Од празен базен до музеј на Новак Ѓоковиќ

Неодамна најавената изградба на музеј на Новак Ѓоковиќ во Белград дојде како шлаг на тортата за обожавателите на најдобриот српски тенисер, откако тој го освои долго посакуваниот златен медал на Олимписките игри во Париз. На развојот на музејскиот проект се радуваат и претставниците на туристичкиот сектор во земјата, кои во него гледаат можност за придонес кон афирмацијата на Србија како атрактивна дестинација за посетители.

Музеј посветен на Ѓоковиќ би бил редок пример за изразување почит и за време на неговиот живот и, како што е оценија за „Блумберг бизнисвик Адрија“ (Bloomberg Businessweek Adria) во Туристичката организација на Србија (ТОС), тој има огромен туристички потенцијал. „Не само поради неговата извонредна спортска кариера туку и поради глобалното влијание и популарноста што ги ужива“.

На прашањето за можната посетеност на објектот, од ТОС одговорија дека е тешко да се дадат прецизни проекции пред да се разработи проектот, но дека нема сомнеж оти музејот ќе привлече туристи од различни возрасти и од целиот свет. Затоа што Ѓоковиќ е, како што велат, најголемото име во светот на спортот и тенисот. Со самото тоа, тој е најдобриот амбасадор на Србија, многу важен за промоција на земјата во странство.

Сличен став има и Туристичката организација на Белград (ТОБ).

„Благодарение на него, многумина сакаа да дојдат во Србија и да го видат Белград, каде што е роден и израснат најдобриот спортист на сите времиња. Патешествието на Новак беше дел од некои туристички тури, бидејќи многумина сакаа да видат каде е фамозниот ‘празен базен’ (спортскиот центар „11 Април“ во Нов Белград) каде што тренирал Новак, а потоа во него пливаа ватерполистите што освоија злато на Олимпија“, потсетува директорот на ТОБ, Миодраг Поповиќ.

Претседателката на Музејското друштво на Србија (МДС), Гордана Пајиќ, вели дека извесно е оти новите содржини секогаш го привлекуваат вниманието на публиката, но напоменува дека колку еден музеј ќе биде посетен зависи и од ангажманот на раководството и на вработените. „Музеите се дел од туристичката понуда, особено во последните децении, па сигурно би биле посетени и музеи на спортот, особено ако станува збор за истакнати спортисти како што е Новак Ѓоковиќ“.

Сепак, соговорничката на „Блумберг бизнисвик Адрија“ нагласува дека институцијата досега не се занимавала со изработка на статистички податоци и дека не можат напамет детално да зборуваат за посетеноста, особено кога станува збор за проект за кој во моментов нема доволно податоци. Според неа, Музејското друштво на Србија, за жал, не е препознаено во законската регулатива (Законот за музејска дејност) како субјект со значителни одговорности во музејскиот сектор, па затоа не се чувствуваат повикано да дадат стручно мислење при формирање некаков музеј. „За тоа се надлежни музеите, локалната заедница (основачот) и Министерството за култура“, вели Пајиќ.

Градот Белград и Министерството за култура не одговорија на прашања за оваа тема. Од Здружението на туризмолози на Србија (ЗТС) останаа воздржани.

„Во оваа фаза, кога освен одредени шпекулации за изградбата на музејот на Новак Ѓоковиќ, невозможно е да се добијат конкретни информации за самиот проект, како и за неговата поширока општествена цел, секој наш коментар за ваквата иницијатива би бил крајно несериозен“, вели претседателката на ЗТС, Александра Терзиќ.

Во меѓувреме се чини дека државниот врв најмногу очекува од идните гости од Кина. Кога српскиот претседател Александар Вучиќ на почетокот на август објави дека музејот наскоро ќе почне да се гради и дека првите разговори за ова прашање веќе се направени, тој ја истакна големата популарност на Ѓоковиќ во таа азиска земја. „Кога ќе му подарите тениски рекет од Новак Ѓоковиќ на некој кинески функционер, тој не смее да го прифати, бидејќи тоа би се сметало за преголем и прескап подарок“, рече Вучиќ во таа пригода.

За изложбениот простор се размислува со години

Треба да се каже дека ова не е првпат во јавноста да се отвора тема за изградба на ваков објект, а за успесите на Ѓоковиќ веќе беше направена своевидна изложба во Трофејната соба на поранешниот тениски центар „Новак“ во Белград. Минатата година локалните медиуми објавија дека спортистот му го вратил тој центар на градот Белград и предложил да се претвори во национален тениски центар.

Пред пет години таткото на великанот на белиот спорт, Срѓан Ѓоковиќ, најави дека во 2020 година ќе биде отворен музеј посветен на неговиот син во центарот на градот - на улицата Кнез Михајлова. Тој исто така го истакна големиот потенцијал кога станува збор за кинеските туристи, кои според официјалната статистика во јуни 2024 година биле втори по бројност странски гости во Србија, веднаш по Турците. „Следната година отвораме музеј во центарот на градот, има огромен интерес од домашни и странски туристи, особено од кинески. Исклучително е популарен во Кина“, изјави тој за РТС во јули 2019 година.

Една година подоцна, во емисијата „Спортлајт“ (Sportlight) изјави дека неговиот син го обожаваат не само во Кина туку и во Индија и дека, според него, музејот ќе го посетат десетици илјади гости, како и дека таму ќе има редици за влез и во текот на ноќта.

Сепак, реализацијата на проектот запре, а самиот Новак во јули годинава изјави дека сѐ уште постои идеја за изградба на музеј, но не ја потврди локацијата.

„Што се однесува до музејот, тоа и понатаму постои како идеја. За Кнез Михајлова, искрено, од она што го слушнав од татко ми, сега не се разгледува простор таму. Има идеја да се изгради музеј каде што би ги изложил пехарите и работите што сум ги носел на некои важни натпревари“, изјави тенисерот.

Depositphotos

„Вечерње новости“ неодамна објави дека објектот треба да никне среде „Белград на вода“. Според неофицијалните информации на весникот, државата на семејството на Ѓоковиќ му понудила локација што се граничи со улиците Николај Кравцов и Лука Ќеловиќ Требињец и со булеварот Вудроу Вилсон и дека таа сериозно се разгледува.

„Музејот на Новак Ѓоковиќ, според најавите, ќе биде сместен на атрактивно место и, покрај класични експонати од приватниот и спортскиот живот на нашиот тенисер, ќе има и модерна дигитална содржина. Можноста да се игра виртуелен сет со Новак и слични содржини би привлекла голем број не само странски туристи туку и наши луѓе“, изјави Поповиќ од Туристичката организација на Белград за „Блумберг бизнисвик Адрија“.

Кога станува збор за содржината на изложбениот простор, во Туристичката организација на Србија исто така очекуваат музејот да понуди богата колекција на експонати - вклучувајќи ги трофеите на Ѓоковиќ, рекетите, опремата и другите лични предмети - како и да вклучи интерактивна содржина, како што се мултимедијални инсталации, виртуелна реалност и слични иновативни презентации што на посетителите би им овозможиле уникатно искуство.

Србија сѐ уште е без спортски музеј

Самиот Ѓоковиќ изрази надеж дека еден ден земјата ќе добие спортски музеј. „Не би сакал да го вперувам прстот кон никого, но едноставно сметам дека Србија има толку многу успеси во спортот и дека спортот навистина ја задолжи Србија. Едноставно ми е несфатливо што сè уште немаме спортски музеј, кој за секој турист или странец што ќе влезе во Белград или во Србија ќе биде една од 10-те топ дестинации што мора да ги посети. Се надевам дека државата ќе направи нешто, бидејќи спортот навистина го заслужува тоа. Ќе видиме што ќе биде од сето тоа“.

Претседателот на Музејското друштво на Србија го дели овој став. „Спортските резултати што се постигнати последниве децении секако заслужуваат формирање спортски музеј во Србија“, смета Пајиќ.

Во Белград во моментов има Олимписки музеј, но тој нема постојана поставка, туку изложба што патува, односно се изложува во разни музеи по повод значајни јубилеи.

„На пример, Музејот на историјата на Југославија беше домаќин на оваа изложба. Заедно со детските работилници, посетителите можеа да ги видат олимписките манжетни од Монтреал, како изгледаше испраќањето на југословенските олимпијци во Минхен, облеката за доделување на медалите, обидите да се организира Олимпијадата во Југославија во 1980-тите, како и личните предмети на нашите олимпијци“, вели Поповиќ.

Тука е и музејот на ФК Црвена звезда, основан во 1985 година, кој годишно го посетуваат повеќе од 10.000 луѓе, меѓу кои и голем број странски туристи. Музејот на ФК Партизан е понов, но, според него, еднакво интересен и доказ за богатата спортска култура во Белград.

На прашањето дали на главниот град му требаат повеќе слични содржини, Поповиќ смета дека наместо да се става фокусот на Белград, како што обично се прави, би било неспоредливо подобро да им се даде признание и на другите градови во Србија за популаризација на спортот.

„На пример, Народниот музеј во Зрењанин има соба за спортска историја што раскажува за богатата традиција на спортистите во зрењанинската област. Исто така, и Чачак ќе добие музеј на кошарката во старата ’Соколана’, објект од 1914 година, бидејќи како што добро знаеја Драган Киќановиќ и Жељко Обрадовиќ - ако не се напиеш вода од Западна Морава, не можеш да погодуваш тројки“, вели директорот на ТОБ.

Понудата на ова поле засега е скромна. Освен музејот во Чачак, кој е во подготовка, од ТОС потсетуваат само на постојаната поставка на Музејот во Приепоље, која е посветена на кариерата на реномираниот српски спортист Владе Дивац. „Ваквите музеи секако придонесуваат за побогата туристичка понуда во Србија“, наведуваат во ТОС, од каде што сметаат дека туристите би се интересирале и за други спортски објекти и туристички понуди поврзани со спортот.

Колку спортистите придонесуваат за домашниот туризам?

Туризмот и спортот во Србија често одат рака под рака и во најдиректна смисла - голем број ѕвезди отворија хотели во земјата: поранешните фудбалери Саво Милошевиќ и Драган Ќириќ го направија тоа на Копаоник, југословенскиот рекордер во трискок Милан Спасојевиќ во Белград, кошаркарот Милош Теодосиќ и неговиот брат Јован изградија хотел на Дивчибари...

Но и индиректно, популарноста на локалните спортисти, според претставниците на туристичкиот сектор, несомнено има позитивно влијание врз промовирањето на туризмот во Србија. „Нивните достигнувања го привлекуваат вниманието не само на спортските ентузијасти туку и на пошироката публика, што го зголемува интересот за нашата земја како туристичка дестинација“, велат од ТОС.

Донекаде тоа не треба да чуди со оглед на тоа што, како што вели директорот на ТОБ, спортот е сепак најважната споредна работа на светот. „Не треба да заборавиме дека Експо 2027 во голема мера е и промоција на Белград и спортот“, додава тој.

Според него, за промоција на Белград многу ќе значи и АТП-турнирот Белград опен, кој е најавен за ноември. „Тоа е можност целиот свет да види прекрасни слики од Белград, а љубителите на спортот, задоволни од гостопримството, ќе ни донесат дополнителна промоција“, заклучува Поповиќ.

Надал самиот себеси си изгради музеј

Инаку, музеите посветени на еден конкретен тенисер се ретки во светот, а најпознат е објектот посветен на Рафаел Надал, кој се наоѓа во неговиот роден Манакор на островот Мајорка. Покрај изложбениот дел има и интерактивен дел, кој на посетителите им дава можност да ги тестираат своите спортски вештини. Објектот е исполнет со многу артефакти, видеоекрани, игри базирани на виртуелна реалност, како и омаж на спортските великани што го инспирирале Шпанецот.

Се проценува дека годишно го посетуваат околу 100.000 гости. Музејот е изграден од непрофитна организација што Надал ја основа со својата мајка - фондацијата „Рафа Надал“, на која ѝ припаѓаат пет проценти од приходите од продажбата на билети.

Не е непознат ниту малиот музеј на американската тениска ѕвезда Боби Ригс од средината на минатиот век во Калифорнија. Основан е во 1988 година и чува сувенири и трофеи на овој, но и на други шампиони на белиот спорт.

Исто така, постојат музеи со пошироки, збирни изложби, кои не се фокусираат на ликот и делото само на еден играч, вклучувајќи ги и Меѓународната тениска куќа на славните на Род Ајленд, Винтиџ музејот на тенисот во Џорџија или, пак, Музејот на тенисот на трева во Вимблдон, кој се смета за најголем тениски музеј во светот. Францускиот турнир Ролан Гарос отиде чекор понатаму - кон дигиталната иднина, па покрај физичката изложбена поставка, лансира и онлајн музеј, со 3Д-галерии и аудиоописи.