.webp){kind=icon}
Несигурноста е новата сигурност, поради што е неопходно зачувување на ценовната и финансиската стабилност за да се зачува довербата на јавноста. Ова е главната порака од годишниот форум на „Виенската иницијатива“, кој денеска и утре се одржува во Скопје, а чиј домаќин е Народната банка.
Во воведните обраќања и на првиот панел беше порачано дека инфлацискиот раст годинава ќе забави, како во развиените, така и во економиите во развој, а како резултат на стабилизирањето на цените на суровините, намалувањето на притисоците на страната на понудата и одлучната реакција на монетарните власти. На форумот беше посочено дека знаците на забавување се веќе видливи, но сепак e рано да се прогласи победа над инфлацијата. Како што беше нагласено, клучно е да се зачува стабилноста на цените, како и финансиската стабилност, бидејќи тоа е единствениот начин да се зачува довербата на јавноста. Истовремено беше порачано дека финансиските системи треба да се адаптираат кон транзицијата на зелена и дигитална иднина.
МИА
Гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска, посочи на значајната улога на банкарскиот систем за поддршка на структурните реформи.
„Одржувањето на банкарскиот сектор здрав и во добра кондиција е важно и поради финансирање на потребните структурни реформи во регионот на Централна и Југоисточна Европа. Доходот и продуктивноста во регионот заостануваат зад напредните европски економии, а одржувањето на финансиската стабилност и финансирањето преку банките може да придонесат за намалување на тие разлики. Во исто време, климатските промени и технолошките иновации продолжуваат, поттикнувајќи ја трансформацијата на нашите општества кон позелена и дигитална иднина. Банките можат да имаат клучна улога во финансирањето на двојната транзиција“, истакна гувернерката.
Таа додаде дека во услови на константни кризи, важна улога има и макропрудентната политика, која придонесува за отпорноста за банкарскиот систем, а го зголемува и просторот за реакција на монетарната политика.
„Во оваа насока голем дел централни банки во регионот, вклучувајќи ја и нашата, по пандемијата донесоа макропрудентни мерки како што се противцикличен заштитен слој на капиталот и/или заштитен слој за системски ризици“, рече Ангеловска-Бежоска.
МИА
Гувернерот на централната банка на Хрватска, Борис Вујчиќ, посочи дека малите и отворени економии во Централна, Источна и Југоисточна Европа во последниот период се погодени од серија невидени надворешни шокови. Според него, ценовните шокови и глобалната неизвесност претставуваат огромен предизвик не само за монетарната политика, која има јасен мандат за одржување стабилност на цените, туку и за креаторите на фискалната политика.
„Од глобалната финансиска криза наваму, важноста на олеснувањето на дијалогот меѓу релевантните чинители во финансискиот сектор не била толку голема. Така, во ова време на предизвици, улогата на ’Виенската иницијатива’, како единствена платформа на јавниот и приватниот сектор што ги обединува најважните меѓународни и европски финансиски институции, големите банкарски групации што работат во странство, како и домашните власти и властите во земјата домаќин, станува уште поважна“, рече Вујчиќ.
На годишниот форум ќе се дискутира за претстојните предизвици во банкарскиот сектор, неопходните трансформации на финансиските системи, бидејќи властите и инвеститорите ги притискаат банкарските групи да ја забрзаат транзицијата кон позелена иднина, за развојот на финансиските услуги и како ефикасно да се балансираат придобивките од дигитализацијата.
МИА
Гувернерот на Народната банка на Словачка истакна дека се очекува инфлацијата во еврозоната да остане висока подолго време.
„Не можеме, а и нема да стоиме настрана. Решени сме инфлацијата да ја сведеме до нашата цел и ќе го сториме тоа. Затегнувањето на монетарната политика почна да дава резултати, а повисоките каматни стапки функционираат. Сепак, нашата борба со инфлацијата не е завршена. Ризиците не исчезнаа, напротив, упорно опстојуваат. Значи, сè уште имаме доста работа на терен, но убеден сум дека ги имаме сите алатки на располагање за да стигнеме до нашата крајна посакувана цел“, посочи Кажимир.
Тој истакна дека Словачка е земја во која недвижностите се главен капитал со кој располагаат домаќинствата и оти е втора во ЕУ по бројот на недвижности што се во сопственост на домаќинствата, а прва според задолжувањето на домаќинствата со хипотекарни кредити за купување имоти. Дури 60 отсто од таквите кредити, додаде тој, се земени со фиксна камата од шест проценти, што ќе предизвика проблеми во 2024 и 2025 година.
Гувернерот на централната банка на Црна Гора истакна дека еден од клучните внатрешни фактори во неговата земја што влијаат на инфлацијата се неодамнешните зголемувања на платите, кои не биле придружени со раст на продуктивноста или создавање нова вредност.
„Тие го покачија нивото на побарувачката, не само за производите и услугите туку и за кредитите, a може да се каже и дека на краток рок ја зголемија даночната основа. Сепак, на среден рок ова ќе прерасне во голем фискален проблем, бидејќи буџетскиот дефицит ќе се зголеми, а ќе се зголемат и трошоците за негово финансирање. Во овој контекст, сите дополнителни најави за зголемување на платите би претставувале голем предизвик“, истакна Жугиќ.
Министерот за финансии Фатмир Бесими посочи дека нашата земја, како мала и отворена економија, е чувствителна на надворешните шокови и тие брзо се прелеваат.
„Затоа Владата, во координација со централната банка, навремено презема мерки за намалување на инфлациските притисоци и преку постепена фискална консолидација ја одржува макроекономската и фискалната стабилност. Владата презеде мерки за поддршка на граѓаните и компаниите за намалување на ценовните притисоци, затоа што имаме ранливи категории на граѓани, домаќинства и деловни субјекти што се соочуваат со други шокови во делот на снабдувањето со електрична енергија и со гориво“, рече Бесими.
Тој истакна дека стратегијата беше да продолжи борбата за конзистентни политики и да им се прати порака на деловната заедница и на домаќинствата за аспектите за создавање иден раст и затоа биле преземени целни мерки.
„Целта ни е намалување на буџетскиот дефицит, кој од 8,2 отсто во 2020 година се намали на 4,5 отсто во 2022 година, а за годинава е планиран на 4,6 отсто. Се планира во наредните години да се сведе на три отсто“, рече Бесими, додавајќи дека како држава ќе се обидеме да ги зголемиме капиталните трошоци и да го оствариме планот за намалување на јавниот долг до 60 проценти.
МИА
Потпретседателката на Европската инвестициска банка (ЕИБ) порача дека постои зголемување на побарувачката за нивните услуги и додаде дека одржливото инвестициско трошење ќе остане клучен двигател на растот во Европа и од јавните и од приватните субјекти и затоа смета дека треба да се навикнеме дека „несигурноста е новата сигурност“. Дури 87 проценти од компаниите, како што додаде таа, посочуваат три главни пречки за долгорочно финансирање: несигурност, недостиг од обучена работна сила и високи стапки на инфлацијата.
„Групацијата ЕИБ покажа дека е доверлив партнер и на двата сектора. Сметаме дека одржливите инфраструктурни проекти не треба да се одложуваат, бидејќи тие овозможуваат активности во синџирот што инаку не би биле можни. Затоа, инвестициите мора да бидат сконцентрирани на обновливите извори на енергија, енергетската ефикасност, иновациите, дигиталните и одржливите инфраструктури, во согласност со приоритетите на секоја земја во која работиме“, истакна Павлова.
Таа посочи дека ЕИБ може да им помогне на земјите од Централна и Југоисточна Европа во справувањето со енергетските шокови и додаде дека за следната година планира нови 100-120 милијарди евра за дополнително финансирање во поддршка на постигнување таканаречена нулта економија до 2030 година. Во следните шест години се планирани по една милијарда евра годишно за инвестиции во технологиите во делот на клучните безбедносни системи и на одбраната.
„Виенската иницијатива“ е платформа што ги поврзува меѓународните финансиски институции, банкарските регулатори и претставниците на банкарските групи од Европа, присутни во регионот на Централна, Источна и Југоисточна Европа. Таа е формирана преку координација на Европската банка за обнова и развој (ЕБОР), ЕИБ, Европската комисија (ЕК), Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) и Светската банка (СБ), за време на првиот бран на глобалната финансиска криза во 2009 година. На годишниот форум во Скопје учествуваат гувернери на централните банки од Централна, Источна и Југоисточна Европа и високи претставници на ЕИБ, ЕБОР, ММФ, СБ, ЕЦБ и ЕК, како и претставници од банкарскиот сектор.
