.webp){kind=icon}
Во ерата на постојани геополитички превирања, една од стратегиските гранки на државата секако е инвестирањето во одбранбениот сектор. Во просек, над два отсто од БДП низ светот се инвестира во одбраната и сродните сектори. Во регионот Адрија во 2023 година во просек 1,7 отсто од БДП биле наменети за одбрана, додека само Србија е над светскиот просек. Додуша, споредено со последните десет години, забележуваме зголемување на инвестициите во одбраната, освен во Босна и Херцеговина, каде што уделот падна под еден процент поради постојаните политички несогласувања. Во преостанатиот дел од регионот гледаме посилен раст, особено во Полска, каде што инвестициите се зголемија за 1,55 процентни поени во 2023 година во споредба со 2022 година, поттикнати од руската агресија врз Украина и од географската близина на Русија.
На берзите во регионот немаме многу примери на котирани компании што се занимаваат со производство на оружје или сегменти неопходни за одбрана (еден од ретките примери е производителот „БХ Претис“, чија акција годинава порасна за 20 проценти), па ги разгледавме вреднувањата и прогнозите за светскиот пазар на одбранбениот сектор.
Во моментов одбранбениот сегмент е на петгодишниот просечен сооднос на показателот цена/заработувачка (P/E). Од друга страна, мултипликаторот вредност на компанијата/ЕБИТДА (EV/EBITDA) ни покажува дека секторот во моментов е поскап отколку што беше во претходните пет години. Сепак, дел од оправдувањето за ова може да се најде во зголемувањето на нето-маржата, која се искачи поблиску до нивото од 5 отсто поради подобрите оперативни перформанси и намалувањето на долгот. Кога ќе споредиме со обичниот берзански индекс, може да се каже дека секторот за одбрана е поскап.
Но, историски гледано, тоа е всушност правилото, односно вообичаени се повисоките очекувања на инвеститорите во врска со заработката од одбранбениот сектор во однос на поширокиот берзански индекс, што често е придружено со значително зголемување на цените на акциите, што подразбира повисок показател цена/заработувачка. Ако се погледне показателот за задолженост, нето-долгот во однос на ЕБИТДА во одбранбениот сектор е повисок за 0,7 процентни поени во однос на обичниот индекс, со оглед на потребните големи капитални инвестиции, како во истражувањето така и во развојот на новите сегменти на одбраната (како што се дронови и разни софтвери), како и во производствени погони. Денешните војни се многу пософистицирани од претходните, а акциите поврзани со одбранбениот сектор исто така може да се сметаат за дел од технолошкиот сектор.
Поскапиот одбранбен индекс би требало да стане поповолен во следните две години доколку се остварат очекувањата за раст на заработката (и цените на акциите останат на слично ниво). Имено, растот на заработката во 2025 година се очекува на ниво на целиот сектор да биде 19 отсто, што е за 7,5 процентни поени повисоко од очекуваниот раст на светскиот берзански индекс. Силното очекување за раст на заработката е поткрепено со постојаниот проток на помош за Украина, кој се мери во стотици милијарди долари, а кој овозможува дополнителен раст на компаниите поврзани со одбранбениот сектор. Слично на тоа, превирањата на Блискиот Исток и војните низ Централна Африка одат рака под рака со дополнителен раст на заработката на компаниите. Кога ќе го сумираме сето тоа, акциите поврзани со одбраната и со оружјето би можеле да бидат добар инвестициски избор и во наредниот период.
