Индустриите за електрична опрема во регионот се доминантно извозно ориентирани, констатираат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во новата регионална анализа на овој сектор, објавена на „Блумберг Адрија инсајт“. Тие посочуваат дека соодносот на покриеност (извоз во однос на увоз) во 2023 година е над 200 проценти во Србија, Словенија и во Македонија. Во Хрватска коефициентот на покриеност е значително помал - околу 35 проценти, што сугерира дека Хрватска е на долниот крај во однос на релативно малата големина на оваа индустрија.
Кога станува збор за производствените трошоци, аналитичарите укажуваат дека цените на извозните производители во Кина во релевантните сегменти се покачени од средината на 2021 година до првата половина од 2023 година, кога се забележува пад.
„Во 2023 година, цените на производителите нагло паднаа, спуштајќи се под нивоата од крајот на 2020 година, што укажува на олеснување на притисоците на трошоците и цените што доаѓаат од Кина (поради слабите сигнали што доаѓаат од целокупната економија)“, наведуваат аналитичарите.
Тие информираат дека со оглед на зависноста од увозот од Кина, ги анализирале цените во индустриските резерви, но и производствените цени на трајни и полутрајни производи за широка потрошувачка (што служат како замена за домашните производители во и надвор од регионот).
„Кинеската дезинфлација во извозните цени наиде на нормализирање на цените на енергијата и материјалите, кои се намалија по достигнатите врвови во 2022 година“, велат аналитичарите.
Цените на влезните производи односно производството на пластични делови - цените на полиетиленот и полистиренот се движат под нивните нивоа од 2021 и 2022 година, иако сè уште се над нивоата од крајот на 2019 година, додека цената на поливинил хлоридот е под нивоата.
„Ова оди во насока на намалување на трошоците за електричните апарати“, велат аналитичарите.
Кога станува збор за потрошувачките цени на апаратите за домаќинство, нашите аналитичари забележуваат дека тие почнале да се зголемуваат од 2021 година, а особено се интензивирале во 2022 и 2023 година, по загревањето на основната инфлација.
„Спротивно на тоа, зголемувањето на цените во последните три години значително ја зголеми продажбата во индустријата за апарати за домаќинство - што овозможи апсорпција на сегментот на трошоци: работна сила, материјали и транспорт“, сметаат аналитичарите.
Финансиски перформанси
Тие додаваат дека растот на приходната линија значително се олади во 2022 година, паѓајќи на едноцифрен број односно просечни 8,5 проценти (намалување од 55,9 проценти во 2021 година, кога имаше постпандемиски бум на побарувачката на апарати).
„Растот на продажбата беше измешан бидејќи во групата може да се забележат различни профили на раст на продажбата. Нивните деловни модели (во однос на нивниот целен пазар, животниот век на производот) ги создаваат овие несовпаѓања“, објаснуваат аналитичарите.
Според нив, поради нестабилните трендови во продажбата, маржите во најдобар случај беа под просекот (во споредба со индустриската електроника, која имаше околу 11 проценти во просек во 2022 година).
„Просечната маржа на ЕБИТДА е на ниско едноцифрено ниво во набљудуваниот период, достигнувајќи пондериран просек од 3,2 проценти во 2022 година. Додадено на тоа, маржите стагнираа во набљудуваниот период. Тоа му го припишуваме на фактот дека регионалните играчи во голема мера се прајстејкери“, велат аналитичарите.
Тие додаваат дека двоцифрените стапки на инфлација исто така ја отежнувале дисциплината кај цените.
„Тоа нè наведува да веруваме дека маржите се зафатени на друго место во синџирот на вредност. И покрај номиналниот раст на продажбата, реалниот раст на продажбата во 2022 година беше под инфлацијата. Регионалните играчи имаат одредени ограничувања во примената на моќта за цени. Потрошувачите во овој сегмент се многу чувствителни на поскапувањата и се претпазливи во распределбата на своите домашни буџети за нови набавки, особено за поголеми уреди“, посочуваат аналитичарите.
Структура на трошоците и профитабилност
Тезата за позицијата на играчите за преземање на цените е појасна кога се гледа низ расчленување на трошоците (во однос на нивните релативни удели во приходите од продажба).
„Трошоците за материјали го заземаат првото место, во просек 75 проценти од продажбата во 2022 година. Како што е опфатено во макросегментот, цените на клучните материјали, како пластиката и клучните метали, достигнаа највисоко ниво во 2022 година. Низ годините учеството на овие трошоци во продажбата не покажува значителни отстапувања од просекот. Тоа нè наведува да претпоставиме дека овие трошоци се речиси дадени бидејќи повеќето од производите и полупроизводите се увезуваат и се склопуваат во регионот или едноставно се преименуваат и се продаваат“, сметаат аналитичарите.
Задолженост
И покрај слабата профитабилност, релативно краткиот циклус на конверзија на готовина го отвори патот за ниска задолженост со нето-долг кон ЕБИТДА во просек од 0,7 пати во 2022 година, констатираат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.
„Многу играчи во регионот одржуваат нето-готовинска позиција. Тоа особено важи за дистрибутерите, каде што долгот се акумулира од производителите. Највисокиот нето-долг кон ЕБИТДА може да се види во производствените капацитети на ’Горење’ во Ваљево и Велење. Исто така, БСХ (BSH) во Словенија и ’Кончар’ во Хрватска носат поголем долг. Очигледно е дека производителите го понесуваат товарот на долгот“, велат аналитичарите.
Капитални инвестиции
Тие додаваат дека капиталното буџетирање беше конзервативно во секторот на електрични апарати, со просек од 3,2 проценти од продажбата.
„Овој процент е повеќе од двојно зголемен во споредба со 2021 година, бидејќи бумот на побарувачката доживеан во 2021 година бараше дополнителни капацитети“, објаснуваат аналитичарите.
Според нив, предизвик е постепеното додавање капацитети со цел да се задоволат спонтаните скокови на побарувачката.
„Постои јасен јаз меѓу производителите и дистрибутерите. Производителите во просек инвестираат повеќе, а ’Горење’ во Србија е на чело, со најголем дел од инвестициите во продажба. Другите производители, како ЕТА, БСХ, ’Тики’ и ’Кончар’, исто така може да се пофалат со повисоки стапки на инвестиции“, посочуваат аналитичарите.
Очекувања
Од нашиот аналитички тим, гледајќи ја пошироката слика, велат дека кога станува збор за макроекономските услови, очекуваат трговијата на мало во регионот да продолжи да закрепнува во 2024 година, бидејќи основите на трошоците го задржуваат својот позитивен придонес.
„Растечките реални плати и вработеност ќе продолжат да го поттикнуваат потенцијалот за трошење, со едноцифрен раст на малопродажбата во 2024 година.
Имајќи предвид дека апаратите за домаќинство се дискрециски сегмент на потрошувачите или, со други зборови, сегмент со побарувачка чувствителен на економскиот циклус, очекуваме подобри изгледи како што одминува годината и закрепнува надворешната побарувачка, особено од клучниот извозен пазар - ЕУ“, велат аналитичарите.
Според нив, намалување на маржите е на повидок бидејќи цената на клучните суровини се намалува од највисоките достигнувања во 2022 година, а резервите со високи трошоци се исцрпени.
„Сепак, моќта за формирање на цените е значително намалена поради позицијата на играчите како прајстејкери. Поддршката за продажба доаѓа од зголемената доверба на потрошувачите и растечките плати“, заклучуваат аналитичарите.
