Сто дена во кои Трамп го држи светот во неизвесност и магла

„Златната доба на Америка започнува токму сега“, е реченицата со која Доналд Трамп го започна својот втор претседателски мандат, при што никој не ни насетуваше дека првите сто дена од таа златна доба ќе бидат толку турбулентни и непредвидливи, не само за САД туку и за целиот свет. За разлика од првиот мандат, кога со месеци не успеваше да ги пополни празните места во својата администрација, Трамп во вториот мандат влезе повеќе од подготвен. Очигледно е дека целосно ја применил медиумската стратегија што му ја препорачуваше неговиот поранешен советник Стивен Бенон да ја преплавува јавноста секојдневно со нови одлуки, декрети и изненадувачки изјави, за да создаде таква замагленост од голем број вести што медиумите не би можеле критички да го следат.

Според мислењето на Бенон, „опозициските медиуми“ се „глупави и мрзливи“, па можат да се фокусираат „само на една работа во исто време“.

„Сè што треба да направиме е да ги преплавиме. Секој ден дс ги удираме со три работи. Тие ќе загризат за една, а ние ќе ги завршиме сите наши работи. Бенг, бенг, бенг. Овие момци никогаш нема да можат да закрепнат“, говореше Бенон истакнувајќи дека „мораме да започнеме со брзина на проектил во моментот на излегување од цевката“.

И навистина тоа фрлање медиумска магла како проектили најмалку трипати дневно Трамп во својот втор мандат го издигна на ниво на метод на владеење, при што американските и светските медиуми, но и државниците, аналитичарите, берзите и бизнисмените, секој нов ден стравуваа од нови непредвидливи удари. Дури и критикувањето на ваквата стратегија на Трамп ги одвлече медиумите од тоа навистина детално да ги прочитаат и анализираат последиците од примената на сите 139 претседателски декрети што ги потпишал досега.

„Сепак, можеби обликот на оваа демонстрација на моќ на крајот е многу поодлучувачки од нејзината содржина. Трамп се обидува да ја замени реалноста со перцепција“, вели коментаторот на „Њујорк тајмс“, Езра Клајн. „Се однесува како крал бидејќи е преслаб за да владее како претседател“.                 

Првите сто дена од претседателствувањето на Доналд Трамп можат да се опишат како ролеркостер од извршни наредби, царини, ултиматуми и двоумење. Засега САД применуваат царина од 10 проценти на целиот увоз, а дополнителни давачки плаќаат речиси 60 земји што имаат големи трговски суфицити со Америка. Најлошо помина Кина, чиј извоз беше предмет на царински давачки од дури 145 проценти. Економистот Артем Кочнев разговараше со телевизијата „Блумберг Адрија“ за тоа што значат првите сто дена за американската економија и новиот претседател.

  

Она што е најголема разлика во однос на неговиот прв мандат, според оцената на Роланд Нелес, шеф на американското дописништво на германскиот неделник „Шпигел“, е тоа што Трамп сега околу себе нема луѓе што „можат некако да го обуздаат или дури да му дадат критички одговори“.

„И токму тоа е проблемот. Тој ги остварува сите свои фантазии, идеи и желби. И затоа сега доживуваме уште поголем хаос, уште поголема забуна“, смета Нелес, кој укажува дека тоа е особено очигледно во Трамповиот цикцак-курс во царинската политика.

 

Тактика „заплаши-почни-застани“ 

И навистина она што најсилно ги обележи првите сто дена од вториот мандат на Трамп е своевидната тактика „заплаши-почни-застани“ во спроведувањето на новата американска политика за царини, која го потресе глобалниот трговски систем, но и берзите низ светот. Сè започна со неговата најава за царини од „25 проценти за Мексико и за Канада“, па „паузирање на 90 дена“, преку тоа дека „сè уште не постигнавме договор за царините“, до објавата „реципрочни царини за земјите низ светот“. Продолжи со изјавата „светските лидери ми го бакнуваат задникот“ бидејќи сакаат да постигнат трговски договор со САД, за само неколку часа пред воведувањето на царините да дојде до реченицата: „Наредив пауза од 90 дена за сите оние што не воведоа одмазднички царини“.

Depositphotos

Всушност, речиси со непроменета брзина продолжи само трговската војна со Кина, доведувајќи ги царините на производите од Кина на ниво од 145 проценти. Во обид да ја реструктурира глобалната трговија, Трамп со агилни потези предизвика царински хаос, кој се менува буквално од ден на ден, што носи неизвесност за компаниите и го оневозможува долгорочното планирање. Дури и со паузата од 90 дена на некои царини, новите увозни давачки што ги воведоа САД откако Трамп го започна својот втор мандат - претставуваат најзначајната протекционистичка промена во земјата во повеќе од еден век и ја туркаат најголемата светска економија во непознато.

И додека многу коментатори во светот се занимаваат со тоа дали Трамп е луд или глупав, па прави колосални грешки, некои укажуваат и на рационалните причини за ураганот на Трамп со царините. Конкретно, некои автори укажуваат дека геополитичките и геоекономските анализи повеќе не можат да се гледаат низ истите очила, како пред пандемијата на коронавирусот, пред војната во Украина и пред склучувањето на стратегиското партнерство меѓу Москва и Пекинг. Затоа потезите на Трамп се толкуваат како низ призмата на заострување на втората студена војна меѓу Америка и, од друга страна, Кина со сојузништво со Русија, така и низ настојувањето да се надминат загубите во досегашната глобализација со повторна индустријализација на сопствената држава.

Фактот дека Трамп, спротивно на предлозите на своите советници, нагло воведе високи царински стапки, предизвикувајќи глобални нарушувања на берзите и во светската трговија, за првпат доведе до први расколи во редовите на неговата Републиканска партија, кога некои конгресмени и сенатори ги поддржаа иницијативите на демократите конечната одлука за царинската политика да му се препушти на Конгресот на САД.

              

  

Цикцак надворешна политика

Слична цикцак-стратегија Трамп користеше и во надворешната политика, од инсистирање Гренланд, Панамскиот Канал и Канада да станат дел од САД, преку преименување на Мексиканскиот Залив во Американски Залив, до критикување на Европа и заобиколување на европските лидери при почетното посредување во мировните преговори меѓу Украина и Русија, но и тајни преговори за новиот нуклеарен договор со Иран.

Цикцак-стратегијата најмногу се виде кон Украина и нејзиниот претседател Володимир Зеленски, кој час беше пријател час негов непријател. Така, Зеленски за Трамп беше „диктатор без избори“, кој „треба да побрза пред да ја загуби земјата“, преку тоа „Дали го реков тоа? Не верувам дека го реков тоа“, до јавна кавга и исфрлање на Зеленски од Белата куќа со последователни пораки „ризикувате трета светска војна“.

Кит Келог и Володимир Зеленски  Bloomberg

„Сите овие работи во основа се водени целосно импулсивно, со што тој се обидува да ја возбуди и задоволи својата база, своите приврзаници. Но, во суштина, тој само осигурува дека САД стануваат сè понепопуларни во светот и дека во суштина немаат пријатели, туку само непријатели“, смета Роланд Нелес.

Од друга страна, некои коментатори укажуваат дека некои политики на Трамп биле неизбежни и потребни, но некои од нив, како главниот и одговорен уредник на данскиот весник „Берлингске“, Том Јенсен, жалат за пропуштените шанси.

„Аспектите на трампизмот погодија право во центарот: се бараше пресметка со задушувачката политика на идентитет, мораше да се обузди нелегалната имиграција, мораше да се справи со кинеската злоупотреба на меѓународниот трговски систем“, укажува Јенсен и додава дека Трамп е во процес на поткопување на конзервативната струја и дека проблематичната личност на Трамп „е најочигледна во неговата трговска политика“. „Економската несигурност и инфлацијата наскоро може да бидат Ватерло за трампизмот. И може да помине многу време пред конзервативец повторно да дојде на власт во САД“.

Самодовербата расте, но популарноста опаѓа

Ваквите потези не доведоа до пад на самодовербата на Трамп, но анкетите укажуваат дека доведоа до тоа во последните 80 години ниту еден претседател на САД да не бил толку непопуларен по сто дена на власт, иако доста  убедливо победи на минатогодишните избори.

Во анкетите, нешто повеќе од 40 проценти од Американците се воодушевени од неговата секојдневна низа на прописи и соопштенија. Анкетите на „Њујорк тајмс“ и Истражувачкиот институт на колеџот „Сиена“ неодамна открија дека 66 проценти од испитаниците досега ја сметаат администрацијата на Трамп за „хаотична“, а 59 проценти за „застрашувачка“.

Според истражувањето на „Вашингтон пост“, „Еј-би-си њуз“ и „Ипсос“, одобрувањето е само 39 проценти – што не му се случило на ниту еден шеф на држава во последните осум децении, па ни на самиот Трамп во првиот мандат. Дури и ТВ-каналот „Фокс њуз“, кој е наклонет кон Трамп, забележа вкупен рејтинг на одобрување од само 44 проценти, што е значително помалку од рејтингот на Џо Бајден, Барак Обама и Џорџ В. Буш по нивните први сто дена во Белата куќа.

Анкетата на „Њујорк тајмс“ и колеџот „Сиена“ покажа дека повеќе од половина од гласачите со право на глас сметаат дека Трамп „ги надминува овластувањата што му се на располагање“. Тоа вклучува 16 проценти републиканци и 62 проценти независни.

Како што истакнува коментаторот на чешкиот весник „Хосподарске новини“, Мартин Ехл, без сомнение, Доналд Трамп ќе постави низа рекорди за својот втор мандат.

„Еден од нив веќе е постигнат: тој стана најнепопуларниот претседател во првите сто дена на власт досега, и покрај фактот дека популарноста кај гласачите му е главен приоритет“, наведува Ехл, истакнувајќи дека главната публика за која Трамп го приредува своето непредвидливо политичко шоу е американскиот народ. „Но американскиот народ е фрустриран“.

Наспроти тоа, колумнистката на порталот „УСА тудеј“ (USA Today), Никол Русе, смета дека Трамп направил повеќе добро за САД во своите први сто дена во Белата куќа отколку што Џо Бајден постигнал за четири години, наведувајќи го како пример новооснованото одделение за владина ефикасност DOGE, кое го предводи Илон Маск.

Илон Маск Bloomberg

„Сепак, голем дел водечки медиуми, полни со новинари со левичарска пристрасност, го прикажуваат претседателството на Трамп како хаотична катастрофа. Трамп беше оцрнет, презрен и етикетиран како авторитарец“, истакнува таа, пофалувајќи го DOGE, кој „презеде херкуловска задача да се обиде да воведе фискална одговорност во федералната влада што не потклекнува пред дефицитите од илјадници милијарди долари. Критичарите на DOGE го критикуваат секое намалување на преголемата бирократија, но никој не понуди веродостојно алтернативно решение“.

Меѓутоа, она што е забележливо во истражувањата на ставовите на Американците е тоа што значителен дел од гласачкото тело се сомнева дека Трамп правилно ги решава клучните прашања од својата предизборна кампања: економијата и имиграцијата.

Депортирање болни бебиња

Едно од најголемите ветувања на лидерот на движењето „Да ја направиме Америка повторно голема“ (MAGA) беше дека брзо ќе ја намали инфлацијата, дека Америка ќе ја направи неверојатно богата, како и дека ќе депортира голем број имигранти без дозвола за престој. Сепак, до крајот на мандатот на Бајден бројот на неовластени преминувања на границата веќе нагло опадна, но администрацијата на Трамп внесе страв во коските, не само на нелегалните доселеници туку и на оние со визи.

Килмар Армандо Абрего Гарсија, кој е роден во Ел Салвадор, а живеел со американската сопруга и деца во Мериленд, стана симбол на произволноста на американските имиграциски власти под Трамп. Американските имиграциски власти во март го пренесоа таткото на семејството со авион во Ел Салвадор и го одведоа во озлогласен затвор за терористи, иако во САД не беше поднесено обвинение против него. Еден службеник призна дека тоа било грешка, а Сојузниот уставен суд ја оцени депортацијата како незаконска, но администрацијата на Трамп ги игнорира судските одлуки што бараат репатријација на ова лице.

Освен тоа, неодамна беше откриено дека имиграциските власти депортирале двајца малолетни американски државјани и нивната мајка во Хондурас, при што четиригодишното момче е тешко болно од рак.

Ниту притисокот на медиумите не ја промени позицијата на администрацијата на Трамп во овој случај. Депортацијата на малолетните Американци државниот секретар Марко Рубио ја оправда со тоа што тие не депортирале деца со американски пасоши, туку „нивните родители, кои самите одлучиле да ги поведат децата со себе“.

Освен тоа, минатата недела Федералното истражно биро (ФБИ) ја уапси Хана Дуган, окружна судијка во Милвоки, под обвинение дека намерно ја попречувала операцијата за апсење нелегален имигрант, додека бил на сослушување во нејзината судница. Овој случај привлече големо внимание во медиумите, бидејќи службениците од администрацијата на Трамп во неколку наврати и во други случаи токму со апсења и сменувања им се закануваа на судиите од различни судски инстанци.

Опасност за американската демократија?

Сите овие спорни потези доведоа не само до голем број протести секоја сабота низ САД туку и до остри критики од аналитичарите. Американскиот колумнист Алан Фридман во текст за италијанскиот весник „Ла стампа“ наведува дека Трамп за само сто дена го постигнал „она од што песимистите се плашеа, но не смееја ни да замислат: систематски напад врз демократијата, владеењето на правото и основните граѓански права што ја дефинираат нашата нација повеќе од два века“.

„Веднаш по стапувањето на должност, Трамп почна да ги демонтира темелите на демократската држава“, смета Фридман и потсетува дека првиот чин на Трамп на власт беше помилување на 1.600 бунтовници одговорни за бунтот на 6 јануари 2021 година, кои беа негови приврзаници. „Од тогаш, Трамп ги игнорираше пресудите на Врховниот суд, ги заплашуваше водечките адвокатски фирми и му нареди на државниот обвинител да ги гони неговите политички противници. Независноста на судството сега е под директен напад“.

Критичарите на Трамп сè повеќе шират предупредувања дека Трамп „ќе ги претвори САД во автократија“ и дека е директна „опасност за американската демократија“, наведувајќи како аргументација дека администрацијата на Трамп делумно ги игнорира судските пресуди, води војна против најмоќните американски универзитети, како „Харвард“, обидувајќи се да ги ограничи академските слободи, потоа апси лица со официјални визи за да бидат депортирани во озлогласен затвор во Ел Салвадор. Освен тоа, Трамп ја напаѓа слободата на печатот при секоја пригода, што, според нив, е типично за автократите.

„Сè уште не станува збор за уставна криза, но се движи во тој правец. Трамп ги тестира границите на претседателската моќ. Значи, постојат многу, многу загрижувачки настани“, смета дописникот на „Шпигел“ од Вашингтон Роланд Нелес и додава дека прашањето е што ќе направи тој ако стане јасно дека гласачите се одвраќаат од него и ако заглави со своите проекти. „Што ќе се случи тогаш. А што ќе се случи на следните претседателски избори? Тој самиот веќе навести дека би можел да замисли трет мандат. Па, што ќе се случи ако се избере нов претседател, а тој едноставно одбие да се повлече“.

Сепак, уредништвото на либералниот холандски весник „Ханделсблад“ смета дека на Трамп не треба да му се верува на збор и дека тој „мавта со црното пенкало што го користи за донесување декрети како да е волшебно стапче“.

„Тоа совршено се вклопува во сликата на човек што  користел таблоидна преса и реалити-телевизија за да ја измами нацијата да мисли дека е економски гениј. Трамп создава илузија на моќ, како инфлуенсер што ’манифестира’ успех и богатство на Инстаграм. Но декретите не се чудотворен лек. Од политичка гледна точка, тие всушност се знак на слабост“, истакнува „Ханделсблад“ и додава дека сè „додека САД сè уште имаат слободни избори, нацијата нема да биде под диктатура каква што сака Трамп“. „Силите на демократијата не треба да бидат ниту заплашени ниту деморализирани од неговото играње моќник“.

Загревање за наследник

Во анализите се појавува и прашањето кој ќе го наследи Трамп на функцијата претседател на САД за 1.361 ден. Коментаторката Анет Меириц од германскиот деловен дневен весник „Ханделсблат“ укажува дека и меѓу американските демократи, но и меѓу републиканците, се подготвува уште порадикална генерација.

Bloomberg

 

„Ниту еден американски претседател пред него – можеби ниту еден шеф на држава во светот – не ја променил својата земја толку фундаментално за толку кратко време“, истакнува Меириц и додава дека Трамп со секоја своја демонстрација на моќ всушност „го прикрива фактот дека секој ден кога го користи црното пенкало за потпишување (декрети), тој е за ден поблиску до пензионирање – дури и додека шпекулира за патиштата до трет мандат“.

Таа истакнува дека сега треба да размислиме кој и што ќе остане по Трамп.

„Неговото наследство најверојатно ќе го продолжи неговиот 40-годишен потпретседател, Џеј Ди Венс. Сè може да се случи од сега до претседателските избори во 2028 година, вклучувајќи и од страна на демократите, кои ја промовираат 35-годишната Александра Окасио-Кортез како спасителка“, посочува Меириц.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар