.webp){kind=icon}
Кои се главните фактори по кои се одредува кредитниот рејтинг на една земја, како државите од регионот Адрија можат да го подобрат својот рејтинг и какви промени може да се очекуваат во иднина се главните прашања на кои аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ дава одговори во новата анализа објавена на „Блумберг Адрија инсајт“.
Тие објаснуваат дека агенциите за кредитен рејтинг се фокусираат на пет столба: институционални, економски, надворешни, фискални и монетарни фактори.
„Рејтингот се одредува преку мешавина на квалитативни и квантитативни елементи, имајќи ја предвид моменталната ситуација, како и очекувањата. Идејата на овој извештај е да ги истакне двигателите на суверените кредитни рејтинзи и да нагласи кои потези на политиката ќе ги подигнат рејтинзите“, велат нашите аналитичари.
Од нашиот аналитички тим посочуваат дека за земјите од регионот Адрија и за земјите од групата пет од Централна и Источна Европа (Чешка, Словачка, Полска, Романија, Унгарија) клучни двигатели на промените во процената на кредитниот ризик се: 1. големината на јавниот долг како процент од БДП; 2. големината на буџетскиот дефицит како процент од БДП; 3. растот на БДП по жител; 4. нето странските директни инвестиции како процент од БДП; 5. големината на дефицитот на тековната сметка како процент од БДП; и 6. расходот од камати како процент од државните приходи.
„Во регионот Адрија, само Словенија и Хрватска имаат инвестициска оценка за рејтингот, додека преостанатите спаѓаат во ’ѓубре’. Словенија го задржа највисокиот кредитен квалитет од ’Стандард и Пурс’ (S&P) неколку години, додека Хрватска беше надградена во инвестициска оценка во 2019 година“, велат нашите аналитичари.
За да увидат како пазарот на капитал гледа на тековните приноси и рејтинзи, од нашиот аналитички тим го споредуваат композитниот рејтинг (просек од рејтинзите на „Стандард и Пурс“, „Мудис“ (Moody’s) и „Фич“ (Fitch)) со приносите на активните петгодишни државни обврзници.
„Постои силна корелација од 90 проценти помеѓу тоа како инвеститорите го ценат државниот долг и соодветниот кредитен рејтинг за истите обврзници. Сепак, се чини дека инвеститорите ја доживуваат Хрватска како потценета за еден до два степена од рејтинг-агенциите, слично како и во случајот со Полска. Исто така, за Србија гледаме превреднување, но тоа може да е одраз и на послабата ликвидност на српските обврзници“, велат аналитичарите.
Тие очекуваат зголемување на кредитниот рејтинг за еден степен за Хрватска и Србија во следните дванаесет месеци, додека другите земји да ги задржат сегашните нивоа.
„Теоретски, надградбите на рејтингот доведуваат до поповолни трошоци за државно задолжување, кои се пресликуваат на домашните финансиски услови, но за Хрватска тоа е веќе одредено“, велат аналитичарите.
Според нив, Хрватска има поволна фискална позиција, која се карактеризира со значителен пад на односот долг кон БДП (-18,6 п.п. во последните две години), буџетски суфицит во 2022 година (0,4 проценти од БДП) и нето странски директни инвестиции што изнесуваат 5,2 проценти од БДП.
„Очекуваме продолжување на силните странски директни инвестиции во Србија, при што просекот од пет години од 7,5 проценти од БДП е највисок меѓу анализираните земји. Овие инвестиции поттикнуваат нови можности за вработување и реален раст на платите, придонесувајќи за поголема конвергенција кон ЕУ“, велат аналитичарите.
Тие очекуваат дека Словенија ќе го задржи сегашниот кредитен рејтинг поради статусот на Словенија како најразвиена земја во регионот Адрија, со БДП по жител од 92 процента од европскиот просек.
„Нашите предлози до Македонија за подобрување на кредитниот ризик во иднина се да се иницира намалување на државниот долг, кој во моментов е за 8,2 п.п. повисок отколку што беше пред пандемијата, и да се подобрат финансиите на Владата преку намалување на буџетскиот дефицит, особено преку намалување на распределбите за платите во јавниот сектор. Дополнително, Македонија мора да работи на намалување на корупцијата, со оглед на тоа што има Индекс за перцепција на корупцијата од 40, што е под глобалниот просек“, велат нашите аналитичари.
Тие додаваат дека кредитниот рејтинг на Босна и Херцеговина беше надграден на Б+ во август 2023 година, што се припишува на отпорноста на економијата и многу ниската задолженост, која изнесува само 29,6 проценти од БДП во 2022 година.
„Сепак, во текот на следната година, не очекуваме уште еден чекор нагоре во оценувањето. За да постигне подобар кредитен рејтинг, БиХ ќе мора да ја зајакне институционалната рамка и да го намали високото ниво на корупција (со резултат од 34 во 2022 година, кој беше понизок отколку во 2019 година). Друг значаен двигател за идната надградба сигурно ќе биде доколку БиХ ги отвори поглавјата на ЕУ, што би било позитивен знак за инвеститорите“, велат аналитичарите.
