Колку чини „машкоста“ на Западен Балкан: Отворено со Тања Михајловска Димитриевска

Нашиот регион заостанува зад земјите на Европската Унија не само според вклученоста на жените во економскиот развој туку и во однос на родовата еднаквост. Статистиките за регионот Адрија покажуваат дека жените сè уште имаат мало учество во управните и надзорните одбори. Статистиките не се менуваат брзо. Добро е што полека се менува волјата за промени. Во овој разговор за женските права, ама не во црно-белата дефиниција, која со години веќе се злоупотребува, разговаравме со Тања Михајловска Димитриевска, амбасадорка и прв човек за Македонија на регионалното здружение „Вомен он бордс Адрија“ (Women on Boards Adria - WOBA).

Според податоците од Народната банка, земјите од регионот на Западен Балкан секоја година губат околу 18 проценти од БДП, поради родовиот јаз на пазарот на трудот, при што две третини од загубата се објаснуваат со ниската стапка на активност на жените, а преостанатиот дел се должи на разликите во изборот на занимања помеѓу мажите и жените. Кои се вашите перцепции во однос на овие статистики? Со какви сознанија располагате вие во однос на ова прашање?

Тања Михајловска Димитриевска: Активното и продуктивно учество на жените во економиите на Западен Балкан, заедно со нивното економско зајакнување, не само што е критично за постигнување на „2030 Агендата за одржлив развој“ туку и за поттикнување на економскиот раст, намалување на сиромаштијата и севкупниот човечки развој. Ниту една земја не може да го реализира својот целосен потенцијал доколку голем дел од нејзиното население е исклучен од суштинско учество во економијата. Помалото учество на жените во економијата не е проблем само во нашиот регион туку и на глобално ниво.

Ова исто така е поврзано со моменталната состојба во однос на прашањето за родова еднаквост. Извештајот за глобалната родова разлика за 2023 година, подготвен од страна на Светскиот економски форум, покажува дека ќе бидат потребни 131 година за затворање на глобалната родова разлика. Иако разликите во образовниот статус, здравјето и безбедноста се речиси затворени, во целиот свет продолжува да изостанува напредок кон анулирање на разликите во однос на економското учество и поддршката за партиципација на жените во политиката.

Нашиот регион заостанува зад земјите на Европската Унија не само според вклученоста на жените во економскиот развој туку и во однос на родовата еднаквост. Во Западен Балкан, просечниот индекс на родова еднаквост е приближно на просечно ниво од 60 отсто, додека моментално просечниот индекс на родовата еднаквост за земјите од ЕУ-27 изнесува 70,2 отсто. Исланд е земја во која родовата еднаквост е на највисоко ниво во светот веќе 14 години, со резултат за родовата разлика од 91 отсто.

Тања Михајловска Димитриевска

Друг значаен индекс за споменување е учеството на жените во корпоративните управни и надзорни одбори, како и на лидерските позиции. Најновите податоци од организацијата „Јуропиан вомен он бордс“ (Еuropean Women on Boards) покажуваат дека учеството на жените во одборите изнесува 33 отсто, и тоа во најголемите компании што котираат на берза.

Статистиките за регионот Адрија покажуваат дека жените сè уште имаат мало учество во управните и надзорните одбори. Затоа „Вомен он бордс Адрија“ (Women on Boards Adria -WOBA), како регионално здружение, беше основано со заедничка цел - да ги промовира родовата рамноправност и економското унапредување на жените, да потикне инклузивно одлучување во компаниите на сите нивоа, да ги отстрани бариерите за влегување на жените во одборите на директори и да им помогне да напредуваат кон највисоките позиции во компаниите во регионот Адрија. WOBA беше лансирано во април 2023 година, на првиот регионален основачки ЕСГ-самит Адрија во Црна Гора, со регионален фокус и активности во осум земји, вклучувајќи ги земјите од Западен Балкан, Словенија и Хрватска. Иницијативата WOBA, водена од Билјана Брејтвејт, извршна директорка и основачка на „Сустинери партнерс“ (Sustineri Partners), консултантска компанија за ЕСГ (англ. environmental, social and governance), претставува резултат на заеднички напор на „Сустинери партнерс“ и партнерите на ЕСГ-самитот Адрија, кои веруваат дека родовата разновидност на одборите води кон подобро одлучување и подобри корпоративни резултати.

Регионот заостанува во справувањето со родовите нееднаквости во деловното опкружување. Зошто? Кои се „штетите“ од недоволната акција регистрирана на овие простори?

Тања Михајловска Димитриевска: Секоја економија се потпира на економските придонеси и на жените и на мажите. Во регионот на Западен Балкан жените се соочуваат со нееднаква стапка на учество на пазарот на трудот, ограничени можност за достојна работа и значителни разлики во платата во однос на спротивниот пол. Според најновата анализа на УНДП (UNPD „Women in Western Balkans economies in a nutshell”), стапката на активност на жените на пазарот на трудот изнесува само 53 отсто, во споредба со 73 отсто за мажите. Дополнително, жените сочинуваат само околу 40 проценти од вкупната работна сила во регионот на Западен Балкан, додека повеќе од 23 проценти се соочуваат со несигурна позиција во однос на работниот однос.

Кон овие статистики придонесуваат неколку фактори, вклучувајќи ги родовите стереотипи, непропорционалната распределба на семејната грижа, родовото насилство, недостигот од инвестиции во формалното и неформалното образование и правните или системските бариери за развој на бизнисот. Родовата нееднаквост во платите останува една од најзастапените форми на дискриминација во нашиот регион, иако се постигнати значителни подобрувања во образовниот статус на жените и работното искуство на пазарот на трудот. Без разлика на причините за пониското учество на жените во економските активности, резултатот е масовно губење талент, што води до загуби во потенцијалниот раст.

Земјите мора да ги зајакнат напорите за отстранување на бариерите за учество на жените на пазарот на трудот и аргументите за поголема родова еднаквост на пазарот на трудот, во претприемаштвото и во управувачките позиции, треба да го надминат стравот и да обезбедат инклузивност во системот. Компаниите со поголемо учество на жени на лидерските позиции и во управните одбори прават подобри долгорочни бизнис-одлуки, постигнуваат подобра продуктивност и профит, го подобруваат својот бизнис-имиџ, привлекуваат и задржуваат талентирана работна сила и покажуваат поголема иновативност и креативност. Така, промовирањето на родовата еднаквост не е само во интерес на индивидуалните компании туку и ги унапредува нашите економии и општества како целина.

Тања Михајловска Димитриевска

Што би добиле како економии во регионот од намалувањето на родовиот јаз? Каков квалитет можат само жените, од друга страна, да му донесат на деловното опкружување?

Тања Михајловска Димитриевска: Затворањето на прашањето за родовата нееднаквост не само што ги поддржува социјалната правда и рамноправност туку носи и низа економски придобивки, вклучувајќи зголемена продуктивност, иновација, конкурентност и проширување на пазарот на потрошувачи, притоа поттикнувајќи стабилност и кохезија во општеството. Некои претходни податоци од Светската банка покажуваат дека просечниот бруто-домашен производ (БДП) на земјите од Западен Балкан би можел да биде 20 отсто поголем доколку жените учествуваат на пазарот на трудот на истото ниво како мажите, додека пет проценти од загубата на БДП може да се препише дека е резултат на помалата затапеност на жените претприемачи. Европската Унија предвидува дека до 2050 година, подобрувањето на родовата рамноправност ќе доведе до зголемување на БДП на ЕУ по жител за 6,1 отсто до 9,6 проценти, што изнесува од 1,95 до 3,15 трилиони евра.

Подобрувањето на родовата рамноправност не само што влијае на унапредување на економиите туку родово диверзифицираните тимови во компаниите генерираат подобри резултати отколку хомогените тимови во компаниите. Разновидноста на одборите на директори исто така отвора врати кон иновација, развива посилни работни култури и поттикнува поголемо разбирање на разновидните потреби на потрошувачите.

Блумберг Адрија ТВ

Вие во WOBA, како што сте декларирани, верувате дека талентот и амбициите се еднакво распределени меѓу поединците од сите полови. Но кои се начините, според вас, таа позиционираност да се смени? На какви начини треба да се дејствува и како досега се прави тоа во Македонија и во регионот?

Тања Михајловска Димитриевска: Со цел да се направи промена и да се поттикнат жените кон зголемена економска инволвираност, неопходно е активно учество истовремено и од жените и од мажите и заедничко дејствување од сите заинтересирани страни, вклучувајќи ги државните институции, приватните и јавните компании, како и индивидуалците.

Во целиот регион Адрија, WOBA веќе идентификува големa мрежа на лидери и корпоративни партнери, започнувајќи со програма за менторство и серии на „WOBA разговори“, кои се фокусираат на промоција на родовата рамноправност во одлучувањето, подигнувањето на свеста и значењето на поголемата застапеност на жените во различни индустрии и на лидерски позиции во енергетиката, финансиите, банкарството, одржливите бизниси, STEM итн. Заедно со корпоративните партнери, членовите на советот, амбасадорите и поддржувачите, WOBA го остварува неопходниот раст во родова диверзификација на одборите и сениорските лидерски позиции во целиот регион. Тимот на WOBA се фокусира на развој на таленти, обуки и програми за менторство за професионалците со цел да ги подготви за напредок во нивните кариери. Дополнително, WOBA се труди да обезбеди истражувања и експертиза што ќе придонесат за зајакнување на политичката волја и развој на правните рамки за третирање на недоволната застапеност на жените на одлучувачки позиции во регионот.

Податоците од „Јуропиан вомен он бордс“ (European Women on Boards) покажуваат дека во 2023 година учеството на жените во одборите на директори во најголемите компании, кои котираат на берза и имаат задолжителни родови квоти, изнесува до 38 отсто, наспроти нивото од 33 проценти во земјите во кои се применуваат послаби мерки, како што се корпоративните кодекси за управување.

Исклучително сме горди на нашата активност во Северна Македонија и на тоа што успеавме да воспоставиме силни партнерства со корпоративни ентитети како „Прокредит банка“, „Шпаркасе банка“, „НЛБ банка“, „Макстил“, „Тиквеш“ и „ЕОС Матрикс“ меѓу другите, и изградивме значајна мрежа на индивидуални членови. Овие партнерства претставуваат суштински чинители за реализација на нашата мисија за унапредување на родовата диверзификација и вклученост на жените во корпоративните лидерски позиции во регионот.

Ни претставува особена гордост и чест што на 22 март 2024 година ќе бидеме домаќини на првата WOBA конференција во Скопје, под наслов „Успешни жени за успешен регион“. Имаме цел да ги собереме лидерите од корпоративниот и од политичкиот свет во Скопје за да разговараат за ЕУ-директивата за жени на лидерски позиции и да започнеме разговори за обезбедување поголема поддршка за остарување на нашата заедничка цел за зголемување на женското учество во управните и надзорните одбори, како и на лидерските позиции на компаниите во регионот.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар