Дали EТФ-овите можат да овозможат безгрижно пензионирање?

Како што светските истражувања и изјавите на експертите сè почесто укажуваат на тоа дека генерациите што сега стапуваат на пазарот на трудот губат доверба во традиционалните пензиски системи, прашањето за алтернативи станува сè поактуелно. Сепак, современиот начин на живот ги наметнува своите услови – инвестирањето за полесен влез во третата доба мора да биде што подостапно, побезбедно и да не бара преголема ангажираност. Во тој контекст, како една од опциите се издвојуваат ЕТФ-овите (англ. exchange-traded fund – фонд со кој се тргува на берза), кои на инвеститорите им нудат ефикасен и диверзифициран пристап до пазарите, со релативно ниски трошоци.

Што е ЕТФ?

ЕТФ е инвестициски фонд што содржи повеќе различни финансиски инструменти (на пример, акции или валути), а со цената се тргува на берза, како да е обична акција. Тоа значи дека инвеститорите можат да купуваат единици (удели) од фондот и да ги продаваат во реално време, реагирајќи побрзо на пазарните движења отколку што тоа е можно со традиционалните инвестициски фондови.

Често како прв ЕТФ во светот се наведува Toronto Index Participation Fund, кој е пуштен на берзата во Торонто во 1990 година.

Според извештајот на „Блумберг“, вредноста на имотот во ЕТФ-овите во САД во септември 2024 година за првпат достигнала 10 трилиони долари, што покажува колку овие лесно достапни финансиски инструменти ја трансформирале инвестициската сцена.

„Традиционалните инвестициски фондови бележат одлив на капитал, додека инвеститорите се свртуваат кон поликвидни и даночно поповолни структури. Истовремено, менаџерите на фондови бележат пад на приходите од провизии, бидејќи производите со ниски трошоци стануваат сè попопуларни, а издавачите забрзано лансираат сè покомплексни стратегии спакувани во оваа форма“, пишуваше тогаш „Блумберг“.

ЕТФ е производ што овозможува едноставно „одозгора-надолу“ инвестирање (термин што се однесува на пристап каде што инвеститорот најпрво ја анализира пошироката економска слика, па дури потоа избира конкретни акции, обврзници или други инструменти), „но не го елиминира системскиот ризик, кој се однесува на целокупниот пазар и економските услови“, напомнува аналитичарот на „Ипопема секјуритис“, Марцин Сулевски.

Видови ЕТФ

Соговорникот на „Блумберг Адрија“ додава дека, во зависност од видот, ЕТФ може да овозможи изложеност на акции, обврзници, суровини и слично, а конечната одлука треба да се донесе со длабоко разбирање на ризиците поврзани со вложувањето, како и способноста и подготвеноста на инвеститорот да го поднесе ризикот, потребата од ликвидност и инвестицискиот хоризонт.

Како што наведува водечката компанија за управување со имот „Блекрок“, поголемиот дел од ЕТФ-овите е базиран на берзански индекси и има цел да го реплицира тој индекс. „Индексите може да бидат засновани на акции или на обврзници. Без оглед на основниот имот, ЕТФ базиран на некој индекс има цел да ги следи перформансите на индексот, држејќи ги сите или репрезентативен примерок на акции од тој индекс“.

Bloomberg

Тие како најчести видови ЕТФ ги наведуваат:

 - Фондови што вложуваат во акции – ги следат индексите на акции, може да покриваат големи или средни компании, акции од одредена држава или специфичен сектор (како технолошкиот или банкарскиот сектор);
 - Фондови што вложуваат во обврзници/фиксни приноси – нудат постабилен поврат со потенцијално понизок ризик во однос на акциските ЕТФ-ови;
 - Фoндови што вложуваат во суровини – бидејќи суровините често се потешко достапни од акциите, овие ЕТФ-ови можат да бидат добар начин за влез на пазарот на суровини како злато, сребро или нафта; сепак, често не поседуваат директно основен имот, туку деривати што ја следат основната цена на суровината, што може да носи поголем ризик од фондовите што директно го поседуваат имотот;
 - Фондови што вложуваат во валути – вложуваат во една или повеќе валути, директно, преку деривати или преку комбинација од двете;
 - Специјални ЕТФ-ови – имаат значително поголем потенцијал за раст, но и многу поголем ризик (тука спаѓаат инверзните фондови и фондовите со левериџ – првите растат кога целниот индекс паѓа, а вторите имаат цел да ги максимизираат приносите преку позајмување дополнителни средства за инвестирање);
 - Фондови засновани на факторско инвестирање – пристап што вклучува целење на специфични двигатели на приносот (т.н. фактори – како што се валуација, замав, нестабилност и други) преку различни класи на имот;
 - Одржливи ЕТФ-ови – одржливото инвестирање комбинира традиционални инвестициски пристапи со ЕСГ-фактори (Environmental, Social and Governance – заштита на животната средина, општествена одговорност и одговорно управување).

Инвестирање во ЕТФ како подготовка за пензија

ЕТФ-овите овозможуваат пасивно, долгорочно инвестирање без потреба од постојано следење на пазарот. Историски гледано, водечките индексни фондови (како оние што го следат индексот S&P 500) носат стабилен принос низ децении, што ги прави потенцијално добар избор за пензиска заштеда.

Според зборовите на берзанскиот аналитичар и професионален трговец Милан Баниќевиќ, најголемата предност при вложување во ЕТФ е таканаречената „инстант диверзификација“. „Суштината на вложувањето во вакви берзански инструменти е што како инвеститор не сте изложен на ризикот што го носи вложување во една единствена компанија – вашата инвестиција е распределена низ палета компании, кои можат да бидат од иста бранша или сосема различни, во зависност од тоа во кој ЕТФ сакате да инвестирате“, објаснува тој.

Како што дополнува и Сулевски, ЕТФ-овите се поевтини од традиционалните инвестициски фондови, што може да биде важен фактор кога станува збор за долгорочни вложувања. Истото тоа го нагласува и Баниќевиќ.

„Ако го земеме како пример ’Интерактив брокерс’ (Interactive Brokers), брокерска куќа со седиште во САД, која јас ја користам, трошокот за купување ЕТФ кај нив варира и се движи од 0,0005 до 0,0035 долари по единица за прокорисници. Така што, ако купите 10 единици од некој ЕТФ, трошокот ќе биде навистина занемарлив – дури нема да се мери ни во центи, што е безначајно ако се споредува со обврзници или поединечни акции. Доколку имате Lite, односно основна верзија на сметката – која обично ја користат луѓе што инвестираат пасивно – ослободени сте од сите провизии за купување ЕТФ-ови. Кај обврзниците, во зависност од тоа кои ги купувате, трошокот се движи од еден до пет долари по единица, а кај акциите минимум е еден долар за купување и исто толку за продажба“, објаснува тој.

Како активен инвеститор, Баниќевиќ не препорачува вложување пари во банки преку штедни депозити, таканаречена орочена заштеда, бидејќи суштината на инвестирањето е вложениот капитал со текот на времето да се зголемува, „а со орочената заштеда вие не сте во можност ни да ја покриете основната стапка на инфлација кај нас“.

„ЕТФ како производ, затоа, е одличен избор бидејќи ве штити како инвеститор, нуди одлична рамнотежа помеѓу трошоците за вложување, можниот раст на ЕТФ и ризикот што го носи инвестирањето – затоа што не сте изложени само на една компанија туку опфаќате цел еден сектор, индустрија, па дури и држава“, заклучува тој.

Популарни фондови

На прашањето кои видови ЕТФ се популарни за поспокоен пензиски период, Баниќевиќ вели дека едноставниот одговор би бил – фондови што следат целосни економски екосистеми, односно деловни пазари.

„Првиот пример, кој на долг рок секогаш е најдобро решение, е инвестирање во ЕТФ-ови што го следат движењето на берзанскиот индекс S&P 500. Убавината на вложувањето во ваков ЕТФ е што вие инвестирате во сите 500 котирани компании заедно и дозволувате силата на најголемата светска економија да работи за вас. На долг рок, индексот S&P 500 има само една насока – нагоре“, објаснува тој.

Како втор пример на ЕТФ што би можел да се додаде во тоа портфолио го издвојува фондот што го следи движењето на сите американски компании котирани на американската берза. „Повторно, вашата доверба ја вложувате во американската економија, која сè уште е без конкуренција, и вложениот капитал таму е најбезбеден. Убавината на оваа инвестиција е што воопшто не морате да знаете кои акции се содржани во тој ЕТФ – вие инвестирате во економијата на цела една држава“.

На ова ги додава и ЕТФ-овите што исплаќаат дивиденди – најчесто квартално. „Тука предничи ЕТФ, како што е Vanguard SPDR, кој го следи движењето на компаниите од S&P 500. Долгорочно гледано, повторно ќе имате корист од вложување во 500-те најголеми компании“.

А што е со некои поавангардни фондови, како оние што вложуваат во дигитални средства? Кога на почетокот од минатата година американската комисија за хартии од вредност го одобри стартот на првите „спот“ биткоин ЕТФ-ови, веста одекна на пазарите, бидејќи криптоентузијастите чекаа на тоа речиси десет години. Еуфоријата околу овој инвестициски производ значително ја поттикна цената на оригиналната криптовалута нагоре, а наскоро потоа регулаторот даде зелено светло и за старт на фондови што директно вложуваат во втората највредна дигитална валута – етер.

Depositphotos

„Кога станува збор за инвестирање во биткоин ЕТФ, јас сум против тоа доколку влегувате во групата мали, поединечни инвеститори. Сметам дека е многу подобра опција директна купопродажба на самиот биткоин отколку вложување преку ЕТФ. Искрено, не гледам причина зошто да ги вложите своите пари во инструмент преку трето лице, кога на ист начин можете сами да купите и чувате биткоин. Јас, како лице што активно инвестира во биткоин, сакам мојот биткоин да го чувам кај себе“, вели Баниќевиќ.

Тој напомнува дека, поради неговото ценовно движење, традиционалните инвеститори го сметаат биткоинот за премногу нестабилен – став со кој соговорникот на „Блумберг Адрија“ не се согласува. „Како и да е, вложувањето во биткоин – директно или преку ЕТФ – според мене е одличен потег, бидејќи, на пример, ако сте изложени на ЕТФ како S&P 500, кој носи стабилен раст од година на година, вложувањето и во ваков, условно кажано, поризичен инструмент е добра диверзификација и солидна можност за поголем годишен принос“.

Оградување: Сите информации се од општ карактер и не претставуваат инвестициски совет.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар