Ескалацијата на Блискиот Исток прифатена доста мирно на пазарите

Цените на акциите на Волстрит пораснаа откако нафтата поевтини, а одмаздничките напади на Иран врз американската воздухопловна база во Катар се сметаа за симболични и неспособни да предизвикаат пошироки економски последици. Доларот падна.

S&P 500 го продолжи својот раст на 1 процент, бидејќи претседателот Доналд Трамп ги зголеми надежите за деескалација на конфликтот на Блискиот Исток, велејќи дека иранскиот напад бил „многу слаб“ и телеграфиран од Техеран. West Texas Intermediate падна под 70 долари. Како што се намалуваа грижите за непосредна закана од инфлација, приносите од државните обврзници се намалија. Овој потег беше поттикнат и од официјален претставник на Федералните резерви, кој рече дека стапките би можеле да се намалат уште во јули.

Вчера во текот на денот пак, главна тема на пазарите беше американскиот напад врз Иран што се случи во текот на викендот. Светските пазари проценуваа дали евентуалниот брз одговор на Иран на американските напади врз неговите нуклеарни постројки би можел значително да го попречи протокот на нафта од Блискиот Исток.

Во текот на понеделникот европските берзи го започнаа денот со пад: германскиот DAX (-0,52 отсто), францускиот CAC 40 (-0,71отсто), лондонскиот FTSE (-0,24 отсто), како и паневропските Stoxx 50 (-0,37 отсто) и Stoxx 600 (-0,45 отсто). Во минус беше и љубљанскиот SBI TOP, кој изгуби 0,75 отсто.

„Пазарите проценуваат дека одговорот можеби нема да биде драматичен, бидејќи Иран ризикува да вклучи и други држави што сè уште не се вмешани“, изјави за „Блумберг“ Џон Билтон, стратег во „ЏП Морган“ (JPMorgan Asset Management). „Пазарот ги апсорбира геополитичките настани и проценува дека тоа засега не ја менува насоката на движење“.

„Пазарите на капитал реагираа релативно мирно на зголемените тензии на Блискиот Исток, бидејќи западните разузнавачки служби не очекуваат Техеран да одговори веднаш“, рече Матеј Крајник, портфолио-менаџер во „Генерали инвестментс“ (Generali Investments). „Главната опасност за пазарите доаѓа од повисоките цени на суровата нафта, кои, и покрај нападот, не се задржаа над 75 долари за барел. Фјучерсите ноќта спроти понеделникот кратко скокнаа над 78 долари, но цената брзо се врати на нивото од минатата недела. Слично се тргуваше и со златото – геополитичките тензии не предизвикаа значителни промени“.

Крајник истакнува дека благата реакција на пазарите е резултат на очекувањето дека нема да има поголеми промени на стоковниот пазар, сè додека Иран ја задржи контролата врз островот Карк, од каде што извезува најголем дел од суровата нафта и природниот гас. „Островот, кој се наоѓа во срцето на Персискиот Залив, е главен извор на приходи за режимот на Хаменеи. Затоа режимот не може да го затвори Ормускиот Теснец, бидејќи тоа би значело загуба од стотици милиони долари“, објаснува тој.

Реакцијата на пазарот по првиот израелски напад врз Иран месецов беше генерално мирна. И покрај падот во последните две недели, индексот S&P 500 е само околу 3 отсто под највисоката вредност од февруари. Дополнителните загуби може да бидат ограничени, бидејќи некои инвеститори веќе се подготвија за ескалација. „Смирената реакција на пазарот им нуди можност на инвеститорите да ја намалат изложеноста на ризик“, предупреди Мохит Кумар, главен европски стратег во ЏИ (Jefferies International).

Bloomberg

Злато, крипто, долар...

Во понеделникот златото доби на вредност, бидејќи се смета за безбедно засолниште во време на геополитичка и пазарна неизвесност. Цената на унца злато порасна за 0,28 отсто и изнесуваше 3.377 долари.

Цената на биткоинот во понеделникот порасна малку, на 101.350 долари. Вредноста на дигиталните средства опаѓа од почетокот на израелско-иранскиот конфликт. Ден пред нападот, вредноста на токенот беше 107.850 долари.

Индексот за доларот на „Блумберг“ во понеделникот порасна за 0,63 отсто. Вредноста на еврото во однос на доларот ден по нападот на САД врз Иран падна за 0,52 отсто.

Што се случува со цената на нафтата?

Во фокусот на блискоисточниот конфликт е и нафтата, особено во контекст на можниот одговор на Иран. Техеран може да се одлучи за затворање на стратешки важниот Ормуски Теснец, низ кој се снабдува околу една четвртина од светската нафта. Ако Иран успее да го блокира пристапот на големите танкери што превезуваат нафта и гас кон Кина, Европа и други региони, цените на нафтата би можеле нагло да скокнат и да го дестабилизираат глобалното стопанство.

Моменталната цена на барел северноморска нафта брент изнесува 76,5 долари, додека цената на американската нафта ВТИ е нешто над 73 долари. „Трговците го задржуваат здивот и чекаат дали Израел или Иран ќе го прошират конфликтот од воени и политички цели кон енергетскиот пазар“, изјави за „Блумберг“ Боб Мекнали од РЕП (Rapidan Energy Group). „Засега никој не го затегнал обрачот. Ако не го сторат тоа, цената ќе се врати“.

По неодамнешниот американски воздушен напад, повторно се зголемија тензиите во една од најважните енергетски транспортни точки во светот. Иранскиот парламент го поддржа предлогот за можноста за затворање на Ормускиот Теснец, но конечната одлука ја има Врховниот совет за национална безбедност. Ормускиот Теснец е клучен транспортен коридор за светскиот извоз на нафта и течен природен гас (ЛНГ). Речиси 20 отсто од светската трговија со ЛНГ поминува низ овој премин, при што дури 85 отсто од тие пратки се насочени кон Азија, додека Европа има околу 8 отсто директна изложеност, изјави аналитичарот Тилен Шарлах од компанијата „Ејсекс“ (Acex).

Bloomberg

 

Иако израелските напади досега оштетија ирански рафинерии, сè уште нема прекини во снабдувањето. „Досега не е повлечен ниту еден барел нафта од пазарот“, изјави за „Њујорк тајмс“ (New York Times) нафтената аналитичарка Мују Сјуод од „Кеплер“ (Kpler). Поголеми проблеми би настанале ако бидат оштетени уредите за вчитување нафта или ако Иран одлучи да го блокира Ормускиот Теснец.

„Ако Иран го блокира Ормускиот Теснец, дури и за еден ден, цената на нафтата може привремено да достигне 120 или дури 150 долари за барел“, рече Сју. „Ако пак нападне поголеми постројки за производство или извоз на нафта во соседните земји, цените би можеле да растат подолг период“.

Во краен случај, ако Ормускиот Теснец биде затворен, цената на суровата нафта би можела да скокне над 130 долари за барел. Тоа би ја погодило глобалната економија и би ги зголемило трошоците за живот. Според процените на економистите на „Блумберг“, американската инфлација на потрошувачките цени би можела да се искачи на речиси 4 отсто во текот на летото – значително над „зоната на удобност“ на Федералните резерви (Фед).

„Ако во наредните денови или недели дојде до затворање на Ормускиот Теснец, тоа би предизвикало значително намалување на извозот на сурова нафта од Блискиот Исток“, објаснува Крајник. „Според некои процени, неколкудневно затворање би можело да предизвика нагло зголемување на цените на нафтата до 120 долари за барел – ниво што последен пат го видовме на почетокот на војната во Украина“.

И покрај можниот прекин од околу 20 милиони барели дневно, во регионот постои одредена диверзификација на извозот. Саудиска Арабија има нафтовод од Персискиот Залив до Црвено Море со капацитет од околу 5 милиони барели дневно. Слично, Обединетите Арапски Емирати имаат нафтовод со капацитет од околу 2 милиони барели дневно, кој се користи преку Оманскиот Залив. Извозот би бил целосно блокиран само за Кувајт, Бахреин и Катар.