Вчера на Блед започна јубилејното, 20-то издание на Бледскиот стратешки форум (БСФ), со што се отвора и динамична дипломатска есен. Во октомври ќе се одржи самитот на медитеранските држави МЕД9 во Порторож, а од 1 декември Словенија ќе претседава со Советот за безбедност на ОН во период од еден месец.
Еден од четирите приоритети на форумот, според словенечкото Министерство за надворешни работи (организатор на БСФ), е Западен Балкан. Пред две години, тогашниот претседател на Европскиот совет, Шарл Мишел, на Блед ја претстави т.н. бледска заложба – идеја дека ЕУ и балканските земји треба да бидат подготвени за проширување до 2030 година.
Министерството истакна, уште пред почетокот на форумот, дека регионот останува клучна надворешнополитичка тема за Словенија и дека годинава се очекува „бледската заложба“ да добие поконкретна форма.
Министерката за надворешни и европски работи Тања Фајон во своето воведно обраќање рече дека проширувањето на ЕУ кон Западен Балкан не е услуга, туку геостратешка неопходност. „Словенија останува посветена на создавање иднина во која Западен Балкан, заедно со Украина и Молдавија, ќе биде целосно интегриран во Европа“, рече таа.
Потребна е промена на размислувањето
Претседателот на Европскиот совет, Антонио Кошта, истакна дека приближувањето на Западен Балкан, Украина и Молдавија кон ЕУ не е само ветување, туку приоритет. „Овие држави се во срцето на Европа и се дел од нејзината иднина.“
Според него, ЕУ мора да се подготви за проширување преку реформи, приспособување на буџетот и подобро управување. „Вистинскиот предизвик е промена на менталитетот – надминување на историските спорови за да изградиме заедничка иднина“, рече тој.
Албанија и Црна Гора водечки кандидатки
Албанија и Црна Гора се водечки земји кандидати за членство во ЕУ, при што некои тврдат дека можат да се приклучат уште пред 2030 година. На еден од воведните панели говореа премиерите на овие две земји – Еди Рама и Милојко Спаиќ – заедно со словенечкиот премиер Роберт Голоб, хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ и еврокомесарката за проширување Марта Кос.
Пленковиќ истакна дека интересот за проширување се зголемил по руската инвазија на Украина, но дека „проширувањето на Западен Балкан не е приоритет за европските земји“, а одредени блокади, како во случајот со Северна Македонија, ја поткопуваат довербата во процесот.
Во европските дипломатски кругови сè повеќе се зборува за атмосфера „сега или никогаш“, кога станува збор за проширување на ЕУ. Ако државите од Западен Балкан не ја искористат моменталната шанса, можно е таа никогаш да не се повтори.
Комесарката Марта Кос истакна дека проширувањето не е само зголемување на бројот на членки туку историско обединување на Европа. Таа ги пофали лидерите на Албанија и Црна Гора како позитивни примери. „Со Црна Гора напредуваме – ако до 2026 година ги завршиме техничките преговори, можно е земјата да стане 28-та членка до 2028 година“, изјави Кос. За Албанија таа спомена можност за пристапување во 2029 година.
„Примете нè – ќе ви донесеме забава и оптимизам“
Албанскиот премиер Рама призна дека процесот на проширување не е секогаш пријатен, но се пошегува: „Примете нè и ќе ви донесеме забава и оптимизам“. Црногорскиот премиер Спаиќ подвлече дека се потребни компромиси.
Хрватскиот премиер Пленковиќ се осврна и на ситуацијата со Северна Македонија, која се соочува со блокади поради билатерални спорови. Според него, треба да се најде заедничка стратегија за избегнување вакви пречки во иднина, иако е скептичен дека во ЕУ ќе се постигне целосен консензус.
Во некои клучни земји членки на ЕУ, како Франција и Германија, расте јавното противење на ново проширување, покажуваат последните анкети.
Словенечкиот премиер Голоб посочи дека пред 2030 година ќе бидат потребни реформи во донесувањето одлуки во ЕУ. Тој рече дека земјите од Западен Балкан мора да ја искористат моменталната шанса, која се отвори поради војната во Украина, за конечно интегрирање во ЕУ.
.webp){kind=icon}
Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...