Џорџо Армани беше последниот голем господин на модата

Италијанскиот моден дизајнер Џорџо Армани, кој почина во својот дом во Милано на 91-годишна возраст, минатиот четврток, беше токму тоа што Французите го нарекуваат un grand monsieur – голем господин. Да, управуваше со мултинационална корпорација вредна милијарди долари, која опфаќаше мода од фармерки до висока мода, мебел, хотели, ресторани, козметика, па дури и цвеќе. Имаше бројни прекрасни домови на идилични локации, како Сен Тропе, каде секогаш летуваше во јули, и италијанскиот остров Пантелерија, каде одеше во август. Поседуваше и суперјахта долга 65 метри – Main, со која крстосуваше по Медитеранот.

Но, неговата големина далеку ја надминуваше моќта и богатството. Господинот Армани (секогаш се претставуваше како Mr. Armani) уживаше ниво на почит, па дури и стравопочит, кое ретко се среќава во деловниот свет. За разлика од многу свои колеги, тој не внесуваше страв кај своите вработени, ниту се однесуваше како ѕвезда. Во себе носеше тивка, медитативна воздржаност – и во животот и во работата. Тој беше зен-мајсторот на модата.

„Пред Џорџо, никогаш не постоеше италијанска модна индустрија. Постоеше индустрија за ткаенини“, ми рече моделот Лорен Хатон. Фото: Bloomberg

Таквата посветеност значеше дека очекуваше апсолутен максимум од секого околу себе – било да се тоа неговите асистенти во студиото или директорите за маркетинг во „Лореал“ (L'Oréal) кои работеа со козметиката и парфемите Армани. Во Армани не постоеше опуштање. Тој водеше со личен пример, со работна етика и дизајнерска дисциплина што нема спор во индустријата. Имаше уникатна визија за убавината – ладна елеганција, најчисти линии, најфини материјали.

Едноставноста Армани ја носеше во окото уште од детството. Како момче во индустрискиот северен град Пјаченца, ѝ советувал на мајка му букетите на трпезариската маса да бидат што е можно поедноставни. Идејата за лежерен луксуз ја разви во доцните шеесетти, додека работеше како асистент за машка мода кај дизајнерот Нино Черути, каде почна да ја олеснува структурата на машките костуми.

Тој изглед – опуштен, а сепак контролирано шик – го прослави актерот Ричард Гир во филмот Американски жиголо. Стана препознатлив потпис на Армани, и за мажи и за жени, и се провлекуваше до неговата последна колекција – линијата висока мода „Приве“ (Privé), претставена во јули во новото париско седиште, со украсени фустани и кадифени смокинзи за жени.

Една млада жена од Дубаи, која седеше во првиот ред со мајка ѝ и купуваше облека за својата свадба, ми рече дека на пистата видела сè што сака да проба веќе следниот ден.

Луксузен деконструктивист, тој создавaше костуми и кошули од меки материјали и во пригушени тонови. Фото: Giuliano Berti/Bloomberg

Армани на крајот го напушти Черути, и заедно со својот тогашен партнер Серџо Галеоти, одлучија да отворат сопствена модна куќа. Армани, тогаш 40-годишен, го водеше дизајнерското студио, а Галеоти беше задолжен за бизнисот. Ја продале својата „буба“ за да обезбедат почетен капитал. „Тој ми даде самодоверба“, ми рече Армани во 2001 година кога пишував негов профил. „Имаше многу повеќе храброст од мене. Бев десет години постар. Јас ја преживеав војната. Тој беше млад, со пари, без грижи.“

Тоа беше време кога Милано се трансформираше од индустриски и текстилен центар во модна престолнина. („Пред Џорџо, не постоеше италијанска модна индустрија. Постоеја само фабрики за ткаенина“, ми рече манекенката Лорен Хатон во 2001.) И други дизајнери тогаш ги започнаа своите брендови – особено Џани Версаче и Џанфранко Фере. Тројцата станаа столбови на италијанскиот стил: Версаче беше максималист; Фере, образован архитект, создаваше строго конструирана облека; а Армани беше луксузниот деконструктивист – создаваше костуми и кошули од меки материјали, во пригушени тонови.

Независен и вреден до самиот крај. Фото: Bloomberg

Во 1985 година, Галеоти почина од компликации предизвикани од СИДА. Наместо да назначи нов извршен директор, Армани сам ја презеде и таа улога – и откри дека и во тоа е исклучително добар. Неговите костуми станаа избор на холивудските продуценти, а кога во раните деведесетти се посвети на облекување на славните – прв меѓу дизајнерите што го направи тоа – неговата вечерна мода целосно доминираше на Оскарите, па настанот доби прекар „Армани авордс“ (Armani Awards).

Низ сите успеси и вниманието што го добиваше, господинот Армани остана тивок и повлечен. Би можело да се каже – срамежлив. Кога организираше вечери во својот модерен стан во центарот на Милано, уреден со мебел од „Армани каса“ (Armani/Casa) и сместен веднаш до седиштето на компанијата, најчесто стоеше мирно во центарот на просторијата, набљудувајќи ги славните гости (Бред Пит, Џорџ Клуни, Кејт Бланшет беа редовни) како пијат ладно просеко и уживаат во класични италијански јадења.

„Оваа социјализација не е баш мој стил“, ми рече еднаш. „Сакам да ги собирам луѓето и да ги гледам како се забавуваат.“

Во текот на годините, сите големи играчи во луксузната индустрија се обидуваа да го убедат Армани да ја продаде својата компанија, особено кога влезе во шеесеттите, мислејќи дека наскоро ќе се пензионира. Колку само грешеа! Ги слушал понудите – вредни милијарди, како што ми рече – и призна дека неколку пати бил во искушение. Но секогаш одговарал: не, благодарам.

Роберта Армани, Андреа Камерана и Силвана Армани. Наследниците кои ќе одлучат што понатаму со компанијата.  Фото: Bloomberg

За господинот Армани, работата беше живот. Тоа го докажа и во последните недели пред смртта. „Неуморен до самиот крај, работеше до своите последни денови“, соопшти компанијата во изјавата за неговата смрт. Од 2017 година, компанијата е во сопственост на добротворна фондација, делумно за да се спречат непријателски преземања.

Господинот Армани, исто така, одби да ја изнесе компанијата на берза – не сакаше да зависи од акционери, ниту да биде ранлив на пазарни флуктуации. Не купуваше други фирми за да создаде свој корпоративен конгломерат, како што направија „Прада“ (Prada) или „Хермес“ (Hermès). Во ерата на „Големиот луксуз“ – три децениска трансформација на модата од семејни куќи во глобални конгломерати – Армани остана целосно и цврсто независен. Покажа дека може да ја задржиш автономијата и интегритетот во модата и сè уште да бидеш неверојатно успешен и културолошки влијателен.

Армани лансираше козметика и парфеми во соработка со „Лореал“. Фото: Bloomberg

Колку и да беше тоа импресивно, она што најмногу го сакав кај господинот Армани беше неговата грациозност и отменост – дури и во најопуштените ситуации. Секоја година, на 11 јули, го славеше својот роденден во „Клуб 55“ (Club 55), легендарниот клуб покрај плажа во Сен Тропе. Тој и неговата придружба – десетина пријатели, членови на семејството и долгогодишни соработници – пристигнуваа со чамец од јахтата и точно напладне ја минуваа песочната плажа за ручек. Сите беа облечени во елегантна летна облека од Армани – самиот господин Армани, со потемнет тен и во одлична форма, носеше темносина памучна маица, испеглани бермуди во иста нијанса, беж платнени патики и пилотски очила за сонце, со белата коса внимателно зачешлана наназад.

Накратко: беспрекорно. Токму како што му доликува на еден вистински голем господин.