.webp){kind=icon}
Лигата на шампиони во вторник и среда од 20:45 часот беше класичен термин за секој љубител на она што порано се нарекуваше „најважната споредна работа во светот“. Тогаш ништо друго не се планираше, се знаеше во кој правец ќе биде насочено најголемото внимание. Тој термин веќе извесно време е во историјата, а од следната сезона целиот воспоставен формат ќе претрпи огромни промени.
Најважната вест
Форматот на најелитното клупско фудбалско натпреварување со осум групи влегува во историјата, а ќе биде заменет со лигашки систем со 36 екипи. Клубовите во Лигата на шампиони повеќе нема да играат против исти противници дома и на гости, туку сите екипи ќе бидат поделени во четири силни групи и секој тим ќе игра со по две екипи од секоја група - еден натпревар дома и еден на гости.
Мотивот за новиот формат е секогаш економски, нема сомнеж за Томислав Глобан, професор по спортска економија од Економскиот факултет во Загреб. Една од главните замерки на големите клубови за претходниот формат на Лигата на шампиони беше тоа што не одиграа доволно меѓусебни натпревари во групната фаза. Беше вообичаено клуб како Реал Мадрид или Манчестер Сити да не одигра ниту еден европски натпревар против клуб од еднакво елитна класа во текот на целата есенска полусезона во Европа.
Изгубени пари
„Поради форматот на натпреварувањето, тие ’ги фрлаа‘ парите на улица бидејќи натпреварите меѓу гигантите носат најмногу приходи“, изјави Глобан за „Блумберг бизнисвик Адрија“.
Како пример може да се земе групата од Лигата на шампиони од пред неколку години, во која Барселона и Јувентус играа четири од шест (или 67 проценти) натпревари во групната фаза со, за нив, неатрактивните противници Динамо Киев и Ференцварош, а само два меча одиграа меѓу себе. Глобан истакнува дека големите сакаат да играат со големите - тоа носи гледаност, поголеми приходи од билети и ТВ-права, поголем интерес од спонзорите.
Новиот формат на Лигата на шампиони е одговор на УЕФА на тоа барање, бидејќи клубовите од првата силна група сега ќе можат да играат меѓу себе, а бројот на натпревари во лигашката фаза ќе се зголеми од шест на осум. Тоа досега не беше можно и затоа приходите на УЕФА, а со тоа и наградите на клубовите, значително ќе пораснат во новиот тригодишен циклус.
Игра со пари
УЕФА од новиот формат во сезоната 2024-2025 очекува 4,5 милијарди евра бруто-приход од клупските натпреварувања, што е раст од 22 отсто во однос на тековната сезона.
Кога ќе се одбијат трошоците и пакетите за солидарност, очекуваниот нето-приход е 3,67 милијарди евра, а од оваа сума клубовите меѓу себе ќе поделат 3,4 милијарди евра, што е раст од 17 отсто во однос на моменталната состојба.
Односите меѓу натпреварувањата не се променија, па клубовите во Лигата на шампиони ќе делат 4,3 пати повеќе пари од оние во Лига Европа, а клубовите во Лига Европа ќе делат двојно повеќе пари од клубовите во Конференциската лига. Но, во апсолутна сума, паричните награди растат за сите.
Одлична можност за регионалните клубови
Глобан смета дека потенцијалното влијание на новиот формат врз регионот, за нашите асоцијации и клубови е позитивно, бидејќи се распределуваат повеќе пари, не само во Лигата на шампиони туку и во Лигата на Европа и во Конференциската лига. Дополнително, бројот на клубови што ќе играат во лигашката фаза на едно од трите натпреварувања во текот на есента и зимата се зголемува од 96 на 108, што значи дека повеќе клубови од досега ќе ги поминат летните европски прелиминарни натпревари.
„Тоа е одлична можност за клубовите од регионот. Дури и патот до новата, попрофитабилна Лига на шампиони е поотворен од порано, бидејќи има пет, а не четири места како досега, за шампионите од лиги што немаат директен пласман. Како и со секоја претходна реформа, УЕФА најде начин да ги задоволи големите, но и да им даде на малите доволно за да се заситат“, вели Глобан.
Новиот формат со нетрпение го очекува и Хрватскиот фудбалски сојуз (ХНС), од каде што особено посочуваат дека новиот формат на европските натпреварувања ќе овозможи учество на повеќе клубови, вклучувајќи и во Лигата на шампиони, што ќе резултира со поголеми приходи, повисоки награди за натпреварувачките клубови, како и поголем број натпревари.
Договор меѓу главните
„Промените се резултат на дискусии и договори меѓу неколку клучни чинители на европското фудбалско семејство и задоволни сме што УЕФА најде начин да ги задоволи најсилните клубови, притоа целосно да ги задржи принципите на солидарност и спортски успех како единствен авторитетен критериум за учество на одреден натпревар“, изјави за „Блумберг бизнисвик Адрија“ Томислав Пачак, портпарол на ХНС.
Покрај добропознатите промени во форматот на лигашкиот дел од поединечните натпреварувања, променети се и многу детали во форматот на квалификациите, што особено се одразува на клубовите од регионот. Од ХНС велат дека измените се главно позитивни за хрватските претставници. Значајна им е и промената на листите за влез, според која победникот во Купот на Хрватска ќе се пласира во Европската лига, а не во Конференциската лига како досега, што дава дополнителна можност да се обезбеди европска есен.
Регионот е задоволен
„Генерално, ребалансирањето на листите за влез во случаите кога победниците во Лигата на шампиони, Лигата на Европа и Конференциската лига ја освојуваат Европа преку домашното натпреварување, кое сега ќе оди според клупскиот коефициент, а не според националниот, има позитивен ефект врз Динамо поради релативно високиот коефициент“, наведуваат од ХНС.
Регионалните федерации и клубови новата распределба на бонус поени во сите натпреварувања ја сметаат за позитивен развој бидејќи, според нив, успесите во различни натпреварувања се споредуваат на пообјективен начин, што го прави конечниот пласман многу пореален.
На крајот на краиштата, колку и да имаат овие промени одреден ефект врз перспективите на клубовите во европските натпреварувања, единствениот начин да се постигне европски успех е сепак победата. Европските успеси на регионалните претставници се единствениот начин за подобрување на нивниот клуб, а потоа и заедничкиот национален коефициент, кој потоа им овозможува на поединечните клубови да имаат подобри позиции на листите за пристап, а тие, пак, подобра ждрепка и поголеми шанси за понатамошен успех.
Контрастав
Важен дел од имиџот на УЕФА е тоа што таа ги прикажува сите свои идеи, особено оние што се поврзани со форматот на натпреварувањето, како револуционерни, но и како можност за зголемување на еднаквоста во системот. Сепак, новиот формат на Лигата на шампиони, и воопшто на европските натпреварувања, всушност не е ништо повеќе од претставување на првиот чекор кон создавање суперлига, како што посакуваат најголемите клубови, смета Саша Ибруљ, спортски новинар од Босна и Херцеговина со адреса во Стокхолм.
„Зголемување на бројот на натпревари за цели 33 отсто, систем во кој две третини од клубовите имаат можност да играат во нокаут-фазата, дополнителни четири места во групната фаза, рангирање според коефициентот - сите овие се работи што суштински ги фаворизираат и онака стабилните клубови од најголемите и најбогатите лиги“, нагласува тој и додава дека за овие клубови се отвораат нови извори на приходи, а концентрацијата на парите, автоматски и квалитетот, останува на помал простор, што на крајот ќе создаде уште поголема разлика помеѓу големите и малите.
Затворањето на Лига на Европа и Конференциската лига, во кои веќе нема да има испаѓање од групната фаза на поважно натпреварување, на прв поглед изгледа како фер потег за зголемување на конкурентноста во овие натпреварувања, што донекаде е точно, но може да ја намали нивната атрактивност, а со тоа и интересот на спонзорите и всушност да ги намали изворите на приходи. Секако, засега сè е само теорија и останува да видиме како ќе се развиваат работите, колку поголемиот распоред ќе влијае на календарот, здравјето на играчите, домашните лиги и купови, каква ќе биде реакцијата на навивачите, но од денешна перспектива, за Ибруљ ова личи на прв, исполиран и сјаен чекор во создавањето на идниот нов поредок во европскиот фудбал. На почетокот може да донесе доза на интерес, како сè што е ново, но со текот на времето само ќе доведе до создавање вистинска, затворена суперлига и нејзини придружни пониски лиги.
Продолжена доминација
На прашањето дали Лигата на шампиони всушност стагнира со години и колку е значајна тезата дека паднала во втор план со подемот на англиската Премиер-лига, Глобан вели дека Лигата на шампиони и понатаму е најпопуларното клупско натпреварување во светот.
„’Трофејот со уши‘ беше и останува највредниот трофеј во клупскиот фудбал, а нокаут-фазата од Лигата на шампиони е најдоброто од она што фудбалот може да го понуди, и по квалитет и по возбуда. Проблем беше групната фаза, која премногу често беше предвидлива поради огромните финансиски разлики меѓу клубовите што беа извлечени во истата група. Новиот формат би можел да го реши тој проблем, но да ја почекаме првата сезона за да видиме како навистина ќе изгледа во практика“, заклучува професорот.
