.webp){kind=icon}
Кога доволното сè уште не е доволно? Гледајќи ги неодамнешните движења на цените, трговците со суровини веруваат дека тоа е веројатно случај со европскиот природен гас. Како што гледам јас, не грешат.
Складиштата на гас во Европа се полни, а регионалната побарувачка паѓа на нивоа што не се забележани од раните 1980-ти. Сепак, цените на гасот остануваат многу високи, неодамна достигнаа највисоко ниво во последните осум месеци. Причината? Да се има доволно гас денес можеби не е доволно ако се случи нешто неочекувано - да речеме, ненадеен пад на температурата или прекин во снабдувањето од Русија. А малкумина се подготвени да се обложат дека сè ќе оди добро.
Гледајќи го количеството на гас што Европа го собира под земја за употреба во зимата 2024-2025 година, сè изгледа добро. Полнењето достигна 90 проценти од вкупниот капацитет на 19 август, десет недели пред официјалната цел од 1 ноември. Во теорија, тоа треба да биде доволно за да се ублажи сезонскиот скок на побарувачката. Но, ако погледнеме подобро, има причини за претпазливост.
Прво, голем дел од складирањето се случи многу рано во пролетта, што всушност е резерва што остана поради повисоките од просечните температури минатата зима. Оттогаш вишокот беше складиран, бидејќи Европа не успеа да привлече товар од течен природен гас со исто темпо како во 2022 и 2023 година.
Bloomberg Mercury
Европа купи многу гас во 2022 и 2023 година, надминувајќи ги азиските увозници и профитирајќи од намалената побарувачка во Кина. Но годинава Европа се соочува со посилна конкуренција, не само од Пекинг туку и од помалите купувачи од Азија. Како резултат на тоа, европскиот увоз на гас летово беше меѓу 15 и 25 проценти под истиот период во претходните две години.
Второ, Европа влезе во претходните две зими најмалку со неколку десетици бродови во близината на нејзините брегови, дејствувајќи како дополнителен капацитет за складирање. Регионот веројатно нема да ужива во таа флуктуирачка понуда зимава, имајќи предвид дека арбитражата помеѓу азиските и европските цени на природниот гас моментално ги фаворизира тековите кон исток, а не кон запад.
Сѐ заедно, Европа има доволно гас ако сѐ оди според планот. Ако зимата е нормална - или дури и потопла од вообичаено - и ништо не се расипе, тогаш сегашната резерва ќе биде доволна. Во тоа сценарио европските цени на природниот гас би можеле значително да се намалат до Божиќ или почетокот на јануари. Во моментов европскиот стандард за гас, познат како ТТФ, се тргува близу 40 евра (44 долари) за мегават-час. Можен е пад помеѓу 30 и 25 евра за мегават-час.
Bloomberg Mercury
Што може да тргне наопаку и со тоа да ги задржи цените на повисоко ниво? Прво, времето. Во последните две години феноменот Ел Нињо, кој ги зголеми глобалните температури, помогна да се намали влијанието на енергетската криза на континентот. Но Ел Нињо брзо исчезнува, а метеоролозите велат дека спротивниот временски тренд, наречен Ла Ниња, најверојатно ќе доминира од октомври или ноември. Ако е така, Европа би можела да се соочи со нормална или постудена зима.
Втората закана е од Русија. Она што може да биде шокантна вест за секој надвор од енергетскиот сектор е тоа дека Европа продолжува да купува руски природен гас, вклучувајќи и гас од гасоводот што минува низ Украина. Дури и денес, повеќе од три години откако Русија ја нападна Украина, Австрија, Словачка, Унгарија и Италија продолжуваат во голема мера да се потпираат на рускиот гас. Не е јасно дали тој проток ќе продолжи кога ќе истече клучниот договор за транзит на гасоводот на крајот на 2024 година.
Од почетокот на гасната криза во 2021 година, Европа значително ја намали потрошувачката, и затоа што високите цени ги намалија енергетски интензивните индустриски активности и затоа што политичките одлуки го зголемија производството на обновлива електрична енергија. Но потрошувачката сега е на најниско ниво на сите времиња и веројатно нема дополнително да се намалува доколку не се случи супернаплив на цени. Ира Џозеф од Центарот за глобална енергетска политика на универзитетот „Колумбија“ во Њујорк, проценува дека европската побарувачка годинава може да падне на најниско ниво од 1984 година.
Како остро потсетување дека Европа сè уште не ја решила својата енергетска криза, сегашните цени се многу пониски отколку во 2022 година, но сепак се двојно поголеми од нивните предвоени нивоа. Ако сѐ оди добро, Европа има доволно гас, а во тоа сценарио цените би требало да бидат пониски околу Божиќ. Но нема да биде доволно ако само една работа тргне наопаку.
