Трамп во Заливот: Ќе им купи ли држава на Палестинците со чипови од „Енвидија“?

Американскиот претседателски авион, кој Доналд Трамп ќе го користи за да ја започне својата прва голема странска посета денес во Ријад, е олицетворение на политичкото влијание и економската моќ на САД. Еден од претходниците на Трамп, демократот Барак Обама, кон кого Трамп има особено горчлива омраза, за познатиот „Ер форс уан“ рече: „Авионот е демонстрација на претседателската моќ - но и одговорност“.

Затоа, особено по завршувањето на турнејата на Трамп низ Саудиска Арабија, Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ) и Катар, ќе биде интересно да се види што претседателот ќе донесе во Вашингтон на крајот од неделата. Катарското кралско семејство непосредно пред посетата објави дека ќе му подари авион на Трамп. Затоа, можеме да бараме и значителна количина симболика во овој гест од 400 милиони долари, кој кому ласка и што очекува за возврат, иако Катар и Белата куќа тврдат дека станува збор за позајмување додека застарениот џамбо џет е во процес на ремонт.

„Американската надворешна политика во моментов е многу персонализирана и еднострана, и ограничена во однос на почитувањето на мултилатералните вредности, дипломатските практики, обичаите и правилата на меѓународната соработка“, рече Ана Бојиновиќ Фенко, предавач на Одделот за меѓународни односи на Факултетот за општествени науки, за трансакциската дипломатија на Трамп. Како што покажува подарокот од Катар, овој вид дипломатија ја негуваат и монархиите од Заливот, од кои секоја смета на билатерални договори со Соединетите Американски Држави.

Историско враќање

Матрицата на договорите на Трамп во блискоисточниот подрегион е следнава: тој ќе се обиде да извлече стотици милијарди долари директни инвестиции од богати крунисани глави за да ја поддржи нестабилната американска економија, додека тие, пак, ќе ја искористат посетата на Трамп за да го ослободат увозот на најсовремена американска технологија и договори за оружје.

Чиповите на „Енвидија“ (Nvidia) се силициумското злато што земјите од Заливот го користат за да го заменат црното злато во своите економии. Блискоисточните петро-монархии се во процес на трансформација во глобални центри за развој на вештачка интелигенција (ВИ), туризам, циркуларна економија, услуги, врвни професионални спортски настани и сопственици на светски познати франшизи. Британскиот „Економист“, на пример, наведува дека уделот на трговијата со нафта во БДП на Саудиска Арабија паднал од 36 на 26 проценти минатата година за нешто помалку од десет години. До крајот на 2031 година, се очекува кралството да генерира барем толкав процент на сметка на дигиталната економија, од кои 12 проценти на сметка на технологиите за ВИ.

Но, и покрај зачудувачката трансформација, огромното мнозинство економии во овој дел од светот продолжуваат да бидат водени од нафтата. Затоа нафтата ќе продолжи да биде во преден план на посетата на Трамп. Неодамнешните падови на цените, делумно поради царините на Трамп, ги загрозуваат преголемите амбиции - а со тоа и легитимитетот на режимите - на просветлените монарси. Трамп јасно стави до знаење пред неговата посета дека сака да види пад на цените на нафтата, со што ќе го намали притисокот врз американските потрошувачи во средината на царинската војна, што е во спротивност со потребата на Ријад за високи приходи за финансирање на зелената револуција.

Од друга страна, тој би заработил и малку пари за свој џеб. Враќањето на Трамп во регионот, кое Белата куќа го прогласи за „историско“, се вклопува во неговите приватни бизнис планови. Династијата Трамп е вклучена во компанија за недвижности која е во мнозинска сопственост на Саудиска Арабија, во договори за криптовалути со компанија поврзана со раководството на ОАЕ, а на ова можеме да додадеме и нов проект за луксузен голф-центар поддржан од катарската влада.

Затоа е невозможно да се преувеличува посетата на Трамп на Блискиот Исток, и од економска, геополитичка и геотехнолошка перспектива, како и од негова лична. Очекувањата се зголемуваат и од највите дека ќе биде дадена исклучително важна објава. Што точно, не е јасно, бидејќи сè е на маса, од состанок со новото сириско раководство и укинувањето на санкциите до трилатерален состанок со саудискиот престолонаследник Мохамед бин Салман и претседателот на Палестинската самоуправа Махмуд Абас во врска со признавањето на Палестина.

Факт е дека американскиот лидер ќе пристигне во најбогатите земји во светот на крилјата на важни пресвртници кои индиректно го одразуваат растечкото глобално влијание на земјите од Персискиот Залив. Од една страна, вчерашното 90-дневно замрзнување на кинеско-американската трговска војна, од друга страна, најавата за директни преговори меѓу Владимир Путин и Володимир Зеленски во врска со завршувањето на војната во Украина и подеднакво неочекуваното ослободување на последниот Американец заробен од палестинскиот Хамас. „На Трамп му се потребни земјите од Персискиот Залив во врска со царинската војна со Кинезите, како и дипломатите од Заливот за да ги водат мировните преговори меѓу Украина и Русија“, ја истакнува улогата на монархиите, која честопати не е најочигледна, политикологот и предавач на Факултетот за општествени науки Фарис Кочан.

Ако на ова ја додадеме и посредничката улога на Катар во разговорите меѓу Израел и Хамас во врска со Газа и иранската нуклеарна програма, турнејата на Трамп вклучува клучни аспекти на програмата МАГА - зајакнување на САД економски, сопирање на Кина, завршување на украинската војна и решавање на прашањата на Палестина и нуклеарниот Иран.

Европските партизани и „словенечката игра“

Во сите овие и многу други области, како што е стабилизацијата на новиот сириски режим, кој, според Кочан, добил „гаранција од земјите од Заливот во врска со помошта за реконструкција“, актерите во Персискиот Залив играат важна, ако не и клучна улога. Голем дел од ова се должи на фактот дека тие се значително посистематски - и побогати - од Европската Унија во овој поглед, што ја отелотворува амбициозната програма за модернизација Визија 2030, имплементирана од саудискиот автократ Салман, со кого Трамп исто така прво ќе се сретне. Таа опфаќа сè, од зелената револуција до дебирократизацијата, дигитализираното општество, рударството, развојот на вештачката интелигенција, туризмот, инфраструктурата и индустријализацијата.

Ова, исто така, го зајакнува меѓународниот углед на кралството, кое е обвинето за систематско газење на човековите права од убиството на новинарот Џамал ​​Кашоги во 2018 година. Посетата на Трамп несомнено ќе придонесе за процесот на меѓународна рехабилитација на режимот, вели Кочан, додавајќи дека зависноста и користа затоа се меѓусебни. „Факт е дека САД повеќе се потпираат на земјите од Заливот отколку на Европа во однос на дипломатското посредништво, безбедносното партнерство и финансиската поддршка“, објаснува експертот. Во овој поглед, примерот на автомобилската индустрија е индикативен: додека Саудијците произведоа 800 електрични автомобили во 2023 година, до крајот на деценијата ќе имаат половина милион, а Словенците ќе бидат вклучени и преку автомобилскиот кластер АЦС (ACS).

Ако Саудијците произведоа 800 електрични автомобили во 2023 година, до крајот на деценијата ќе имаат половина милион, а Словенците ќе бидат вклучени и преку автомобилскиот кластер АЦС.

Се чини дека Трамп нема да се врати во својата татковина само со еден нов авион, бидејќи се очекува посетата да вклучува и објавување на профитабилен договор за купување 100 авиони „Боинг“ за „Катар ервејс“ и евентуално за Емиратите, изјави експертскиот коментатор Ибрахим ал-Асил во подкастот на Институтот за Блискиот Исток. Словенија исто така може да има корист од ова. Како што ни изјави нејзиниот директор Марјан Тробиш, компанијата „Боксмарк“ се диверзифицира во железничката и воздухопловната индустрија поради кризата во автомобилската индустрија, каде што соработуваат со „Емирати“, кој е најголемиот купувач на авиони „Боинг“.

Ограничување на Кина

Слично на олеснувањето на ограничувањата за извоз на најнапредните чипови за развој на вештачка интелигенција, договорот со „Боинг“ е исто така дел од геополитичкиот конфликт меѓу Кина и САД, кој сега е во критична фаза по мораториумот за царини.

Ако директните инвестиции на саудиското кралство во американската економија се важни за ублажување на негативните последици од царинската војна на Трамп против Народната Република (инфлација, прогноза за рецесија, слабеење на доларот итн.), големите купувања на американски авиони се критични за закрепнувањето на вториот најголем производител на авиони во светот. Минатата година се бореше со поплаки за квалитетот на производството, а со најновата ескалација на трговската војна, ги откажа купувањата на кинески авиокомпании, кои беа обновени денес.

Хронично нестабилниот Блиски Исток, се разбира, не е без оружје. И тоа американско. Пред неколку дена, „Ројтерс“ објави за огромен договор за оружје од 100 милијарди долари со Саудиска Арабија што Трамп ќе го склучи со Мохамед бин Салман, дополнително зајакнувајќи ја американската трговија со оружје во овој дел од светот, што веќе сочинува половина од сите вакви договори.

Тоа е нереализирано наследство на Џо Бајден, кој го поврза договорот со ограничување на безбедносните и економските врски на регионалните монархии со Пекинг, каде што кинеското влијание расте. Во изминатата деценија, кинескиот извоз на одбрана во немирниот регион порасна за неверојатни 80 проценти, а Народната Република, исто така, одигра улога во поставувањето преседан во посредувањето во зближувањето меѓу Саудиска Арабија и Иран минатата година, зголемувајќи го нејзиниот дипломатски удел.

Ловци да, чипови не?

Можеби најважниот аспект од патувањето на Трамп, кое очигледно ќе го заобиколи главниот град на неговиот најблизок сојузник во регионот - Израел - и ќе се совпадне со Денот на независноста на Евреите и годишнината од палестинската Накба следниот ден, ќе бидат договорите поврзани со вештачката интелигенција. Олабавувањето на ограничувањата за пристап до американската технологија веќе беше главна цел на посетата на катарскиот шеик Мохамед бин Зајед ал Нахјан на Бајден минатиот септември, а враќањето на Трамп е во најдобар случај логично продолжение на напорите на шеикот.

Предвидувањата се значително пооптимистички овој пат. Пред неговата посета на Заливот, Трамп наводно го прашал својот сега веќе поранешен советник за национална безбедност Мајкл Валц доста индикативно прашање: „Зошто можеме да им продадеме на земјите од Заливот најсовремени борбени авиони F-35, но не и чипови на „Енвидија“?“ Договорот за продажба на гореспоменатите борбени авиони на ОАЕ и Саудиска Арабија (сè уште) не е реализиран, но размислувањето на Трамп сугерира дека тој е значително повеќе за олабавување на технолошките ограничувања отколку Бајден.

ОАЕ и Саудиска Арабија, од друга страна, се помируваат со САД со постепено ограничување на употребата на кинеската технологија на „Хуавеј“ (Huawei) и во исто време најавувајќи поголема транспарентност во економската и безбедносната соработка со Кина. Од перспектива на трансакцискиот Трамп, пристапот до технологијата на вештачката интелигенција во замена за сето погоре е веројатно прифатлива цена. Иако тој може да потпише многу договори и зделки во авионот на катарскиот шеик.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар