.webp){kind=icon}
Парижаните ќе излезат на гласање за една малку неверојатна тема: електрични тротинети. Јавноста в недела на референдум ќе одлучи дали ќе го забрани изнајмувањето е-тротинети низ градот. Резултатот може да го направи Париз најголемиот град во светот што ќе ги исфрли операторите за изнајмување тротинети.
Градот со години се обидуваше да го одржи брзиот раст на моторизирани возила, намалувајќи го бројот на оператори за изнајмување тротинети на само три и притоа создавајќи посебни зони за паркирање и наметнувајќи ограничувања на брзината. Но париските власти признаваат дека немаат овластување целосно да ги регулираат, па затоа сега се насочија кон референдум, за да видат дали гласачите, наместо тоа, ќе се одлучат да ги забранат.
„Тоа е тема што предизвика многу поделби. Лично мислам дека треба да го запреме ова“, рече градоначалничката на Париз, Ан Идалго, кога во јануари го најави гласањето.
Идалго ги истакна користењето на јавниот простор од страна на приватните оператори и безбедноста на корисниците како некои од најитните проблеми, бидејќи новите можности за мобилност стануваат сè попопуларни. Но критичарите на референдумот изразија загриженост за слаб одзив. Тротинетите ќе бидат единственото прашање на гласачкото ливче. Од градот велат дека резултатите ќе бидат обврзувачки, без оглед на учеството.
„Тоа ќе биде експеримент. Имаше борба за моќ со овие мултинационални оператори и ние потрошивме време за добивање концесија за нив. Јавноста исто така дебатира за ова прашање, а ние ја отвораме дискусијата за луѓето“, рече Дејвид Белијард, заменик-градоначалник за јавен простор и транспорт.
Откако Париз го најави гласањето, француската национална влада посочи дека и таа ќе се обиде да ја заостри регулативата за изнајмување тротинети. Министерот за транспорт Клеман Бон денеска го претстави акцискиот план со кој ќе се одреди старосната граница на корисниците од минимум 14 години и ќе се зголемат казните за тие што се возат по двајца, од 35 на 135 евра.
„Растот на овие нови можности за мобилност понекогаш е хаотичен. Овој план ќе ни овозможи да ја подобриме безбедноста на корисниците и да обезбедиме подобра интеграција на овие превозни средства во јавниот простор“, рече Бон.
Сите три компании што работат во главниот град, „Лајм“, „Дот“ и „Тир“, рекоа дека ја поддржуваат регулативата и претходно забележаа дека неколку од предлозите, вклучувајќи ги и регистарските таблички и проверката на возраста, веќе се воспоставени во Париз. Операторите ги воведоа мерките кон крајот на минатата година бидејќи се соочија со можноста градот да не им ги продолжи договорите. Во својата кампања во пресрет на гласањето, компаниите тврдеа дека забраната за работа со тротинети ќе биде чекор назад за градот и ќе ги лиши локалните жители од ефикасен начин на транспорт.
Париските власти признаваат дека работите се драстично подобрени од 2018 година, кога првпат пристигнаа е-тротинетите и брзо предизвикаа негодувања поради својата инвазија на јавниот простор. Корисниците возеле брзо, се возеле по тротоари и ненамерно оставале тротинети на аглите на улиците. Бројот на оператори наскоро порасна на повеќе од десетина. Идалго во 2019 година ја нарече ситуацијата „анархична“ и ги повика компаниите да конкурираат за дозволи. „Лајм“, „Дот“ и „Тир“ го добија правото да работат и сега секој од нив распоредува по 5.000 тротинети, кои може да се изнајмат преку мобилни апликации. Градот создаде места за паркирање и во густите пешачки области ја ограничи брзината на 10 километри на час.
Но тие мерки, како и потезите на компаниите да постават регистарски таблички и забрана за малолетниците, не успеаја да смират некои локални жители, кои ја критикуваа неспособноста на компаниите да ги контролираат непослушните корисници, вклучувајќи ги и тие што возат второ лице зад себе.
„Нејасно е дали табличките се доволни за да се пронајдат корисници што направиле прекршок. Зоните за паркирање работат, но тротинетите сè уште паѓаат на тротоарите. Тие сè уште предизвикуваат силно негирање од јавноста“, рече Лук Лебон, еден од службениците што го надгледуваат јавниот простор.
Од „Лајм“ велат дека планираат да инсталираат технологија што ќе ги заклучи тротинетите кога ќе идентификува повеќе од едно лице на нив. Се тестира и видеосистем што ќе ѝ помогне на полицијата да ги казнува возачите, а се планира и двојно да се зголеми персоналот задолжен за враќање на тротинетите во паркинг-зоните. Од „Тир“, пак, предлагаат издигање на јавната свест за безбедноста со тротинетите.
Тротинетите се популарни меѓу младите и туристите, но нивната појава наведе многу градови да воведат ограничувања. Копенхаген ги тргна паркинзите за тротинети од центарот на градот, додека Хелсинки забрани користење тротинет по полноќ за време на викендите, во обид да спречи несреќи предизвикани од алкохол. Во Лондон во тек е пробен период што бара од корисниците да имаат барем привремена возачка дозвола и завршена обука за безбедност. А, во Сан Диего операторите мора да инсталираат технологија што ги деактивира тротинетите кога се движат по плочници на тротоарите. Менхетн никогаш не дозволи изнајмување тротинети.
Гласањето во Париз ќе влијае само на операторите што работат со тротинети, а не и на електричните тротинети во индивидуална сопственост, кои се намножија во последните години.
„Дури и ако помине гласањето, мислам дека тоа не значи крај на тротинетите. Париз е еден од најголемите пазари за приватна сопственост на е-тротинети“, рече Оливер Брус, ангел-инвеститор што има и поткаст за микромобилност.
Според податоците, продажбата на лични тротинети во Франција се зголемуваше секоја година помеѓу 2018 и 2021 година, достигнувајќи го врвот од 908.000, пред да се спушти лани на 759.000 продадени е-тротинети.
Гласањето исто така предизвика фрустрација кај локалните власти, кои велат дека градот треба да ги спроведува правилата наместо да го испраќа прашањето до гласачите.
„Кога сте градоначалник на Париз, вие донесувате одлуки. Би сакал да ги исфрлам тротинетите накратко и повеќе да преговарам со операторите за одредени услови, како регистарски таблички, осигурување и шлемови“, рече Жан-Пјер Лекок, окружен градоначалник и член на опозициската републиканска партија.
Париските власти велат дека немаат законска моќ да ги зауздат операторите како што би сакале. Законот за мобилност, воведен во 2019 година, им дозволува на градовите да издаваат дозволи за работа со изнајмување тротинети, но не и да бараат на пример регистарски таблички, што останува дискреционо право на операторите. Властите се вознемирени и поради тоа што стартапите за електрични тротинети поддржани од фондови за ризичен капитал се проширија пребрзо, додека законите тешко држат чекор.
„Францускиот закон не се приспособи на брзото појавување на овие новодојденци. Локалните власти треба да бидат подобро овластени да ги бранат традиционалните активности. Овие компании ќе нѐ презираат сè додека чувствуваат дека нивниот бизнис не е засегнат“, рече Емануел Грегор, заменик-градоначалник за урбанистичко планирање.
