.webp){kind=icon}
Иако поголемиот дел од светот, барем оној дел што не живееше под јаремот на авторитарни и тоталитарни режими, се навикна на можноста за слободна размена на податоци и уживање во забавните содржини создадени низ планетата, враќањето на геополитичката конкуренција, тоа еден вид доказ дека историјата не заврши со падот на Берлинскиот ѕид, тоа го означува и почетокот на повторното разграничување на информацискиот простор на националните држави загрижени за нивната безбедност. Дваесет и четврти април, денот кога претседателот на Соединетите Американски Држави (САД) Џо Бајден го потпиша законот за потенцијална забрана на Тикток, претходно донесен во двата дома на американскиот Конгрес со двопартиска поддршка, е илустративен пример од почетната реченица на овој текст.
Bloomberg
Современата глобална интернет-култура на комуникација произведе феномен познат како „меме“ - слика која со многу малку зборови пренесува одредено чувство, што е веќе во колективната потсвест на цела генерација. За да можете да читате „меме“, не треба да го разбирате контекстот на сликата што ја гледате, згора на тоа - премногу буквален контекст може да го оштети приемот на пораката. Еден од познатите „меме“ обрасци е сцената на два автомобила кои поминуваат меѓу себе и изненадените лица на возачите, кои во тој момент не очекувале да се судрат еден со друг. Текстот „Кинески граѓанин кој користи ВПН за пристап до Инстаграм наспроти државјанин на САД кој користи ВПН за пристап до Тикток“ совршено се вклопува во ова „меме“. Да појасниме, ВПН е програма која овозможува фиктивна промена на IP адресата и на тој начин го заобиколува блокирањето на одредени сајтови
Се разбира, не може да се направи паралела помеѓу фундаментално демократскиот политички систем на САД и фундаментално тоталитарниот кинески систем, но на ерата на слободниот интернет и се заканува постепено и тивко исчезнување. Овој процес одговара на сè повеќе ограничувања во светската економија. Иако Џенет Јелен, американскиот министер за финансии, и Антони Блинкен, државен секретар, неодамна ја посетија Кина со широки принудни насмевки на нивните лица, статусот на САД и Кина како ривали на судир е структурно определен. Од микрочипови до кинески Тикток, две светски економски суперсили, со сосема различни вредносни системи и политички парадигми, не можат едноставно да ги следат правилата на светската економија, воспоставени во ерата на неоспорна доминација на САД.
Bloomberg
Кина е предизвикувач, САД ги бранат своите позиции, но полека се принудени да попуштаат, ваму-таму. За да може САД да ја задржат својата позиција што е можно подолго, мора да прибегне кон протекционистички мерки. Како што некогаш американскиот политички и бизнис естаблишмент ја ограничуваше кинеската државна корпорација од секторот за мобилна телефонија – „Хуавеј“, така и денес се обидува да го ограничи Тикток. Вистина е дека сите информации што американските тинејџери ги оставаат на таа социјална платформа се зачувани на кинески сервери, исто како што е точно дека Тикток е многу моќен извор на дезинформации кои потекнуваат од недемократски режими, но овие не се главните, или барем не единствената, причината за потенцијалното забрана на Тикток.
Концептуалното објаснување за можната забрана на Тикток е внимателното исцртување на црвените линии меѓу САД и Кина, оцртувајќи ги контурите на новата студена војна меѓу овие две земји. Во моментов сме во многу неизвесен историски момент. Еден свет - либерален меѓународен поредок заснован на, не секогаш применети, правила на игра; отстапува место за конкурентен, а со тоа и нестабилен свет во кој и суперсилите и регионалните играчи се натпреваруваат на различни начини (од војна до протекционистички или санкции).
Depositphotos
Законот Тикток кој стапи на сила во САД не предвидува итна забрана на споменатата социјална мрежа. Законодавството предвидува период од девет месеци, кој може да се продолжи на една година, за „ Бајтденс “, кинеската корпорација која е сопственик на Тикток, да ги приватизира своите операции во САД. Американскиот огранок на Тикток со години лобира за да се избегне такво решение. Но, тој лобираше и кај кинескиот „Хуавеј“, без успех, па дури во јануари оваа година престана да ја финансира кампањата за лобирање, иако производите на „Хуавеј“ целосно исчезнаа од американскиот пазар две години претходно. Во однос на бројот на корисници на Тикток, на прво место се (младите) граѓани на Америка - ги има околу 150 милиони, потоа следат Индонезија со околу 127 милиони и Бразил со околу 98 милиони.
Според старосната структура на корисниците на Тикток во САД, групата од 18 и 19 години е најбројна, а потоа следи групата од 20-29 години и оттука уделот на корисници по возраст постојано се намалува. Алгоритмот на Тикток, исто така, пропагира кинески и руски наративи, во согласност со геополитичката ориентација на Кина. Независното истражување точно докажа дека од 100 објави на хаштаг на Инстаграм за Тајван, само седум се споделени на Тикток. Односот на проукраинските објави е занемарливо подобар - од 100 вакви објави на Инстаграм, 12 се на Тикток. Од друга страна, хаштаговите во врска со независноста на Кашмир, област која Кина е во расправија со Индија од крајот на Втората светска војна, се несразмерно позастапени на Тикток отколку на која било друга социјална мрежа. Не е ни чудо што Индија го забрани Тикток уште во 2020 година.
Имајќи предвид дека Тикток го користат главно млади луѓе, а често и малолетници, кои се особено приемчиви на поедноставена политичка пропаганда во форма на кратки клипови, безбедносните ризици на Тикток во демократските системи се сосема реални. Треба да се напомене дека во самата Кина, Тикток каков што е на Запад - не постои. Во Кина е дозволена цензурирана верзија на дадената апликација наречена „Доуин“ (Douyin).
Bloomberg
Се очекува претставниците на кинеската корпорација која е сопственик на Тикток да започнат правна битка во американскиот судски систем за да се обидат да го поништат законот за присилна приватизација или да го забранат Тикток. Последен пат кога САД се обидоа да го забранат Тикток, во 2020 година, по извршната наредба издадена од Доналд Трамп, компанијата обезбеди прелиминарна забрана против овој потег откако судијата во Вашингтон пресуди дека забраната „најверојатно оди“ надвор од границите на американскиот уставен со цел. . Претставниците на американските власти ќе мора да покажат пред судот дека загриженоста за националната безбедност што ја предизвикува Тикток се реални, а не хипотетички или претпоставени и дека целосната забрана на Тикток, како што е моментално на сила, е соодветно приспособена алатка за решавање на проблем со националната безбедност.
Доколку компанијата одлучи да го продаде в со сите алгоритми на американскиот пазар, таа платформа би вредела околу 100 милијарди долари. Без алгоритмот, вредноста на Тикток би била во опсег од 30-40 милијарди долари, слично на Твитер пред Елон Маск.
Најверојатни понудувачи во тој случај би биле гигантите за компјутерски софтвери Мајкрософт и Оракл. Во август 2020 година, корпорацијата Мајкрософт ја истражуваше можноста да ја преземе контролата врз операциите на Тикток во САД, Канада, Нов Зеланд и Австралија, што ќе му помогне на Мајкрософт да го прошири своето присуство на социјалните мрежи. Но, во септември 2020 година, претставниците на Мајкрософт излегоа во јавноста со изјава дека кинеската компанија „Бајтденс “ ја одбила нејзината понуда.
Корпорациите „Гугл“ и „Мета“не се заинтересирани за Tикток, бидејќи тие веќе поседуваат влијателни социјални платформи, тие се повеќе заинтересирани Tикток да се затвори на американскиот пазар. Бидејќи Tикток се користи за деловни цели од различни забавувачи, нивната содржина би била префрлена на платформи како Јутуб и Инстаграм доколку Tикток биде забранет. Малку е веројатно дека комоанијата ќе го продаде својот алгоритам, бидејќи е дел од основната дејност на компанијата, која не е поврзана само со Tикток. Продажбата на самата апликација е можна, но само откако „Бајтденс“ неуспешно ќе ги исцрпи сите опции за жалба пред американските судови.
Bloomberg
Без оглед на сè уште неизвесната судбина на самиот Tикток, Пандорината кутија на ограничувања на бесплатниот интернет е отворена. Како што одминува времето и геополитиката сè повеќе ја зазема економијата, така ќе се стеснува и ова поле на слобода, кое до неодамна го сметавме речиси бескрајно.
Коментарот не мора да го одразува мислењето на уредниците на „Блумберг Адрија“ и неговите сопственици.
