.webp){kind=icon}
Нагло растат трошоците за нови кредити на компаниите и домаќинствата во земјите од еврозоната откако Европската централна банка (ЕЦБ) во неколку наврати ја зголеми основната каматна стапка до 2 проценти. Новите податоци на ЕЦБ покажуваат дека индикаторот за трошоците за нови заеми на корпорациите се зголеми за 55 базични поени на 2,41 проценти во септември, што е поттикнато од ефектот на зголемувањето на основната каматната стапка. Овој индикатор бил последен пат на нивото од над 2,40 проценти во јануари, 2015 година. Зголемување на трошоците има кај новите станбени кредити за домаќинствата, кадешто овој индикатор се зголеми за 18 базични поени во септември на 2,44 проценти.
Истовремено, растат и каматите кај депозититите. Композитната каматна стапка за нови депозити со договорена рочност на корпорациите се зголеми за 54 базични поени на 0,74 проценти, а композитната каматна стапка за нови депозити со договорена рочност од домаќинствата се зголеми за 21 базичен поен на 0,69 проценти.
Растат каматите за компаниите и во Македонија, но многу побавно
И Народната банка во Македонија во неколку наврати годинава ја зголеми основната каматна стапка и ја доведе до ниво од 3,5 проценти. Според последните податоци на НБМ, во септември 2022 година, просечната каматна стапка на вкупните кредити оствари минимално месечно зголемување од 0,01 процентни поени (п.п.) и изнесува 4,35 проценти.
„На годишна основа, просечната каматна стапка на вкупните кредити е намалена за 0,11 п.п. Просечната каматна стапка на вкупните депозити изнесува 0,70 проценти, што претставува минимален месечен раст од 0,01 п.п., додека на годишно ниво забележа пад од 0,08 п.п. Просечната каматна стапка на новоодобрените кредити, во септември, изнесува 4,09 проценти по забележан месечен и годишен раст од 0,05 п.п. и 0,06 п.п., соодветно. Просечната каматна стапка на новопримените депозити е зголемена за 0,15 п.п. и 0,22 п.п., соодветно на месечна и на годишна основа и изнесува 1,07 проценти“, соопшти Народната банка.
Според статистиката на централната банка, во септември, годинава просечната каматна стапка на вкупните кредити на корпоративниот сектор оствари месечно зголемување од 0,04 п.п. и изнесува 3,59 проценти.
„Нагорната промена е резултат на растот на сите компоненти: каматните стапки на кредитите во странска валута (за 0,08 п.п.), како и на каматните стапки на кредитите во денари без и со валутна клаузула (за 0,03 п.п., соодветно). На годишна основа, оваа каматна стапка е повисока за 0,01 п.п. Каматната стапка на новоодобрените кредити на корпоративниот сектор, во септември, се задржа на нивото од 3,72 проценти во однос на претходниот месец. Во споредба со истиот месец минатата година, оваа каматна стапка оствари раст од 0,09 п.п.“, информираа од Народната банка.
Просечната каматна стапка на вкупните депозити на корпоративниот сектор во септември изнесува 1,11 проценти, што претставува зголемување од 0,08 п.п. на месечна основа.
„Месечниот раст произлегува од повисоките каматни стапки на депозитите во странска валута и каматните стапки на денарските депозити без валутна клаузула (за 0,20 п.п. и 0,02 п.п., соодветно), при непроменети каматни стапки на денарските депозити со валутна клаузула. Каматната стапка на вкупните депозити на корпоративниот сектор на годишно ниво е зголемена за 0,03 п.п. Каматната стапка на новопримените депозити на корпоративниот сектор, во септември, бележи раст од 0,27 п.п. во споредба со претходниот месец и изнесува 1,08 проценти. Анализирано на годишно ниво, оваа каматна стапка е повисока за 0,46 п.п.“, објаснија од Народната банка
Благо зголемување на каматите и кај новите кредити за домаќинствата
Во септември, каматната стапка на вкупните кредити на домаќинствата се намали за 0,02 п.п. во однос на претходниот месец и се сведе на 5,05 проценти. Анализирано по валута, месечниот пад се должи на пониските каматни стапки на кредитите во странска валута и каматните стапки на денарските кредити без валутна клаузула (за 0,03 п.п. и 0,02 п.п., соодветно), при минимален пад и на каматните стапки на денарските кредити со валутна клаузула (за 0,01 п.п.). Во однос на септември 2021 година, каматната стапка на вкупните кредити на домаќинствата бележи намалување од 0,19 п.п.
„Кај просечната каматна стапка на новоодобрените кредити на домаќинствата, во септември, е остварен месечен раст од 0,16 п.п. и таа изнесува 4,65 проценти. Притоа, растот се објаснува со зголемувањето на каматните стапки на денарските кредити со и без валутна клаузула (за 0,16 п.п. и 0,13 п.п., соодветно), во услови кога каматните стапки на кредитите во странска валута бележат намалување (за 0,11 п.п.). Оваа каматна стапка оствари раст од 0,04 п.п. на годишна основа“, соопшти Народната банка.
Во септември, каматната стапка на вкупните депозити на домаќинствата изнесува 0,67 проценти и на месечно ниво се зголеми за 0,01 п.п. Минималната промена во целост произлегува од зголемените каматни стапки на денарските депозити без валутна клаузула (за 0,02 п.п.), при непроменети каматни стапки на денарските депозити со валутна клаузула и на каматните стапки на депозитите во странска валута.
„Каматната стапка на вкупните депозити на домаќинствата на годишно ниво забележа намалување од 0,07 п.п. Каматната стапка на новопримените депозити на домаќинствата бележи месечен раст од 0,10 п.п. и изнесува 1,07 проценти. Месечното зголемување произлегува од растот на каматните стапки на денарските депозити без валутна клаузула и каматните стапки на депозитите во странска валута (за 0,14 п.п. и 0,02 п.п., соодветно). Овој месец, кај банките и штедилниците не се евидентирани новопримени денарски депозити со валутна клаузула. Споредено на годишна основа, оваа каматна стапка се зголеми за 0,13 п.п.“, информираат од Народната банка
Веројатно е понатамошно зголемување на каматите
Има веројатност Европската централна банка (ЕЦБ) и во следниот период да продолжи со зголемувањето на каматите, изјави неодамна гувернерката Анита Ангеловска- Бежоска за „Блумберг Адрија“. Во коментарот веднаш по одлуката на ЕЦБ за повторно зголемување на каматната стапка од 0,75 процентни поени Ангеловска- Бежоска вели дека затегнувањето треба да делува на побарувачката во европската економија, а преку тоа и на инфлацијата.
„Се разбира дека ваквата политика на ЕЦБ, а особено кога и тие јасно ги комуницираат надолните ризици за растот е мотивирана од инфлацијата, којашто забрзува и во еврозоната и во септември достигна речиси 10 отсто. Со затегнувањето на финансиските услови преку раст на каматата, но и преку другите инструменти на ЕЦБ, за очекување е да се делува на побарувачката во европската економија, а преку тоа и на инфлацијата, барем во оној дел којшто е почувствителен на промените на побарувачката. Ова го нагласувам, бидејќи со каматите не може да се делува на цените на храната и енергенсите, коишто тековно се под силно влијание на геополитички, а не на економски фактори“, вели Ангеловска-Бежоска.
Гувернерката е категорична дека идните потези на централните банки ќе зависат од податоците кои внимателно се следат. Затоа, вели дека е тешко да се каже дали зголемувањето на каматите ќе забави, или ќе продолжи со ова темпо. Таа додаде дека во моментов се работело на есенските проекции и дека во текот на ноември повторно ќе се реоценува поставеноста на монетарната политика.
„Со оглед на тоа што нашата валута е врзана со еврото, монетарната реакција кај нас во еден дел зависи од чекорите на ЕЦБ, но и од домашни специфични фактори. Ние започнавме да ја зголемуваме каматната стапка, пред тоа да почне да го прави ЕЦБ и зголемувањето го направивме во неколку наврати. Покрај со каматната стапка реагиравме и со други инструменти уште минатата година. Тековно, ги анализираме сите расположливи информации и податоци, работиме на сеопфатните есенски проекции, и кон средината на ноември повторно ќе ја реоцениме нашата поставеност“, изјави Ангеловска-Бежоска.
