.webp){kind=icon}
Аналитичарите на „Блумберг Адрија“ објавија нова анализа на состојбата со емисиите на штетни гасови и спроведувањето на програмите за декарбонизација односно зелена транзиција на индустриите. Нашиот аналитичар Михаел Блажековиќ во продолжение подетално коментира како компаниите од регионот се справуваат со обврската за намалување на емисиите на штетни гасови. Целата анализа можете да ја прочитате овде.
Процесите на декарбонизација можат значително да влијаат на работењето на компаниите, каде што не се испреплетени само директните ефекти од штетните емисии на CO2 туку и индиректните. Во регионот, „Цинкарна Целје“ е пример за компанија што заработила од продажба на вишок дозволи, со што ја зголемила својата ЕБИТДА маржа за симболични 0,1 процентен поен. Но влијанието може да биде поинтензивно, што најдобро го покажува примерот на НЕКСЕ (NEXE), чие зголемување на емисиите на CO2 ја намали нејзината ЕБИТДА маржа дури за пет процентни поени.
Постојат три групи мерки или опфати (според Протоколот за стакленички гасови) преку кои компаниите го оценуваат интензитетот на емисиите на стакленички гасови. Првата се однесува на директното влијание од работењето на компанијата врз животната средина, како што е испуштањето гасови од возниот парк. Втората го вклучува индиректното влијание на компанијата, како што е купувањето енергија од фосилни горива. Третата е најтешка за мерење, односно го вклучува влијанието што компанијата не може да го контролира, на пример загадувањето на авионите за време на службените патувања.
Гледајќи ги компаниите вклучени во индексот CRO10, „Атлантска пловидба“ води со интензитетот на емисиите на CO2 на еден милион евра приход, како основна мерка на првата група, што не е изненадувачки со оглед на тоа што бродските компании зависат од горивото, кое најчесто е фосилно. Меѓутоа, со инсталирање т.н. скрабери (scrubbera) на бродовите што ја намалуваат емисијата на штетни гасови во атмосферата, очекуваме намалување на овој интензитет, како што беше видливо во 2022 година, каде што интензитетот на емисиите на стакленички гасови се намали за седум процентни поени во однос на 2019 година.
Во индексот SBITOP, „Цинкарна Целје“ води во однос на загадувањето, поради ослободувањето стакленички гасови при производството на пигментот титаниум диоксид. Сепак, загадувањето на „Цинкарна“ се намалува во релативна смисла поради инвестициите во модернизација на постројката за калцификација и испуштање сулфур. Додека некои други компании од индексите CRO10 и SBITOP не се оптоварени со регулаторната обврска за дозволите за емисија, „Цинкарна Целје“ е нето-примател на дозволи за емисија. Во последниве години оваа компанија имаше позитивен биланс меѓу бројот на бесплатните и предадените дозволи на словенечката агенција за животна средина, а во 2021 година продаде дел од дозволите за вишокот емисии на платформата ЕУ ЕТС, со што на крајот ја зголеми својата ЕБИТДА маржа за 0,16 п.п., на 26 проценти. Во 2022 и 2023 година „Цинкарна Целје“ не го допре своето портфолио на дозволи за емисија.
Ако се погледнат компаниите што не котираат на берзите, а подлежат на регулативата на ЕУ за дозволи за емисии, се издвојува хрватската компанија НЕКСЕ, која меѓу другото произведува цемент. Во 2022 година, за која има најнов расположлив податок, НЕКСЕ мораше да потроши 10 милиони евра за дозволи за емисии поради вишокот емисии на штетни гасови, што ја намали нејзината ЕБИТДА маржа за 5 процентни поени - од 25 на 20 проценти. Во споредба со 2021 година, тоа е за 21 процент повеќе трошоци за дозволите за емисија поради повисоките пазарни цени на дозволите за емисија и поради поголемото производство на клинкер (повеќе емитирани гасови). Треба да се спомене дека НЕКСЕ во својата стратегија се обврза на климатска неутралност до 2030 година, за што е подготвена да потроши 400 милиони евра со цел целосно да ја елиминира емисијата на гасови од опсегот 1.
Во рамките на т.н. нето нулта цел на ЕУ за емисии на штетни гасови до 2050 година, во периодот од 2011 до 2021 година годишните емисии на CO2 беа намалени во просек за 67.000 тони, што не е доволно за да се постигне целта. За да се постигне таа цел, потребно е намалувањето на штетните гасови да се зголеми на околу 120 илјади тони, за што, покрај регулативата, потребно е зајакнување на зелените инвестиции.
Според моделот на „Блумберг“, компаниите во индексот CRO10 во просек исполнувале три од 16 критериуми за постигнување климатска неутралност (најчесто известуваат за опсегот 1 и 2 и климатската политика), додека компаниите во SBITOP имале малку подобар сооднос, четири од 16 критериуми (најчесто опсег 1 и 2, опсег 3 и во зависност од поединечните компании, цели поврзани со обновливите извори и сценариото нето нулта).
„Цинкарна Целје“, според тековно спроведените климатски политики, исполнува само два од 16-те критериуми (известува во рамките на опсегот 1 и 2 и има спроведена климатска политика) и е доста далеку од целта за целосна климатска неутралност. Сепак, треба да се спомене дека компанијата работи во многу позагадувачка индустрија, што значи дека допрва ќе треба да се осмислат голем број нови технологии со цел дополнително да се намалат емисиите на CO2. Спротивно на тоа, „Ериксон Никола Тесла“ е позитивен пример - исполнува седум од 16-те критериуми и е на добар пат да постигне климатска неутралност до 2050 година. Покрај известувањето за опсегот 1 и 2, оваа компанија го користи и опсегот 3 и има прецизни цели поврзани со сценариото за нето нулта емисии.
