Нема меѓународна акција додека доларот ги 'гмечи' светските валути

Државите се принудени сами да поставуваат одбрана против немилосрдната сила на семоќната зелена банкнота, без знаци дека властите се подготвени за заедничка акција.  

Поттикнат од жестоката политика на Федералните резерви (ФЕД), американската економска сила и инвеститорите во потрага по засолниште од падот на пазарот, доларот немилосрдно расте во однос на големите и малите валути во последните децении. Јапонија е последната голема земја која директно зачекори во девизни турбуленции, придружувајќи им се на земји од Индија до Чиле кои ги користеа своите резерви во долари во борбата против моќната зелена банкнота.

Иако проблемите на девизните пазари во моментот по многу нешта потсетуваат на 80-тите, решенијата веројатно нема да бидат слични како тогашните. Тогаш, светските економски суперсили се согласија синхронизирано да се справат со проблемот на постојаниот притисок од доларот, постигнувајќи договор во 1985 година познат како „Плаза акорд“ (Plaza Accord). Овој пат, има малку знаци дека одново ќе се формира таков пакт бидејќи националните економски интереси се разминуваат и повеќедецениската промена кон поголема глобална интеграција во моментот е „ставена во рикверц“.

Координацијата по линија на нов таков договор ќе треба да ја вклучи и американската администрација, а во моментот има „близу 0 отсто веројатност Министерството за финансии да интервенира за да го ослабе доларот“, вели Вирај Пател, стратег во Vanda Research. „Постојат тони литература што покажуваат дека 'потпирањето спроти ветрот' во девизниот пазар е залуден потег кога монетарната политика има спротивен ефект“, додава тој.

Акцијата што ја презеде Јапонија во четвртокот беше соло потег, при што официјален претставник од Министерството за финансии на САД потврди дека не учествувале, а и Европската централна банка (ЕЦБ) рече дека не била вклучена во интервенции на девизниот пазар. Портпаролот рече дека американското Министерство за финансии го разбира потегот, но не изрази некое големо одобрување.

Депресијацијата на голем број валути, од еврото до јужнокорејскиот вон додава масло на веќе растечките инфлациски притисоци ширум светот, принудувајќи многу креатори на политики да посегнат подлабоко во нивните пакети со алатки.

Нуркање во однос на доларот

Неконтролиранaта јачина на доларот ги 'гмечи' валутите на развиените и еконимиите во развој /Bloomberg

Кина, втората по големина економија во светот, продолжува да ја јакне сопствената одбрана од доларот со девизни поправки кои се посилни од очекуваните. И централните банки ширум светот се обидуваат да ги зголемат каматните стапки бидејќи се борат со зголемени потрошувачки цени и депресијација на девизните курсеви.

Bloomberg dollar index, кој ја мери валутата во однос на кошница на други валути од развиените пазари и оние во развој, неделава достигна ново највисоко ниво откако американската централна банка ја потврди својата решеност да ги подигне трошоците за задолжување во обид да ја намали инфлацијата.

Широко распространетата јачина на доларот, во комбинација со пазарните последици од најновата одлука на Банката на Јапонија, очигледно се покажа како премногу за јапонската влада. Официјални лица во Токио претходно зборуваа само за загриженост на девизниот пазар, но ја зајакнаа својата борба во четвртокот со директна поддршка за јенот прв пат по 1998 година. Тоа се случува во опкружување каде тамошната централна банка му го сврте грбот на глобалниот тренд за затегнување на монетарната политика и задржа линија на ниски официјални трошоци за задолжување.

Јапонија се приклучи кон растечкта група на земји кои презедоа директни активности на девизните пазари, вклучувајќи ги Чиле, Гана, Јужна Кореја и Индија. Централната банка на Швајцарија во четвртокот соопшти дека е подготвена да интервенира во девизниот курс доколку е потребно.

„Ова е сценарио секој човек за себе, бидејќи светот е многу пораздвоен денеска отколку во 80-тите“, вели Џорџ Бубурас, тридецениски пазарен ветеран и шеф на истражување во хеџ фондот K2 Asset Management. „Шансите за глобална координација за да се ослабне доларот се блиску до нула“, посочи тој.

Една клучна разлика од 80-тите е самата големина на девизното тргување во денешно време, при што просечниот дневен промет достигна 6,6 илјади милијарди долари за време на последното тригодишно истражување спроведено од Банката за меѓународни порамнувања во 2019 година. Тоа е повеќе од 5,1 илјади милијарди долари само три години порано и значително повеќе отколку што било во далечната 1986 година кога BIS започна зо овој вид на истражувачки активности. 

Контрола на штетaта

Сè посилниот американски долар ги остава креаторите на политиките од Токио до Сантијаго во речиси постојан режим на гаснење пожари за да се ублажат штетите врз нивните економии. Тоа, исто така, ја влошува инфлаторната дилема чии семиња беа посеани за време на пандемиската криза со синџирот на снабдување и војната на Русија во Украина. Налетот на зелената банкнота годинава веќе ги зголеми трошоците за увоз на храна ширум светот, предизвика историска должничка криза во Шри Ланка и ги зголеми загубите за инвеститорите во обврзници и акции насекаде.

Сè додека ФЕД ги зголемува трошоците за задолжување побрзо од повеќето други централни банки, речиси секоја друга валута ќе биде под притисок.

За разлика од 80-тите, Јапонија е наклонета кон одржување на лабава монетарна политика. Гувернерот на Банката на Јапонија, Харухико Курода, на брифинг во четвртокот инсистираше на тоа дека нема зголемување на стапките, дури ни за две или три години. 

Јапонската влада „може само да го забави падот, додека не опадне импулсот на доларот или додека јапонската трговска динамика не се промени“, рече Џереми Стреч, шеф за валутна стратегија во Canadian Imperial Bank of Commerce во Лондон, истакнувајќи дека тој не верува во возобновување на договорот од Плаза.

Во Европа, енергетската криза и војната во Украина ја нарушуваат економијата на регионот, потенцијално попречувајќи ја способноста на Европската централна банка (ЕЦБ) да ја следи патеката на зголемување на каматните стапки на ФЕД.

Постојат и други фундаментални причини зошто глобален пакт за поништување на јачината на доларот е само желба, велат учесници на пазарот.

Американскиот секретар за финансии Џејмс Бејкер III зборува со новинарите во хотелот „Плаза“ во Њујорк на 22 септември 1985 година, кога пет индустриски развиени земји се согласија на чекори за зајакнување на клучните европски валути и јапонскиот јен во однос на американскиот долар.

За почеток, Кина сега е најголемиот трговски партнер на САД, Јапонија и земјите низ Европа. Договор без учество на Пекинг веројатно би бил неефикасен одговор, а иако јуанот е под притисок наспроти доларот и тамошната влада се потпира на слабост во заштитните мерки, сепак тоа е далеку од потресените нивоа кои би се барале од Кина при заедничка соработка. И со оглед на тоа што приказната во голема мера е за јачината на доларот, треба да се нагласи дека јуанот всушност се тргува блиску до историски највисоките нивоа во однос на некои од неговите главни азиски пандани.

Што е уште поважно, постои шокантно отсуство на американска поддршка за да се спречи растот на доларот.

Јачината на доларот всушност помага при потиснувањето на потрошувачките цени, бидејќи ги прави увезените стоки и услуги поевтини, а истовремено делува како потенцијален спротивен ветер за раст.

„Мислам дека не е веројатен договор од типот на Плаза, барем не додека ФЕД не поверува дека е скршена инфлациската закана во САД“, вели Џејн Фоли, стратег во Rabobank во Лондон. „Јачината на доларот е нуспроизвод на нивната цврста монетарна политика и напорите за слабеење на доларот би биле контрадикторни со нивните каматни и квантитативни политики за затегнување“.