.webp){kind=icon}
Трендот на реалниот раст во трговијата на мало се враќа во 2024 година по побавните цифри во 2023 година погодени од високата инфлација и неизвесноста коишто го нарушија потрошувачкото расположение, констатираат аналитичарите на „Блумберг Адрија“ во новата анализа на малопродажбата во земјите од регионот објавена на „Блумберг Адрија инсајт“.
„Со забавувањето на инфлацијата, расположението за трошење се подобри, што дава поддршка за растот на трговијата на мало“, велат аналитичарите.
Според нив, основите за трошење имаат позитивен придонес поради растот на реалните плати и растот на вработеноста.
„Се чини дека малопродажните пазари даваат позитивни сигнали за идниот потенцијал што се манифестира преку влезот на новите играчи на пазарите во регионот Адрија (особено земјите кои не се членки на ЕУ)“, сметаат аналитичарите.
Тие додаваат дека пониските нивоа на потрошувачка (наспроти ЕУ) сугерираат дека постои простор за подобрување, условен од подобрувањето на куповната моќ што бара раст на економиите и продуктивноста.
Специфичности по земји
Од нашиот аналитички тим укажуваат дека Босна и Херцеговина има најинтензивен нагорен тренд во малопродажбата, при што треба да се земе предвид релативната позиција на земјата односно дека нивото на трошење е помало во споредба со остатокот од регионот (реалната индивидуална потрошувачка во 2023 година изнесуваше 44 проценти од просекот на ЕУ, што е околу половина од словенечките 87 проценти).
„Настрана од ниската основа и забавувањето на инфлацијата, силниот пораст на реалните плати (околу шест проценти на годишно ниво во 2023 година и осум проценти на годишно ниво во периодот јануари-април 2024 година) и дознаките (раст кај лични трансфери од осум проценти во првиот квартал на 2024 година) обезбедија услови за зголемување на потрошувачката“, наведуваат аналитичарите.
Во Хрватска и Србија, тие забележуваат побавен нагорен тренд и објаснуваат дека главните двигатели на трговијата на мало во Хрватска се подобрата динамика во туристичката сезона, зголемувањето на платите (околу 11 проценти годишно во реални услови во периодот јануари-мај 2024 година) и подобрувањето на пазарот на трудот (регистрираната стапка на невработеност го достигна историското дно од 4,7 проценти во јуни 2024 година).
За Србија тие посочуваат дека 2024 година покажа брзо враќање на трговијата на мало по слабата 2023 година.
„Платите се искачија околу 10 проценти на годишно ниво во реални услови во првите пет месеци од 2024 година, а пензиите имаа реален раст од околу 16 проценти на годишно ниво во мај 2024 година, додека приливот на дознаки остана стабилен. Новите готовински кредити се зголемени за 52 проценти, што е во прилог на зголемената потрошувачка“, велат аналитичарите.
Според нив, Словенија и Македонија покажуваат послаби трендови. Во Словенија, реалната трговија на мало продолжи да се намалува, иако со побавно темпо во споредба со 2023 година.
„Но, Словенија генерално има посилна почетна точка - стабилен и затегнат пазар на труд со години, релативно повисоки плати и нивоа на потрошувачка, така што има потесен простор за подобрување“, наведуваат аналитичарите.
Во Македонија тие посочуваат на зголемување на трговијата на мало, но цифрите од 2024 година се сè уште слаби и едвај доволни за да се надмине 2023 година.
„Македонија досега забележа висок пораст на платите во 2024 година (+11 проценти реален раст годишно во периодот јануари-мај 2024 година), но потрошувачкиот потенцијал не се прелеа во трговијата на мало. Главната пречка беше помалата склоност на потрошувачите да трошат“, велат аналитичарите.
Тие додаваат дека високата инфлација го зема својот „данок“ бидејќи цените на храната пораснаа во 2022 и 2023 година, а околу 37 проценти од потрошувачката кошница се однесува на храна.
„Во иднина, очекуваме дополнителен напредок во трговијата на мало. Земјите од регионот Адрија ќе продолжат да растат во однос на БДП и ќе ги поддржат севкупните двигатели за подобрување на трговијата на мало. Очекуваме фундаментите на потрошувачката да продолжат да се зајакнуваат и расположението дополнително да заздрави. Малопродажните пазари даваат позитивни сигнали со оглед на планираниот влез на нови трговци“, велат аналитичарите.
Тие очекуваат натамошно зголемување на платите до крајот на годината, а со побавно темпо во 2025 година.
„Платите се главниот двигател што ја одредува динамиката на малопродажбата, директно преку насочување на зголемениот приход во поголема потрошувачка, но и индиректно (како што растат платите, се зголемува потенцијалот за подигање на долг или купување на рати).“, објаснуваат анлитичарите.
Од нашиот аналитички тим велат дека подобрувањето на пазарите на трудот (во однос на зголемениот број на вработени) ја зголемува масата на платите и ги поддржува трошоците - особено во Србија, Македонија и Босна и Херцеговина, каде сè уште има поголема достапност на невработени.
„Потрошувачкото расположение се опоравува, што сугерира дека потрошувачите се подготвени да трошат повеќе. Избледувањето на високите инфлациски притисоци (особено во сегментот на храна), во согласност со зголемувањето на платите, му овозможува на потрошувачкото расположение да продолжи да расте и да ја поддржи понатамошната трговија“, велат аналитичарите.
Тие очекуваат подобрувањето на расположението поинтензивно да се преслика на дискрециските сегменти на потрошувачката, имајќи предвид дека тие се понестабилни и почувствителни на однесувањето на потрошувачите.
„Влезот на нови играчи во малопродажниот сектор ја подобрува реалната потрошувачка преку понуда на поширок спектар на производи, но и преку подобрување на ценовната конкурентност. „Лидл“ влегува во Босна и Херцеговина и Македонија и се веќе во процес на изградба на логистички центри, „Конад“ најави влез во Македонија, додека „Карфур“ и „Еуроспин“ се очекува да влезат на српскиот пазар“, укажуваат аналитичарите.
