Дали криптопазарите можат да го надминат растот од годинава?

Годината на криптопазарот беше сè освен здодевна. Цените на криптовалутите годинава, и покрај последните корекции, достигнаа високи, а некои дури и рекордни вредности. Меѓу нив е и најголемата криптовалута, биткоинот, која неодамна ја надмина вредноста од 100 илјади долари. И за следната година познавачите очекуваат раст на цените, но пловидбата по криптоморето нема да биде мирна.

Криптовалутите до крајот на 2024 година достигнаа пазарна капитализација од околу 3,35 трилиони американски долари, а нивниот дневен промет во просек изнесува од 30 до 50 милијарди долари. Повеќе од 400 милиони луѓе низ светот користат криптовалути, а бројот на корисници постојано расте. Постојат повеќе од 23.000 различни видови криптовалути, а најпопуларната е и најстара - биткоин. Таа сè уште опфаќа 57 проценти од вкупната пазарна капитализација, додека етериумот претставува добри 12 проценти, така што овие две криптовалути заедно претставуваат повеќе од две третини од вкупната пазарна капитализација на криптопазарот.

Вредноста на биткоинот годинава порасна за 127 проценти, а на етериумот за 47 проценти. Многу повеќе доби XРП (XRP), и тоа годинава 252 проценти, сличен раст забележа и доџкоинот.

 

 

Клучни настани во 2024 година: Од преполовување и фондови до избори

Во 2024 година за криптовалутите беа клучни неколку тренда и настани, најмногу очекувања инвеститорите имаа од таканареченото преполовување на биткоинот, кое се случи во април 2024 година, кога наградата за рударење биткоин се преполови, односно понудата на биткоинот се преполови во однос на периодот пред тоа.

Клучен беше и растот на институционалната прифатеност и инвестиции, при што станува збор главно за воспоставување на таканаречените фондови на биткоин и етериум што котираат на берза (ЕТФ) во првата половина од годината, кои ги лансираа „Блекрок“ (BlackRock), „Фиделити“ (Fidelity) и други инвестициски компании, што покрај преполовувањето на биткоинот е сигурно еден од поважните настани.

„Тоа придонесе за значително зголемување на инвестициите во криптосветот“, коментира Борис Мајсторовиќ, директор и косопственик на „Балкан крипто ексчејнџ“ (Balkan Crypto Exchange / BCX), првата криптоменувачница во Босна и Херцеговина (БиХ).

Забележан беше и поголем фокус на големите инвеститори во криптовалути. „Банките и финансиските институции продолжија да го шират своето инвестициско портфолио во криптовалути, што дополнително ја зголеми прифатливоста на секторот“, додава Мајсторовиќ.

Регулацијата во Европската Унија се подобри со усвојувањето на регулативата MiCA, која влијае на безбедноста на инвестициите, но вистинските ефекти од оваа регулатива се очекуваат дури во 2025 година, додека во Соединетите Американски Држави (САД) надзорот од СЕЦ (SEC) и ЦФТЦ (CFTC) е зајакнат.

Годинава имавме и нови надградби на технологијата на блокчејн, како што е Биткоин лајтнинг нетворк (Bitcoin Lightning Network), која, како што објаснува Мајсторовиќ, овозможува брзи и евтини биткоин-трансакции. Постојат надградби на Етериум 2.0 (Ethereum 2.0), како и интеграција на вештачка интелигенција (ВИ).

Кон крајот на годината радост на криптопазарот донесе победата на Доналд Трамп на изборите за претседател на САД. Некои велат дека тоа беа првите криптоизбори. „Победата на Трамп придонесе за оптимизам и очекувања, бидејќи се смета за претседател што го поддржува криптосветот, а е отворен и за либерализација на пазарот“, истакнува Мајсторовиќ.

Криптоинвестиции: Високонестабилни и ризични

Криптовалутите се многу нестабилни, со зголемен регулаторен ризик и закани од хакери, што е главниот ризик што треба да се земе предвид при одлуката за инвестирање во криптовалути, советува Мајсторовиќ. „Ако високите очекувања не се исполнат, вредноста на криптовалутите може да падне“. Тоа всушност го видовме во втората половина од годината, кога се случија доста големи криптокорекции, а биткоинот дури падна под 100 илјади долари.

„Големите инвестициски фондови и компании, како што се ’Блекрок’ и ’Фиделити’, инвестираат во биткоин и други криптовалути, што помага да се намали нестабилноста и му дава легитимност на пазарот“, посочува Мајсторовиќ.

Најголемиот управувач со средства во светот „Блекрок“ неодамна изненади со промена на инвестициската стратегија, а сега нивните стратези велат дека биткоинот има свое место во мешаните инвестициски портфолија на поединци. Тие препорачуваат изложеност на биткоинот во висина до два процента од вредноста на портфолиото.

Прогноза за 2025 година: Оптимистички

„Новата, 2025 ќе биде година полна со оптимизам за областа на дигиталните средства“, убеден е Марко Павловиќ, управител на портфолија на платформата за тргување со криптосредства „Икономи“ (Iconomi).

„Сè што се градело, развивало на протоколите, подобрувањата, новите решенија, апликациите... сето тоа сега доаѓа во преден план“, вели Павловиќ. Притоа тој истакнува дека развојот на криптоиндустријата е многу побрз од развојот на кој било друг сектор во историјата.

Bloomberg

Резултатот од американските избори донесе оптимизам на криптопазарот, вели Павловиќ, кој предвидува дека приливот на капитал во дигиталните средства во 2025 година ќе се зголеми и ќе биде поголем отколку во 2024 година.

„Веќе го забележуваме овој тренд кај тековните движења. Најголемиот тековен притисок за продажба е од инвеститорите, кои малку ’исплашено’ ги продаваат своите инвестиции, иако со профит, откако беа изложени на мечкин тренд и голема нестабилност во претходниот циклус. Сепак, приливот на капитал позитивно продолжува, што ги турка цените кон нови рекорди“, напиша Павловиќ.

Издавање дигитални валути на централните банки

Пазарот на криптовалути ќе продолжи да расте со поширокото прифаќање на блокчејн-технологијата и криптовалутите, смета Мајсторовиќ. „Со поголеми институционални инвестиции и регулативи, пазарот може да стане постабилен“, смета тој. Најголемите промени би можеле да ги донесат таканаречените дигитални валути на централните банки (CBDC - Central Bank Digital Currency), кои би ги издавале овие банки. „Тоа може да предизвика промени во начинот на користење на криптовалутите“, смета Мајсторовиќ.

Европа е чекор поблиску до прифаќање на дигиталното евро. Во октомври 2021 година Европската централна банка (ЕЦБ) започна фаза на проучување и анализа за издавање на дигиталното евро, која траеше две години. Во тој период тие изработија и прототип на дигиталното евро. Ланскиот ноември влегоа во нова фаза на подготовки, која ќе трае до октомври 2025 година, период во кој ЕЦБ ќе го финализира правилникот и ќе ги избере доставувачите за развој на платформата и потребната инфраструктура.

Паралелно со ЕЦБ, Европската Унија подготвува рамка што ќе обезбеди правна основа и ќе ги регулира клучните елементи на дигиталните пари – додека конечната одлука за тоа дали да продолжи проектот ќе ѝ ја остави на централната банка.

Во меѓувреме, во САД ситуацијата е сосема поинаква. Пауел неодамна на прес-конференција изјави дека Федералните резерви (Фед) немаат овластување за издавање дигитален долар. Пауел рече дека Фед продолжува да го следи развојот на дигиталните валути на централните банки и дигиталните платежни средства низ светот, но не е заинтересиран за издавање сопствена валута.

Фокусот ќе биде на случувањата во САД

Биткоинот, најголемата криптовалута по пазарна вредност, наскоро нема да може да се купи под сто илјади долари, смета Марко Павловиќ. Според неговото мислење, врвот на циклусот на раст на цената сè уште не е достигнат. Приливите во биткоин ЕТФ-ови ќе бидат поголеми во 2025 година отколку во 2024 година, смета Павловиќ.

„Главниот фокус на развојот ќе биде на американскиот пазар. Тука ќе бидат во преден план компаниите ’Микростратеџи’ (MicroStrategy) и ’Коинбејс’ (Coinbase), како и издавачите на стабилни монети. Стабилните монети ќе имаат двојно зголемување на издавањето, а ќе се зголеми и таканаречениот сектор РВА (real world assets / RWA)“, додаде Павловиќ. На долг рок, биткоинот по пазарна капитализација ќе го надмине златото, предвидува тој.

Дали биткоинот ќе ја достигне вредноста на златото?

Очекувањето дека биткоинот по пазарна капитализација на долг рок ќе го достигне златото го изрази и Ник Картер, основачки партнер на компанијата ЦИВ (Castle Island Ventures), која инвестира во стартапи од областа на блокчејн-технологијата, во интервју за телевизијата „Блумберг“. Во тој случај, еден биткоин би требало да вреди околу 900 илјади долари. Картер не кажа кога би се случило тоа.

Картер е оптимист и за втората најголема криптовалута, етерот, која годинава заостануваше зад биткоинот во растот на цената. Според него, етерот сè уште е главна платформа за издавање на таканаречените незаменливи токени (НФТ). Мрежата етериум е исто така една од најчесто користените блокчејн-платформи за издавање стабилни монети, рече Картер.

Ник Картер се сомнева дека САД под администрацијата на новиот претседател Доналд Трамп ќе воспостават стратегиски резерви на биткоин, како што очекуваат инвеститорите. Според него, тоа би ја нарушило доминацијата на доларот како светска резервна валута, па затоа не би било во интерес на САД.

Дали алтернативните монети ќе го следат биткоинот? Силниот скок на цените на таканаречените алтернативни монети по изборите во САД е директно поврзан со биткоинот, смета аналитичарот на криптопазарот Новак Свркота. Етерот е една од најважните алтернативни монети (алткоини), која, во споредба со биткоинот, сè уште е во пад и не го нашла дното, за разлика од некои други вакви монети, кои почнаа значително да зајакнуваат. „Гледаме добри резултати на солана, доџкоин и други мем-монети, кои значително пораснаа поради Илон Маск и настаните во САД – алткоините всушност служат за следење на трендовите за краткорочни инвестиции, а што ќе биде во тренд, многу е тешко да се предвиди од позиција на искусен инвеститор, кој е свесен за сите замки и маркетиншки трикови на криптосветот“. Постоеле циклуси каде што алт-сезоната била доста изразена, како што беше случајот со циклусот од 2017/2018 година, додека во претходниот циклус од 2021 година цената на повеќето алткоини порасна значително помалку. Тоа зависи од тоа колку богато се чувствуваат пред сè малите индивидуални инвеститори, смета Свркота.

Новата администрација ќе биде многу попријателски настроена кон криптоиндустријата отколку сегашната администрација, смета Картер, што ќе овозможи банките да чуваат криптосредства за своите клиенти, доколку го сакаат тоа.

 

Дали САД навистина ќе почнат да купуваат биткоини?

Купувањето биткоини како стратегиска резерва за САД би имало многу големи последици, рече неодамна професорот Саифедан Амус, автор на книгата „Биткоин-стандард“, во интервју за „Блумберг Адрија“. „Веројатно ќе поттикне брз раст на цената, што ќе доведе до раст на пазарот на биткоини. И тоа ќе предизвика биткоинот да стане многу поликвиден и многу повеќе да се користи како пари. Но треба да почекаме дали навистина ќе го направат тоа“.

Првиот човек на Фед, Џером Пауел, веќе го отфрли ова на неодамнешната прес-конференција: „Знаете дека не смееме да поседуваме биткоини. Правилата се јасни за тоа што можеме да поседуваме. Фед не гледа во насока на промена на законот. За тоа треба да размисли Конгресот“.

И професорот Амус е скептичен дека Трамп ќе го исполни ова предвидување. „Владата на САД нема вишок пари за да купува биткоини. За тоа им треба централната банка, Федералните резерви. А не сум сигурен дека тие ќе бидат воодушевени да ја финансираат американската влада да купува валута што им е конкурент. Фед зависи од доларот, а биткоинот е негов конкурент“, посочи Амус.

Трговијата со стоки ќе се одвива во биткоини? „Побарувачката за биткоин во 2025 година значително ќе се зголеми“, убеден е и Страхиња Савиќ, шеф на одделот за податоци и аналитика во ФРНТ (FRNT), платформа за криптовалути што е фокусирана на институционални клиенти. Во моментов вредноста на биткоинот најчесто се следи преку неговата цена во долари, но со тоа што биткоинот сè подлабоко ќе се интегрира во светската економија, тоа ќе се промени, смета Савиќ. „Ќе почнеме да ги мериме цените на клучните суровини во биткоини – колку чини барел нафта, пченица, пченка или други суровини. Така, обемот на тргување со биткоини ќе расте не само во неговата шпекулативна функција во споредба со доларот туку и преку неговата употреба во светската трговија“. Можеби биткоинот во 2025 година сè уште нема да биде целосно имплементиран во глобалната трговија, но сигурно ќе ги видиме првите чекори во таа насока, вклучувајќи ја и сè поголемата свесност на државите за биткоинот како средство со кое може да се тргува на светско ниво, смета Савиќ.

 

Да потсетиме, анализата на „Блумберг Адрија“ покажа дека криптоберзите во регионот Адрија, како и глобалниот пазар на платформи за размена на криптовалути, доживеале голем раст и во наредните години се предвидува понатамошно проширување. Со предвидена вредност од 110,12 милијарди долари до 2028 година и силна годишна стапка на раст од 16,08 проценти, глобалниот пазар покажува силен замав, поттикнат од различни фактори.