Дали следниот македонски хит ќе го отпее алгоритам?

Виртуелната пејачка Ксанија Моне креирана со вештачка интелигенција, а зад чие создавање стои Американката Телиша Џоунс (31), минатиот месец потпиша договор вреден три милиони долари со издавачката куќа „Халвуд Медија“ (Hallwood Media).

Моне дебитира на светските топ-листи со глас кој потсетува на Бијонсе и на Алиша Киз, а нејзината песна How Was I Supposed To Know веќе има преку шест милиони стримови на „Спотифај“.

Џоунс, која пишува оригинални текстови, ја користи платформата „Суно“ (Suno) за генерирање на песните на Моне според нејзини упатства. Проектот предизвика жестока дебата во музичката индустрија. Платформата, која користи генеративна вештачка интелигенција за создавање музика со одредување на стилот, структурата и расположението, се најде на удар кај големите издавачки куќи. „Јуниверзал“, „Ворнер“ и „Сони“ ја обвинија за нелегално користење на нивните каталози за обука на свои алгоритми. Критиките покренаа многу прашања за легалноста и етиката на овој вид креативност.

На почетокот на месецов беа претставени и првите вокали со вештачка интелигенција во Македонија. Мартин и Мартина „снимија“ неколку песни на македонски, српски и на англиски јазик кои веќе се објавени на „јутјуб“. Барем засега, реакциите за овој пионерски концепт кај нас се благи и претпазливи, главно насочени кон љубопитност и следење на трендовите. Идеен творец на проектот е Иле Спасев кој е и автор на аранжманите, а музиката и текстовите заеднички ги потпишува со Ристе Катевеновски.

„Логичен напредок за оние што сакаат да бидат во тек е да го следат ‘бумот’ што го прави ВИ-технологијата во музичката индустрија. Со Катевеновски одлучивме и ние да се фокусираме на тој аспект на развивање на работите и да видиме до каде ќе може да оди сето тоа. Сфативме дека можностите се бескрајни“, вели Спасев.

Во разговор за „Блумберг Адрија“ тој открива детали од процесот на создавање на вокални интерпретации со помош на вештачка интелигенција во кој, како што вели, вложил многу енергија, посветеност и нерви. Истиот траел пет месеци, со илјадници експерименти, обиди и подесувања, а резултатот звучи неверојатно реално - топли, чисти и модерни вокали, со емоционална нијанса што тешко може да се разликува од човечкиот глас.

„Од 5.000 фајлови кои му ги дадовме на конкретниот ВИ-изведувач, резултатот на крај беа 20 готови (објавени) песни. Работата, за тие што и претходно се занимавале со музика и се познавачи на работите, воопшто не е едноставна, и ние го знаевме тоа“, раскажува етаблираниот македонски музичар и продуцент.

Со неговиот соработник и ко-автор на делата на процесот му пристапиле професионално, посветено и оптимистично. На почетокот имале потешкотии со македонскиот јазик и изговарањето на одредени букви и зборови, но после многу „победи и порази“ успеале да го истренираат ВИ-артистот до перфекција.

„Со јазици кои имаат мултимилионско говорно подрачје, секако дека работата е полесна затоа што повеќе луѓе го тренираат истиот ВИ-артист. А во македонскиот, со нашата популација која ја имаме, тоа беше многу потешко затоа што нема многу луѓе што секојдневно го работат ова. Резултатот, на наше особено задоволство, е тоа што сега ќе можат дури и луѓе кои не се музички професионално подготвени во тој поглед, да го користат ВИ-артистот на македонски јазик со голема леснотија“, објаснува Спасев.

Нашиот соговорник истакнува дека ваквите проекти дефинитивно ја менуваат перцепцијата за создавање домашна музика и дека е само прашање на време кога идниот македонски хит ќе го „отпее“ алгоритам.

„Сметаме дека барем дел од песните на Мартин и Мартина се потенцијален хит, но да почекаме да помине време да видиме дали тие се следните македонски музички ѕвезди“, вели Спасев кој вештачката интелигенција ја гледа како нов инструмент, а не како алатка која ќе ја замени човечката креативност.

Смета дека традиционалните пејачи нема никогаш да бидат заменети, а и дека не треба да бидат. Според него, ВИ е само уште една алатка во напредокот на човештвото кон олеснувањето на животот со модерната технологија.

„Секоја од песните што сме ја произвеле со ВИ-артист, подоцна може да биде препеана од реален пејач. ВИ-артистот е само алатка и нема во авторството никакви права. Правата на песните се наши, па доколку некој сака да отпее или да користи некоја од нумерите, може директно да ни се обрати“, порачува тој.

ВИ ГИ ЗБУНУВА СЛУШАТЕЛИТЕ, НО ЕКСПЕРТИТЕ СЕ’ УШТЕ ЧУВСТВУВААТ РАЗЛИКА

Нова студија спроведена од институтот за истражување на пазарот Ипсос покажа дека речиси никој не прави разлика меѓу музика создадена од вештачка интелигенција и од човек. Во анкетата, нарачана од провајдерот за стриминг „Дизер“, учествувале 9.000 возрасни лица во осум земји: САД, Канада, Јапонија, Бразил, Германија, Франција, Холандија и од Обединетото Кралство. На учесниците им биле пуштени три песни, две создадени од вештачка интелигенција и една од луѓе и било побарано да препознаат која песна од кого е создадена. Дури 97 отсто погрешиле.

По експериментот, тие биле прашани како се чувствуваат и повеќе од половина (52 отсто) се изјасниле дека им е непријатно бидејќи не можеле да ја препознаат разликата.

Овие резултати отвaраат сериозни прашања за иднината на музичката продукција. Спасев, пак, ја илустрира разликата од перспектива на искусен музичар и објаснува дека експертското уво сè уште ги забележува разликите.

„За обичен слушател, можеби комплетната песна создадена од ВИ не прави разлика од онаа која е направена од навистина вешти раце, но за луѓе што целиот свој живот (академски, па и надвор од тоа) го посветиле на музика, разлики во таквите песни има. Технологијата се’ уште не е дојдена до тој степен каде што комплетно создадената песна од ВИ не прави разлика од онаа отсвирена или искреирана од вешта човечка рака“, вели тој.