Анализа: Со нападот врз Иран, Трамп направи сериозен пресврт во надворешната политика

Американскиот претседател Доналд Трамп долго време застапуваше став дека САД не смее да се вмешува во војни на Блискиот Исток. Но, со приклучувањето кон израелскиот судир со Иран направи драматичен геополитички пресврт.

По денови на дебати и нејасни пораки, Трамп во саботата започна напад врз три ирански нуклеарни објекти, со што ја поддржа израелската цел за уништување на иранската нуклеарна програма и ги вовлече САД во жежок регионален конфликт.

Бомбардирањето на објектите во Фордо, Натанц и Есфахан следеше само неколку дена откако Трамп предложи да се почека до две недели за да се преговара за нов нуклеарен договор со Иран.

Во саботата навечер, од Белата куќа, Трамп изјави дека Иран мора да се спречи да дојде до нуклеарна бомба, и дека САД ја постигнале својата цел со уништувањето на нивните нуклеарни постројки. Тој, исто така, порача дека Иран мора да се врати на преговарачката маса, и се закани со нови напади доколку не покаже волја за договор.

„Ова не може да продолжи. За Иран ќе има или мир или трагедија, многу поголема од онаа што ја видовме во последниве осум дена“, изјави претседателот во обраќање до нацијата.

 

 

Промена на пристапот

Иако Трамп во минатото одобри одредени воени акции, овој момент претставува важна одлука од страна на лидер кој дојде на власт со јасен став против војните – став што го поддржаа гласачи изморени од американското учество во конфликтите во Ирак и Авганистан.

Тој став го нагласуваше и во изборната кампања во 2024 година, остро критикувајќи го тогашниот претседател Џо Бајден за хаотичното повлекување од Авганистан.

Понекогаш дури и избегнуваше воени акции – како во 2019 година, кога ја откажа планираната одмазда кон Иран по соборувањето на американски дрон, наведувајќи дека нападот не би бил „пропорционален.“

Во своето второ инаугуративно обраќање, Трамп вети дека ќе го мери успехот „не само според битките што ќе ги добиеме, туку и според војните што ќе ги завршиме – а можеби најважно, според војните во кои никогаш нема да се вклучиме.“

Bloomberg

Од преземањето на функцијата, Трамп се фокусираше на Блискиот Исток главно преку договори што носат американски инвестиции, а не воена експанзија. За време на блескавата посета на регионот во мај, изјави дека сака неговата иднина да биде „дефинирана од трговија, а не од хаос.“

Удар врз светската економија?

Нападите, по релативно непредвидливата примена на глобалните царини од страна на Трамп, предизвикаа дополнителна загриженост во светската економија. Околу една петтина од дневното светско снабдување со нафта поминува низ Ормускиот Теснец, кој се наоѓа меѓу Иран и неговите арапски соседи во Заливот.

Глобалните трговци со сурова нафта се наоѓаат на раб на паника. Во најлошото сценарио, доколку Ормускиот Теснец биде затворен, цената на нафтата би можела да надмине 130 долари по барел, што би го успорило глобалниот економски раст и би предизвикало пораст на потрошувачките цени, покажува анализа на „Блумберг економикс“.

Во деновите пред нападот, Трамп и неговите советници најавуваа дека секоја акција ќе биде ограничена. Републиканците ја потенцираа оваа порака и во саботата навечер, непосредно пред Трамп да се закани со нови напади.

„Ова не е почеток на вечна војна“, рече во саботата сенаторот Џим Риш, републиканец од Ајдахо и претседател на сенатскиот комитет за надворешни работи. „Во Иран нема да има американски војници. Стануваше збор за прецизен, ограничен напад кој беше неопходен и, според сите процени, многу успешен.“

Bloomberg Mercury

Трамп и многу од неговите поддржувачи се надеваат дека оваа воена акција ќе има сличен ефект како убиството на иранскиот генерал во 2020 година. По американскиот напад во кој беше убиен Касем Сулејмани, Трамп потенцираше дека не сака поширока војна. Иранскиот одговор тогаш не предизвика човечки жртви, и ситуацијата не ескалираше.

Знаци дека Трамп станал поотворен за воена опција се појавија минатата недела, кога изненадувачки го напушти самитот на Г7 во Канада, за да се посвети на конфликтот на Блискиот Исток.

По месеци обиди да го убеди Техеран да потпише нов нуклеарен договор, преговорите со специјалниот пратеник Стив Виткоф не донесоа значаен напредок, по што Израел го почна првиот напад. Трамп со двонеделен ултиматум остави простор за можен повторен почеток на преговорите.

Смее ли Трамп сам да донесе одлука за напад?

Во петокот, Трамп ги отфрли разговорите помеѓу трите европски земји и Иран, кои не доведоа до никаков напредок. Изјави дека неговото трпение со Техеран е речиси исцрпено. Прашањето што сега се поставува е каков ќе биде одговорот на Иран и дали САД ќе бидат вовлечени во подолготраен конфликт. Членови на Конгресот најавија дека би можеле да го оспорат правото на Трамп да започне еднострана војна со Иран без нивна дозвола.

Конгресменот Ро Кана, демократ од Калифорнија и коавтор на закон кој би го обврзал Конгресот да гласа пред каква било американска војна со Иран, во саботата навечер изјави дека законодавците треба да гласаат за да „спречат Америка да биде вовлечена во уште една бескрајна војна на Блискиот Исток“.

 

Неколку републиканци исто така изразија сомнеж во уставноста на потегот. „Ова не е уставно“, напиша на X конгресменот Томас Меси од Кентаки, кој е коавтор на Законот за воени овластувања.

Според Уставот на САД, само Конгресот има право да објави војна. Но, според Резолуцијата за воени овластувања, претседателот може да распореди американски сили без гласање, доколку Конгресот биде информиран во рок од 48 часа, а военото ангажирање се заврши за 60 дена, освен ако Конгресот не донесе поинаква одлука.

Bloomberg

Поделби во редовите на Трамп

Можноста САД да бидат вовлечени во конфликтот оваа недела предизвика длабоки поделби меѓу поддржувачите на Трамп, како во Белата куќа, така и надвор од неа. Некои гледаат на нападот како прилика да се покаже сила и да се спречи Иран да дојде до нуклеарно оружје, додека изолационистите сметаат дека САД не треба да се мешаат во туѓи конфликти, туку да се фокусираат на внатрешни прашања како имиграцијата.

Сенаторот Линдзи Греам, републиканец од Јужна Каролина и долгогодишен поборник за напад врз Иран, напиша на X: „Ова беше правилна одлука. Режимот го заслужи тоа.“

Од другата страна, конгресменката Марџори Тејлор Грин, републиканка од Џорџија, објави: „Ова не е наша војна. Мирот е одговорот.“

Судот на јавноста

Трамп се вклучи во јавната дебата и влезе во конфликт со конзервативниот медиумски коментатор Такер Карлсон, кој повика САД да се повлече од судирот. Во средата, Трамп ја минимизираше расправијата, велејќи дека „моите поддржувачи се на моја страна“, и дека Карлсон му се јавил и се извинил, мислејќи дека „кажал нешто премногу остро.“

Стив Бенон, долгогодишен сојузник на Трамп, изјави во својот поткаст во саботата вечер: „Трамп ќе мора да ги објасни своите постапки, но верувам дека неговата база на крајот ќе остане лојална.“

Тој додаде: „Многу членови на МАГА движењето не се задоволни од ова. Верувам дека ќе застанат зад него, но тој мора тоа јасно да го објасни и да се соочи со последиците.“

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар