.webp){kind=icon}
Како „бомба“ одекна во Македонија веста дека во март годинава е исплатена просечна нето плата која надминува 30.000 денари. Или барем така ја доживеаја тие кои сакаа да слушнат дека е исполнето едно од клучните ветувања на актуелната владеачка гарнитура. Според Државниот завод за статистика просечната нето плата во Македонија во март изнесува 31.080 денари или 505 евра. А немаше кој не го прераскажуваше дотогаш неисполнетото ветување кое сега веќе поранешниот премиер Зоран Заев го даде во 2017 година кога рече дека просечната плата во Македонија ќе достигне 500 евра. Во април, пак платата дополнително порасна. За 10,9 отсто е повисока во однос на истиот месец лани, или во април просечна исплатена нето плата во земјава е 511 евра.
Анализа на просечната исплатена плата во земјава од 2014 година наваму од кога почна и зголемувањето на минималната плата во земјава покажува растечки тренд на овој показател во земјава. Од март 2014 година кога минималната плата изнесуваше 8.800 денари, досега, износот на минималната плата е зголемен за 9.200 денари, додека во сума просечната нето исплатена плата пораснала за тие девет години за 10.073 денари. Ова значи дека порастот главно се должи на зголемувањето на законски утврдената минимална плата.
Дополнително во последните месеци нето порастот на платата е помал од статистички прикажаниот раст, се разбира најмногу поради растечката инфлација.
Просечната нето плата во Македонија во март годинава пораснала за 10,1 процент на годишно ниво односно ако се споредува со платата во март лани. Истиот месец Државниот завод за статистика објави дека инфлацијата во тој месец е 9,1 проценти, што всушност значи дека реалниот пораст на платата е само еден отсто. Во месецот кој следеше односно во април, во Македонија е регистриран уште позначен раст на трошоците за живот или инфлација од 10,5 проценти, што значи дека така речсиси целосно е изеденачен растот на платите во тој месец. Негативен реален раст на платите и покрај номиналното зголемување за прв пат годинава се случи во јануари кога платата всушност се намали за 0,6 отсто.
Ефектите на минималната плата
Анализата на растот на просечната плата во Македонија покажува позитивен тренд низ годините. Тој, се должи на неколку фактори, но најмногу на зголемувањето на законската минимална плата и субвенциите кои државата ги даваше за да може сите работодавачи да ја исплатуваат.
Bloomberg Adria Македонија го анализира движењето на платите во Македонија од 2014 година наваму. Во јануари таа година просечната исплатена нето плата во земјава изнесува 21.327 денари (347 евра), додека во март 2014 година просекот е 21.007 денари (342 евра). По пет години или во март 2019 година, просечната нето плата во Северна Македонија е 24.590 денари (400 евра).
Годинава, во третиот месец изнесува 31.080 односно 505 евра. Така платата за овие девет години пораснала за цели 10.073 денари (163 евра). Она што е јасно е дека реалниот раст на платите е минимален ако се земе предвид порастот на минималната плата. Таа во Македонија низ годините порасна од 8.800 денари во март 2014 година, на 9.590 денари во 2015 година, додека во 2016 година стана 10.080 денари. Постепеното зголемување доведе до раст на минималната плата во земјава на 18.000 денари за сите сектори од март годинава. Дополнително Владата одлучи да дава субвенции од државниот буџет на работодавачите кои не можат да ја исплатат целосно минималната плата
80 отсто од граѓаните земаат помалку од просечната плата
Ако се анализира на годишно ниво, само минатата година просечната нето плата се зголеми за 5,3 проценти, додека бруто платата порасна за 5,4 отсто. Народната банка оцени во псоледниот квартален извештај дека овој раст главно се должи на ефектот на зголемувањето на минималната плата, но и на одредени структурни фактори како што енедостигот на работна сила во одредени сегменти. Дел од растот се должи и на ефектот од кризара којашто доаѓа до израз преку намалување на бројот на вработените со плата пониска од просечната
Анализирано по дејности, годишен раст на платите е забележан кај сите економски дејности, но најмногу сепак кај тие кои беа погодени од пандемиската ккриза па Владата со мерки мораше да ги „спасува“. Овде најмногу услужните дејности, објектите за сместување и сервисни дејности за храна. Доста значаен раст забележува и секторот информации и комуникации а тоа најмногу поради големата побарувачка за дигитализацијата. Меѓу дејностите каде има поголем раст на платите лани е градежништвото што во еден дел е поврзано со недостигот на работната сила.
Инаку во Македонија дури 80 отсто од работниците имаат примања пониски од просечните. Институтот Finance think објави дека со зголемувањето на минималецот на 18.000 денари, близу 170.000 вработени кои претходно примале помалку од таа сума се изедначиле со групата од близу 50.000 вработени со примања од 18.000 до 20.000 денари. Во првото тримесечје од 2022 година во земјава имало вкупно 691.498 вработени лица, а од нив над 450.000 лица земале просечна плат што е попниска од државниот просек.
И додека Владата се обидува да го одржи растот на платите, инфлацијата секако не им оди во прилог. Аналитичарите сметаат дека растот на трошоците за живот се повеќе ќе ја јаде платата. Според Сојузот на синдикати на Македонија минималната синдикална кошница надминува 38.000 денари што е секако над просечната плата.
