Биогоривата чекаат закон, возилата ќе останат сериозни загадувачи

Возилата од јавниот транспорт и јавниот сектор уште минатата година требаше да почнат да трошат биогорива (пет отсто од вкупната потрошувачка). Според законот што требаше да ја регулира материјата, уделот на биогоривата во вкупната потрошувачка годинава требаше да стигне до 10 отсто, а до 2028 да изнесува 30 отсто.

Законот беше напишан и доставен до ЕНЕР (Електронски национален регистар на прописи) уште во летото 2021 година и требаше да стапи во сила од 1 јули 2022 година. Сепак, до овој момент законот не е донесен, а Македонија е на дното во Европа по користењето биогорива во транспортот.

Учеството на биогоривата во транспортот во земјава е незначително, а дизелот, кој се смета за најголем загадувач, се користи најмногу. Според последните податоци на државната статистика, во јануари годинава потрошувачката на дизел изнесувала 63,7 отсто, што е раст во однос на декември лани, кога уделот изнесуваше 59,3 отсто.

Употребата на дизел и во следниот период ќе биде најголема, со оглед на тоа со каков возен парк располага земјава. Од вкупно 633.947 регистрирани возила во текот на 2022 година, според податоци на Министерството за внатрешни работи, над 62 отсто или 387.628 користат дизел.

Зошто не е донесен законот за биогорива?

Законот за биогорива не е донесен затоа што „во меѓувреме ѝ се наметна обврска на државата да го транспонира ЕУ-пакетот за чиста енергија во националното законодавство, кој ја вклучува измената на Директивата за обновливи извори на енергија 2018/2001. Во однос на тоа беше подготвена ГАП-анализа за предметната директива, што покажува дека одредени одредби од предлог-законот за биогорива треба да се ревидираат и дополнат“, велат од Министерството за економија за „Блумберг Адрија“.

Истовремено треба да се изврши и нова анализа за движењето на цените на нафтените деривати на пазарот.

„Поради енергетската криза има значителни флуктуации на пазарните цени, а предлог-законот е работен врз основа на анализите на цените од 2019 година. Новата анализа треба да вклучи и податоци за продажбата и увозот на електрични и хибридни возила во државата за претходните години, со цел да се има предвид целта што би можела да се постигне преку користење на електричната енергија во транспортниот сектор“, велат од Министерството.

Друг услов за да заживее законот за биогорива е законот за климатска акција, кој предвидува дека Владата треба да донесе подзаконски акти со кои ќе се регулира начинот за пријавување на емисиите на стакленички гасови. По заокружувањето на целата правна регулатива, ќе бидат извршени и потребните измени во законот за биогорива.

„Овие подзаконски акти треба да бидат донесени во рок не подоцна од три години од донесувањето на Законот за климатска акција“, велат од Министерството за економија.

Законот за климатска акција исто така не е донесен, а беше доставен до ЕНЕР во летото 2022 година.

Возилата се меѓу најголемите загадувачи

Според енергетската стратегија на земјава, употребата на биодизел од 0,15 отсто во 2022 година треба да стигне до 7,6 отсто во 2040 година. Употребата на нафтата, која најчесто се користи во земјоделството, од 50 отсто во 2017 година треба да падне на 40 отсто до 2040 година. Од друга страна, учеството на биомасата во земјоделството треба од нула отсто во 2017 година да стигне до 16 отсто. Ова значи дека е законите што ја регулираат оваа сфера треба да бидат донесени што поскоро.

„Неопходно е да се донесе целата законска рамка поврзана со биогоривата, со цел да се постигне учеството од 10 отсто на биогоривата во целиот сектор за транспорт до 2030 година, како што е наведено во Стратегијата за развој на енергетиката во Република Северна Македонија до 2040 година“, стои и во финансискиот план за годинава на најголемиот трговец со нафтени деривати во земјава, „Макпетрол“.

Екологистите велат дека на државата ѝ се потребни сеопфатен пристап и конкретен план за да ги спроведе промените, а за тоа треба политичка волја.

Ели Пешева од организацијата за заштита на животната средина „О2 иницијатива“ во изјава за „Блумберг Адрија“ вели дека во вкупната емисија на стакленички гасови, уделот на Македонија изнесува 0,02 отсто, што е незначително (податокот се однесува на 2022 година). Од тоа, вкупниот транспорт учествува со 27,7 отсто.

„Кај нас возилата се извор на загадување на воздухот и тоа е нашиот главен проблем“, вели Пешева. За намалувањето на емисиите се потребни паралелни мерки, а првата треба да биде развивање ефикасен, чист, квалитетен јавен транспорт. За да ги остават автомобилите, граѓаните треба да имаат алтернатива каква што прилега за 21 век. А, според неа, „засега нема такви иницијативи. Доцниме неколку децении“.

Ели Пешева, „О2 иницијатива“/Приватна архива

„Најголемиот број возила се користат за кратки релации во градовите. Потребна е дестимулација на овој план, разни начини на стимулирање на граѓаните да ги остават возилата и да одат на работа пеш, со велосипед, електричен тротинет. Воведување редовни денови без автомобили за одредени делови на градовите, еднаш месечно, а за цел град еднаш годишно. Градење безбедна и густа мрежа на велопатеки, а и тротоари, зашто луѓето одат по улици поради зафатени тротоари од возила или некаде и ги нема воопшто“, вели Пешева.

Без државни стимулации не може да се намалат штетните емисии од транспортот

Од „О2 иницијатива“ сметаат дека се неопходни и измени во Законот за превоз во патниот сообраќај и неговиот правилник, „каде што наместо минимум еуро 2 еколошки стандард за превозници на меѓуопштински и меѓународен превоз на патници и еуро 4 за автобусите во градскиот превоз, треба да се воведе еуро 6. Наместо увоз на возила со минимум еуро 4, да се воведе еуро 6“.

Понатаму, од оваа организација велат дека се потребни и измени во Законот за возила во однос на еколошката категоризација на возилата. Според нив, треба да се наметне обврска сите возила да се означат со еколошка етикета.

„О2 иницијатива“ претходно иницираше воведување субвенции од страна на државата што ќе помогнат за намалување на емисиите на штетни гасови во сообраќајот, но тие не беа прифатени. Тие субвенции би се однесувале на вградување уреди за ЛПГ или ЦНГ, чија цена е многу пониска од цената на дизелот и бензинот, од 48 до 27 отсто, во зависност од горивото, како и за вградување опрема што ја намалува емисијата на гасови во воздухот и ги достигнува стандардите на еуро 6.

„Потребно е субвенционирање на овие вградувања со годишна квота, потребно е субвенционирање и за купување нови автомобили ако ги остават старите, со цел до 2030 година да имаме минимално загадување од возилата“, вели Пешева.

Државата претходно воведе субвенции за вградување плински уреди, но тие беа со краток рок. Првпат тоа се случи во 2019 година, кога субвенции добија 731 граѓанин. Во 2020, поради кризата од пандемијата на ковид, немаше субвенции. Повторно беа воведени во 2021 година, кога субвенции добија 704 лица. Субвенциите важеа за возила произведени по 2005 година. Државата покриваше до 50 отсто од трошоците за вградување уреди, но не повеќе од 300 евра. Вкупно, во двете години, за овие мерки беа потрошени околу 378.000 евра.

Македонија е единствената држава во регионот во која нема субвенции ниту за купување електрични возила.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар