите на политиките и инвеститорите, но и за домаќинствата и бизнисите.
Ова значи дека европските централни банкари - кои го применуваат истиот антиинфлациски лек како и нивните американски колеги, со брзо зголемување на каматните стапки - имаат помала можност да го решат основниот проблем и имаат поголем ризик да ги оштетат своите економии при тој обид.
Фискалната политика, исто така, се разликува, при што европските влади се принудени да креираат дополнителни мерки за помош за да го ублажат ударот од вртоглавите сметки за енергија. А, за обичните граѓани на Европа, животниот стандард уште повеќе ќе заостанува за разлика од стандардот на Амриканците.
На прв поглед, Федералните резерви и Европската централна банка – иако започнаа од различни места во различни времиња – сега се на сличен пат. И двете институции ги зголемија стапките за 75 базични поени на нивниот последен состанок. Според пазарот, веројатно и двете ќе го сторат истото следниот пат. И двете зборуваат за важноста да се држат под контрола очекувањата за идните зголемувања на цените.
Bloomberg
„Она што е заедничко за двете централни банки е тоа што тие се многу фокусирани на инфлацијата, на покачените бројки во моментов“, вели Брукс.
Тој очекува еврозоната наскоро да влезе во рецесија, додека САД ќе ја избегнат - и вели дека таа перспектива треба да поттикне преоценување на пристапот на ЕЦБ во борбата против инфлацијата.
„Со оглед на тоа дека БДП ќе падне, кои се луѓето што ќе ги кренат платите?, вели Брукс. „Кои компании ќе ги зголемат своите маржи? Едноставно не постојат услови за спирала на плати и цени“.
Имено, европските плати растеа побавно од американските, иако цените сега растат побрзо. Тоа е уште еден знак дека инфлацијата зема поголем залак од животниот стандард во Европа отколку во САД, каде што многу работници добија повисоки плати заради стеснетиот пазар труд по пандемијата.
Bloomberg
Засега, шефовите на европските централни банки се чини дека се посветени на построга монетарна политика како и нивните колеги од ФЕД - а некои аналитичари веруваат дека на крајот може таквата политика да ја задржат подолго.
„На базичната инфлација веројатно ќе и треба подолго време за да падне во Европа отколку во САД, делумно поради тоа што Европа ќе продолжи да страда од недостиг во снабдувањето со енергија“, напишаа аналитичарите на Capital Economics минатиот месец.
„Иако очекуваме ФЕД да ги намали стапките во втората половина на 2023 година, се сомневаме дека Банката на Англија и ЕЦБ ќе можат да го сторат тоа пред 2024 година“.
Поседниот потег на ЕЦБ, не го спречи падот на главните валути на континентот, зголемувајќи ја цената на увезената инфлација. Од средината на август, очекувањата на пазарот за јазот во каматните стапки меѓу ФЕД и ЕЦБ се намалија. Но, тоа не го спречи еврото да падне: во тој период падна за уште пет отсто во однос на доларот.
Во суштина, инвеститорите се обложуваа дека актуелниот инфлациски енергетски шок ќе биде различен од оној што ги погоди западните економии ширум светот во 1970-тите - затоа што сега, за разлика од тогаш, САД се енергетски гигант кој произведува сопствено гориво, додека Европа сè уште мора да увезува. Ова се рефлектира и во фискалната политика. САД ги повлекоа стимулациите, но Европа мора да даде повеќе субвенции за стемтките за енергенси за да го ублажи ударот и да обезбеди домаќинствата да не замрзнат, а бизнисите да не се затворат за време на претстојната зима.
Трошоците за ова веројатно ќе бидат најмалку пет отсто од БДП годишно, проценува Дарио Перкинс, економист во ТС Ломбардо во Лондон. Едно веројатно сценарио: вкупниот буџетски дефицит на еврозоната се прогнозира да биде поголем од американскиот оваа година – вакво нешто првпат се случи пред Големата рецесија.
Bloomberg
Германија минатата недела објави дека ќе позајми дополнителни 200 милијарди евра (196 милијарди долари) за покривање на трошоците за ограничување на цените на природниот гас. Во Обединетото Кралство, каде што новата премиерка Лиз Трас ги исплаши пазарите предлагајќи намалување на даноците, како и енергетски субвенции, се чини дека се движи кон уште поголем дефицит. Сето ова дополнително фискално трошење ќе помогне да се спречи длабок пад што ќе ги принуди шефовите на европските централни банки да ги напуштат своите планови за задржување на високи трошоци за задолжување, тврди Перкинс.
Резултатот ќе биде мешавина од политики што е сосема спротивна од деценијата пред пандемијата, кога штедењето беше со нула камата. „Сега сме во радикално поинаков свет“, со фискални и монетарни власти подготвени за еден вид „војна“, вели тој. „Колку повеќе владите ќе се олабават, толку повеќе централните банки ќе бидат загрижени за инфлацијата, така што ќе затегаат повеќе“.
