Солени цени на кафето во Македонија, какви се трендовите во светот?

Просечната цена на килограм пржено кафе во зрно во Македонија пораснала од 662 денари во јануари на 841 денар во август годинава, покажуваат податоците на Државниот завод за статистика. Станува збор за драстично зголемување од почетокот на годинава иако во август има благо намалување на цената во однос на јули (за пет денари по килограм).

Со оглед на тоа што Македонија е стопроцетно зависна од увоз на кафе, анализиравме какви се трендовите на цените на светските берзи и какви се прогнозите за идниот период.  

Цените на берзите на двонеделен максимум

Фјучерсите за кафето „арабика“ минатата недела се зголемија во Њујорк, поради сувото време во водечкиот производител Бразил, објави „Блумберг“. Цените на „арабика“, сортата што ја претпочитаат синџири како што е „Старбакс“ (Starbucks Corp.) се искачија за дури три проценти. Фјучерсите за кафеот „робуста“ во Лондон исто така пораснаа.

„Континуираното суво време, континуираниот пад на сертифицираните залихи и потенцијалното купување средства предизвикано од временските услови се веројатно клучни двигатели на движењето на цените нагоре“, рече аналитичарот на „Рабобанк“ (Rabobank), Оран ван Дорт.

Навремените врнежи се клучни за поддршка на неодамнешното цветање и ублажување на загриженоста на пазарот, особено со оглед на тоа што не паднале дождови од 23 септември, додаде Дорт. „Доколку се прогнозирани дождови, би можеле да видиме тренд на намалување на цените.“

Главната фаза на цветање за бразилската жетва 2026-27 веќе се случи, но дождовите овој месец „ќе бидат клучни“ за континуираниот развој на жетвата, напиша брокерот Тијаго Казарини во извештај од четвртокот. Доброто време би можело да го зголеми производството за 20 проценти на годишно ниво, но пазарот се чини дека е „посклон кон биковски отколку кон мечкин тренд“, рече тој.

Сувото и топло време ќе се интензивира во областите каде што се одгледува кафе во јужноамериканската земја до крајот на неделата, изјави метеорологот од „Климатемпо“, Надијара Переира, во извештај од петокот. Дневните температури ќе продолжат да растат и се очекува да доведат до топлотен стрес во некои области.

Зголемена жетва на кафе во Виетнам

„Блумберг Адрија“ веќе објави дека по добрите врнежи од дожд, се очекува Виетнам да ја собере најголемата жетва на кафе во последните четири години, што може да помогне во ублажување на ограниченото снабдување и да изврши притисок врз глобалните цени надолу.

Производството се очекува да се зголеми на 1,76 милион тони за сезоната 2025-2026, според средната процена на седум трговци, производители, извозници и аналитичари анкетирани од „Блумберг њуз“. Тоа би било за шест отсто повисоко од минатата година.

„Стеблата кафе моментално се во добра состојба, а бербата треба да започне следниот месец“, рече Трин Дук Мин, претседател на здружението за кафе „Буон ма туот“ (Buon Ma Thuot) во покраината Дак Лак, најголемиот регион за одгледување во Виетнам. „Времето беше поволно за жетвата, со обилни врнежи од дожд.“

Виетнам е најголемиот светски производител на „робуста“, сортата што често се користи во инстант кафе и еспресо. Поголемиот прилив на зрна кафе на пазарот би можел да помогне во пополнувањето на глобалните недостатоци од жетвите што во претходните две сезони беа послаби од очекувањата, а со тоа и да помогне во ублажување на цените, кои минатиот месец скокнаа за 42 процента.

Какви се прогнозите?

Аналитичарите на „Блумберг Адрија“ неодамна во анализа на трендовите на цените на кафето посочија дека комбинацијата од климатски промени, геополитички тензии и нестабилност на пазарот доведе до нагло зголемување на цените и зголемена неизвесност низ глобалните синџири на снабдување со кафе.

„Рекордните зголемувања на цените и на ‚арабика‘ и на ‚робуста‘ во текот на 2024 година и во февруари 2025 година беа поттикнати од ограничениот виетнамски извоз, намаленото индонезиско производство и неповолните временски услови во Бразил. Оттогаш, пазарот влезе во скромен тренд на опаѓање, обележан со мали флуктуации“, наведуваат аналитичарите.

Тие укажуваат дека пазарот на кафе се карактеризира со ниска еластичност на цените и на понудата и на побарувачката, што ја засилува нестабилноста на цените: клучен двигател на нестабилноста забележана по февруари.

Нашите аналитичари информираат дека компаниите инвестираат во сорти кафе отпорни на климатски промени, регенеративно земјоделство и модерни методи на одгледување, но на овие нови сорти им се потребни 10-15 години за да достигнат целосен принос, додека притисокот во снабдувањето расте.

„Неизвесноста околу стабилното снабдување и цените го комплицира планирањето, што наведува многу компании да се вклучат директно во набавката. Доколку традиционалните производители не успеат да се приспособат на влошувањето на климатските промени, преместувањето на производството може да му наштети на квалитетот на зрната кафе“, посочуваат нашите аналитичари.

Тие додаваат дека флуктуациите на цените се вообичаена карактеристика на глобалниот пазар на кафе, при што историските трендови покажуваат дека ваквите модели произлегуваат од повторливи нерамнотежи помеѓу понудата и побарувачката.

„Во иднина, се очекува понудата да остане под притисок од претходно наведените фактори, кои веројатно ќе продолжат да ги туркаат цените нагоре: правејќи ја понудата главен двигател на формирањето на цените. Во Бразил, особено, намалените приноси поттикнуваат неизвесност околу идните жетви, без оглед на новите насади што се во тек“, велат аналитичарите.

Според нив, цената на „арабика“ ќе биде помеѓу 4 и 4,5 долари/фунта, приближен максимум оваа година, додека „робуста“, поради садењето во Бразил, ќе биде во просек од околу 5.300 американски долари/метрички тон.