.webp){kind=icon}
Цените на суровините како што се житото, нафтата и гасот се вратија на нивото од пред пандемијата, но има суровини чии цени продолжуваат да растат, како што се шеќерот, какаото, кафето и сокот од портокал, посочуваат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во новата анализа објавена на „Блумберг Адрија инсајт“. Тие објаснуваат дека неповолните временски услови и болестите се клучната причина за ваквиот раст на цените, а во последно време предничи какаото, со поскапување од 170 проценти од почетокот на 2023 година.
„Цената на сокот од портокал се зголеми речиси трипати од мај 2019 година, најмногу поради драстичниот пад на производството, кое во 2004 година во Флорида беше 15 пати поголемо отколку денес. Причината лежи во силните урагани и нападот на инсектите заразени со бактеријата либербактер (liberibacter), кои предизвикуваат озеленување на портокалите“, велат аналитичарите.
Тие додаваат дека иако САД се одговорни само за седум проценти од глобалното производство на сок од портокал, производството во Флорида е силен показател за светските цени бидејќи овој вид на стоки најчесто се тргува на американскиот пазар, што е разбирливо бидејќи Американците се најголеми потрошувачи на овој сок.
„Клучната област за одгледување на какаото е Брегот на Слоновата Коска, кој сочинува дури 44 проценти од светското производство. Болеста на растенијата предизвикана од габи што се појавуваат поради прекумерен дожд, пониски температури и недоволно сончеви денови, во комбинација со временскиот феномен Ел Нињо, е клучен проблеми за падот на производството на какао во оваа област“, укажуваат аналитичарите.
Дополнително, тие додаваат дека стареењето на насадите и лошата примена на агротехничките мерки доведуваат до зголемување на цените на какаото на светските берзи.
„Цените на шеќерот и на кафето се стабилизираа поради многу добрите очекувања од жетвата во Бразил. Производството на кафе закрепна откако мразот во 2021 година, за кој се верува дека е најлош во последниот половина век, го намали родот на кафе во Бразил за приближно 25 проценти“, велат аналитичарите.
Тие додаваат дека од друга страна одгледувањето шеќерна трска во моментов им се спротивставува на временските услови, што позитивно влијае на стабилизацијата и потенцијалниот мал пад на нејзините цени.
„Растот на цените на светските берзи е видлив кај цените на финалните производи и во регионот Адрија. Цените на групата производи шеќер, џем, мед и чоколадо се зголемени во просек за 35 проценти од почетокот на 2019 година“, информираат аналитичарите.
Тие посочуваат дека со ист интензитет пораснаа и цените на групата на производи што ја сочинуваат кафето и чајот.
„Во однос на поскапувањата, предничи Србија, каде што шеќерот и чоколадото поскапеа за 42 процента. Исто така, во истиот период во Србија најмногу се зголемиле цените на кафето и чајот (46 проценти), што не е чудно ако се земе предвид дека во Србија се консумираат 13,5 килограми кафе по жител, што е највисоко во регионот Адрија“, откриваат аналитичарите.
На прашањето што нè чека во иднина, тие сметаат дека цените на чоколадото ќе се зголемат во следните 6-12 месеци, штом ќе се стопат резервите на зрната какао што компаниите претходно ги набавуваа по пониски цени.
„Цените на какаото на светските берзи годинава ќе останат на покачени нивоа поради претходно споменатите проблеми во Западна Африка и регулативата на ЕУ, според која од декември 2024 година нема да биде дозволена продажба на какао одгледувано во области во кои се уништуваат шумите“, велат од нашиот аналитички тим.
Оттаму очекуваат цените на кафето да се стабилизираат на сегашното ниво, а значително закрепнување на плантажите со кафе поради мразот во Бразил да следува дури во следната година.
„Што се однесува на шеќерот, поради многу веројатното рекордно производство во Бразил, очекуваме мал пад на цените на берзите во текот на годинава. Цената на сокот од портокал ќе остане на рекордно ниво поради побавното закрепнување на производството во Флорида - иако се очекува приближно 30 проценти подобра култура на портокал, сепак зборуваме за историски ниски нивоа на производство“, велат аналитичарите.
Според нив, на цената на сокот од портокал значително ќе влијае пониското производство во Бразил, што е поважен фактор во овој момент во однос на глобалната цена на сокот од портокал, бидејќи оваа земја сочинува приближно три четвртини од вкупното светско производство, а се очекува мало намалување на производството. Во прилог на високата цена се и рекордно ниските резерви на замрзнат сок во САД.
„Компаниите ќе се обидат да го ублажат влијанието на повисоките цени на анализираните суровини со пренесување на повисоката цена на инпутите на цената на финалниот производ, но и со продолжување на популарната ’смалена инфлација’, односно повисоки/исти цени со помало пакување, во обид да ги одбранат профитните маржи“, велат аналитичарите.
Клучно е да се напомене, според нив, дека секој иден бизнис ќе биде поподложен на глобалните климатски промени (и поврзаните несигурности во однос на производството), додека одреден дел ќе биде поврзан со политичките регулативи (како во случајот со какаото и регулативите на ЕУ), а особено затоа што овие регулативи сè повеќе ќе се совпаѓаат со „зелените“ политики.
„Потрошувачите во регионот Адрија ќе го почувствуваат поскапувањето на зрната какао и на сокот од портокал преку крајните цени на производите поврзани со овие суровини, но тоа нема значително да влијае на вкупниот ценовен товар. Имено, во просек во регионот Адрија шеќерот, кафето, чајот, медот и чоколадото сочинуваат 2,6 проценти од потрошувачката кошница, што е нешто повеќе од просекот на ЕУ, кој изнесува 1,6 проценти“, заклучуваат од нашиот аналитички тим.
