Македонија бележи пад од шест места на најновиот индекс за слобода на медиумите на „Репортери без граници“ за 2025 година, пласирајќи се на 42. позиција, во споредба со 36. место минатата година.
И покрај падот, земјава останува меѓу подобро рангираните во регионот – веднаш зад Словенија (33) и Црна Гора (37), но пред Хрватска (60), Бугарија (70), Албанија (80), Босна и Херцеговина (86), Грција (89), Србија (96) и Косово (99).
„Репортери без граници“ ја оценуваат состојбата со слободата на медиумите во Македонија како „задоволителна“. Во извештајот се посочува дека иако новинарите не работат во непријателска средина, распространетите дезинформации и недостигот од професионализам ја еродираат довербата во медиумите. Дополнително, независните новинари често се изложени на напади, а претставниците на власта имаат тенденција да се однесуваат понижувачки кон нив.
Оценката на „Репортери без граници“ за земјава се базира на неколку индикатори - медиумски пејзаж, политички контекст, правна рамка, социокултурен контекст, безбедност.
Индикатори за слободата на медиумите
„Репортери без граници“
Медиумски пејзаж
Иако телевизијата останува највлијателен извор на информации, онлајн медиумите сè повеќе добиваат значење. Сепак, сè уште постои јасна поделба меѓу професионалните редакции и порталите што копираат содржина. Телевизиските станици (Алсат, Сител, МТВ1, Канал 5) што се најгледани во земјава, имаат ниско ниво на доверба кај јавноста.
Политички контекст
Медиумскиот сектор функционира во средина со формално гарантирана слобода на изразување, но реалноста е поинаква: транспарентноста на институциите е слаба, а критичките новинари често се цел на напади. Политичката поларизација е силна, а двете најголеми партии имаат свои медиумски мрежи, преку кои влијаат врз уредувачките политики. Јавниот сервис и натаму нема независност.
Правна рамка
Иако Уставот ја гарантира слободата на медиумите, законодавната рамка сè уште не е целосно усогласена со стандардите на ЕУ. Тужбите со цел заплашување (SLAPP) се користат како средство за притисок, а новите законски измени што дозволуваат рекламирање од страна на властите во приватни медиуми отвораат можности за влијание.
„Репортери без граници“
Економски контекст
Медиумите се подложни на економски притисоци од сопственици и маркетинг-агенции, а финансирањето од државата е ограничено и нетранспарентно. Независните медиуми опстојуваат со поддршка од странски донатори, што не овозможува стабилен развој. Новинарството останува финансиски несигурна професија.
Социокултурен контекст
Социјалните мрежи се канал за дезинформации и закани, што во комбинација со ниските професионални стандарди доведува до опаѓање на довербата во медиумите. Исто така ова го отвора патот за напади врз новинари врз основа на пол, етничка припадност или религија.
Безбедност
И покрај иницијативите како назначување специјален обвинител за напади врз новинари, чувството на небезбедност расте. Физичките напади, закани и полициското вознемирување остануваат реалност, особено за новинарите што известуваат за правосудството.
Индексот за слобода на медиумите на „Репортери без граници“ за 2025 година опфаќа 180 земји во светот.
На врвот на листата од 180 земји во светот е Норвешка, а меѓу првите пет се и Естонија, Холандија, Шведска и Финска. На дното, пак, се Еритреја, Северна Кореја, Кина, Сирија, Иран и Авганистан.
.webp){kind=icon}
