„Зум ин“: Каде и колку ќе се задолжиме во 2023 година?

Јавниот долг на Македонија заклучно со 31 декември 2022 година изнесува 57,1 отсто, а ќе продолжи да се зголемува, со оглед на тоа дека со ново задолжување ќе се покриваат и буџетскиот дефицит и старите долгови во услови кога задолжувањето е сè поскапо.

Заменик-министерот за финансии Филип Николоски, во гостување во емисијата „Зум ин“ на Блумберг Адрија ТВ, рече дека според нивната среднорочна проекција на стратегијата за управување со јавниот долг за периодот 2023-2025 година со изгледи и за 2026 и 2027 година ќе следува благо односно умерено покачување на јавниот долг. Врвот би се постигнал следната година, на ниво од нешто над 61 отсто од БДП, и потоа во 2026 и 2027 јавниот долг ќе се врати на ова ниво од 58 односно 57 проценти.

„Околу 700 милиони евра е дефицитот за оваа година со задолжувања на домашниот односно надворешниот пазар. Оваа година имаме големи достасувања на долгови, обврзницата од 2016 година во висина од 450 милиони евра плус камати, а годинава имаме за враќање вкупно некаде над една милијарда евра стари долгови заедно со камати. Ние оваа година за да ги покриеме дефицитот и редовните стари долгови ќе треба да имаме задолжувања некаде приближно на нивото до 1,5 милијарда евра и тоа секако ќе биде еден микс на задолжување на домашниот и на меѓународниот пазар“, вели заменик-министерот за финансии Николоски, тврдејќи дека пристапот на задолжување е домаќински и внимаваат на секое ново евро задолжување тоа да биде по најниски можни каматни стапки.

„Знаеме што се случуваше лани на пазарите со драстичното зголемување на каматните стапки, а ние лани успеавме во просек да имаме задолжувања на ниво од околу 3,5 проценти каматна стапка. Најлесно беше да се задолжиме со еврообврзница, но каматите беа 7,5-8 проценти. Во секој случај, на дневно ниво ги следиме меѓународните пазари на капитал и во план е во првата половина годинава да излеземе на пазарот со еврообврзница доколку условите, односно нашите анализи покажат дека имаме поволна каматна стапка за тоа“, вели Николоски.

Универзитетскиот професор Абдулменаф Беџети има и позитивни и негативни критики за нивото на задолжување.

„Секако дека состојбата со јавниот долг на крајот од годината дава слика што не е толку розова. Ние посакуваме тоа да биде одржливо ниво, но мора да потенцираме дека тоа повеќе е како пресек на состојба отколку структурално тековно одржлива состојба во врска со јавниот долг. Тоа е макростатистичка позиција во денот кога е направен тој пресек и тешко дека ќе биде одржливо тоа ниво. Дури би биле среќни и ако останеме во рамките на 61 или 62 процента од БДП, како што кажа заменик-министерот. Во секој случај, ако земеме предвид дека три години по ред сме во постојана криза, прво ковид, па сега инфлациската и енергетската криза, сепак мислам дека управувањето со јавниот долг беше одржливо и тоа е за пофалба“, вели универзитетскиот професор, потенцирајќи дека веќе бил затекнат голем јавен долг направен во други услови.

„Но мора да подвлечеме дека според научно истражување за фискалниот капацитет и економијата во Македонија е утврден оптималниот праг на јавниот долг и според таа анализа е утврдено дека тој праг е 53-54 проценти од БДП, што значи дека ние сме надминале. Оваа мастришка граница, на која се повикуваме и сега, на некој начин е претворена во ограничување на новиот закон за буџети од 60 отсто од БДП и повеќе е како формална граница што можеби важи за одржливи економии што структурално се поинаку поставени. Оптималното за нас е корелацијата меѓу процентуалното зголемување на јавниот долг, кое треба да биде негативно во однос на процентуалното зголемување на економскиот раст изразено во БДП. Сè додека зголемувањето на јавниот долг е над процентот на зголемување на растот, мислам дека е негативна појава и тоа треба да го имаме предвид“, објаснува Беџети, според кого сегашната просечна цена на задолжување е два-три пати повисока од цената на задолжување пред ковид-кризата, односно крајот на 2019 година.

„Сега треба комбиниран пристап на пазарот за задолжување. Ако може на меѓународниот пазар да се задолжиме со поднослива цена, тогаш е најдобро таму да е доминантниот дел на задолжување, бидејќи задолжување внатре прави истиснување на потенцијалите од земјата, од деловни банки, фондови и слично, што ќе го намали кредитниот потенцијал во земјата, односно ќе ги намали инвестициите и домашната потрошувачка, кои се столбови на кои се заснова нашата економија“, вели универзитетскиот професор Абдулменаф Беџети.

Погледнете ја целата емисија „Зум ин“ со гостувањето на заменик-министерот за финансии Филип Николоски и универзитетскиот професор Абдулменаф Беџети.