.webp){kind=icon}
Во март годинава почна подготовката на законот за финансиски инструменти. Потребата од овој закон се јавува поради нецелосната усогласеност на постојниот Закон за хартии од вредност, кој е од 2005 година, со правото на Европската Унија (ЕУ) во областа на пазарот на капитал. Целта на законот е воведување нови финансиски инструменти и регулирани пазари, создавање инфраструктура на македонскиот пазар на капитал со инфраструктурата на ЕУ, зголемена транспарентност и безбедност за инвеститорите во Македонија.
Моментално за домашните инвеститори нема активен пазар со деривативни финансиски инструменти, како фјучерси, опции, емисиони квоти и деривативни инструменти за пренос на кредитен ризик. Една од позначајните новини на овој закон е токму можноста инвеститорите во Северна Македонија да инвестираат во нови видови деривативни финансиски инструменти исто како и инвеститорите од странство.
Неодамна, за време на кулминацијата на енергетската криза предизвикана од војната во Украина, на домашниот пазар имаше индикатори на стопанственици за склучување зделки од деривативен карактер. Па така, одредени снабдувачи на енергенти условно беа подготвени да стапат во еден вид фјучерс-договор со државните органи, во кој би ги продавале енергентите односно електричната енергија во иднина (особено во зимскиот период) по однапред договорена цена.
Пазарот на деривативни финансиски инструменти е особено лукративен, па може да се очекува дека уредувањето на механизмите и контролите што ќе ги предвиди новиот закон ќе ги стимулираат финансиски способните компании да започнат со ваков вид тргување.
Друга значајна новина што ќе ја предвидува законот се регулираните пазари односно платформи за тргување. Овие платформи за тргување ќе овозможат инвеститорите, освен преку берзата, да тргуваат со финансиски инструменти и на други регулирани пазари, како што се Мултилатералната платформа за тргување и Организираната платформа за тргување.
Правната рамка на ЕУ, која ќе биде транспонирана во законот, ги уредува начинот и механизмот преку кој може да се конституираат регулирани пазари на кои субјектите ќе може да тргуваат (како алтернатива на традиционалните берзи). За очекување е дека со предложениот закон ќе се отслика ваквиот механизам и на македонскиот пазар.
Законот ќе влијае и на основниот капитал на инвестициските друштва. Во зависност од ризикот што инвестициските друштва го преземаат во своето работење толку поголем основен капитал ќе им биде потребен при нивното основање.
За да се зачува интегритетот на пазарот и да се обезбеди поголема правна сигурност на пазарот на капитал, законот предвидува поголема одговорност за лицата што манипулираат со пазарот. Дополнително, во оваа насока се предвидени мерки за откривање и спречување злоупотреба на пазарот на капитал, како јавно обелоденување инсајдерски информации и известување за трансакции за менаџерите.
Транспарентноста на пазарот на капитал ќе се обезбедува преку обврски за издавачите на финансиски инструменти преку доставување стандардизирани, споредливи, релевантни и висококвалитетни информации (годишни и полугодишни финансиски извештаи, обелоденување на доминантните иматели на сите финансиски инструменти што би можеле да се употребат за стекнување економски интерес во котираните друштва).
Во оваа насока, законот ќе овозможи основање на три нови типа на субјекти:
- Овластен механизам за објавување;
- Давател на консолидирани податоци; и
- Овластен механизам за инвестирање.
Овие субјекти ќе можат да собираат податоци за реализираните тргувања на пазарот на капитал од регуларните пазари и инвестициските друштва. Дополнително, овие субјекти ќе можат да вршат услуги на известување за собраните податоци.
Наедно, за очекување е дека ваквиот закон ќе предвидува одреден период на одложена примена на новите законски решенија. Суштинско ќе биде давањето соодветен временски период тангираните субјекти, односно инвеститорите и другите финансиски „играчи“, да се адаптираат на овие нови законски решенија, но и неопходноста Комисијата за хартии од вредност да донесе релевантни подзаконски акти за имплементација и контрола на новиот закон.
Авторот е магистер по меѓународно право и односи и право на ЕУ и надворешен соработник на „Блумберг Адрија“
