Ќе добие ли Ватикан папа сличен на Трамп?

Американскиот претседател Доналд Трамп беше ѕвезда на погребот на папата Франциск. Државниците се собраа околу него во обид да обезбедат најмала размена на дипломатски пораки, и покрај тоа што самиот Трамп претходно изјави дека средбите за време на погребот на папата би биле „непочитувачки“. И додека фотографијата на Трамп и Володимир Зеленски како седат во базиликата Свети Петар во Рим преговараат за мировен договор за решавање на војната во Украина долго ќе се памети, упатените лица со месеци сугерираат дека Америка на Трамп е исклучително заинтересирана да влијае на исходот од претстојната конклава за избор на нов папа.

Римокатоличката црква има 252 кардинали, но само оние под 80 години имаат право да гласаат за новиот папа, а во моментов ги има 135. За избор на кандидат е потребно двотретинско мнозинство од кардинали со право на глас, а конклавата се одржува во Систинската капела со тајно гласање и молитва сè додека не се избере нов папа. Процесот често трае неколку дена, а понекогаш и недели, и веќе е јасно дека битката за наследник на Франциск ќе биде доста политизирана.

Не само што поделбата меѓу конзервативците и прогресивците е длабоко испреплетена меѓу политиката и теологијата, туку и Републиканската партија на Трамп, а особено неговото движење МАГА(Make America Great Again), го сметаа папата Франциск за „премногу прогресивен“, „разбуден активист“, тврдејќи дека „неговите учења редовно одат спротивно на Библијата и црковната догма“. Затоа, влијателните претставници на движењето МАГА отворено велат дека смртта на папата е можност за „преобликување“ на Ватикан во стилот на Трампова Америка и дека дојде време за папа „сличен на Трамп“ кој ќе „искорени некои од модернистичките тенденции што се вовлекле“.

Depositphotos

„Секој што е мек во однос на абортусот, кој има марксистички тенденции, кој е за хомосексуалност - треба да се ослободиме од нив. Има бискупи кои марширале на паради на гордоста... Тие треба да бидат отпуштени“, рече Џеси Ромеро, католички конзервативен влијателен човек во Феникс, кој е еден од растечката група американски католици кои се надеваат дека смртта на Франциск ќе означи одлучувачко поместување од реформизмот што тој го персонифицираше, кон доктринарен, традиционалистички пристап кон верата. Или барем оној што се совпаѓа со политиките на Трамп.

„Тие веќе влијаеја на европската политика, нема да имаат проблем да влијаат на конклавата“, изјави близок набљудувач на политиката на Ватикан за „Политико“ во февруари, осврнувајќи се на желбите на администрацијата на Трамп. „Можеби бараат некој помалку конфронтациски настроен“.

Американскиот кардинал Бурк ја добива поддршката на Трамп

Под Трамп, религијата и политиката стануваат сè повеќе испреплетени во САД, при што папата се обидува да игра клучна улога во преобликувањето на американското општество кон конзервативни тврдокорни ставови за прашања како што се абортусот, ЛГБТ правата и разводот. Папата Франциск дури влезе во директен конфликт со администрацијата на Трамп поради неговите ставови за разведените католици, благословот за истополовите бракови и застапувањето за борбата против климатските промени, како и поради неговите критики за антиимиграциската политика на Трамп.

Невидениот судир меѓу Ватикан и Белата куќа се случи во февруари оваа година. Во тоа време, папата Франциск во јавно писмо до американските кардинали изјави дека потпретседателот на САД, Џ.Д. Венс, кој се преобрати во католицизам во 2019 година, направил грешка кога се обидел да го искористи стариот католички теолошки концепт на Ordo amoris (Ред на љубовта) за да ги оправда масовните депортации на мигранти од страна на Америка. Папата рече дека плановите на Трамп за масовна депортација „ќе завршат лошо“, критикувајќи го прикажувањето на мигрантите како криминалци од страна на администрацијата.

Во меѓувреме, Трамп директно ја поддржа кандидатурата на американскиот кардинал Рејмонд Лео Бурк, 76, цврст социјален конзервативец и еден од најгласните критичари на папата Франциск. Поранешниот надбискуп на Сент Луис се спротивстави на какво било омекнување на ставот на папата за разводот и ЛГБТ правата, велејќи во 2014 година дека црквата станала „како брод без кормило“.

И покрај поддршката на Трамп, Бурк не е најверојатниот кандидат во анкетите, туку неколку европски кардинали, како и кардинали од Азија и Африка, каде што Римокатоличката црква станува сè посилна, но и каде што традиционализмот станува сè поригиден. Всушност, конклавата во голема мера се разбира како борба меѓу традиционалистите и прогресивците, односно борба за наследството на Франциск. Иако папата Франциск назначи дури 80 проценти од сегашните кардинали со право на глас на кардинали, светскиот печат не е толку убеден дека неговиот курс ќе продолжи.

Пјетро Паролин од Италија

Кардинал Пјетро Паролин, актуелен државен секретар на Ватикан/Фото: Bloomberg

Актуелниот државен секретар на Ватикан, Пјетро Паролин (70), се смета за еден од најсилните кандидати од Европа. Италијанецот е познат по своите дипломатски вештини и се смета за еден од најискусните ватикански службеници. Како државен секретар на Ватикан од 2013 година, тој одигра голема улога во дипломатските иницијативи на папата Франциск, вклучувајќи ги и чувствителните преговори со Кина и владите на Блискиот Исток. Паролин се смета за умерен теолошки кандидат, некој што би можел да обезбеди стабилност бидејќи сè уште поддржува некои од реформите на папата Франциск, но не е застапник на големи прогресивни промени. Неговите длабоки врски со ватиканската бирократија го прават силен кандидат за оние кои се залагаат за континуитет.

Кардиналот Паролин се смета за фаворит, објаснува италијанскиот весник „Ла Стампа“, бидејќи „е незамисливо да се направи чекор назад по недовршеното обновување на Франциск и да се избрише најреволуционерното папство во поновата историја“. Според италијанскиот новинар Марчело Сорги, задачата на новиот папа ќе биде да „најде решенија за итни прашања и планирани промени кои се блокирани од реакциите на „другата“ црква, односно нејзиното поконзервативно крило.

„Дали на жените во одреден момент ќе им биде дозволено да служат миса? Дали треба да продолжи благословот на хомосексуалците? Дали оженетите свештеници ќе бидат прифатени во домот Господов? Одговорите на овие прашања ќе бараат време и примирје меѓу спротивставените страни“, истакнува Сорги, додавајќи дека таквата задача бара искуство и познавање на сложениот систем на Црквата што влијае на целиот свет. „Оттука и кандидатурата на државниот секретар Паролин“.

Луис Антонио Тагле од Филипините

 Кардинал Луис Антонио Тагле/Фото: Depositphotos

Иако Паролин е во предност во однос на шансите, трката е далеку од завршена. Неговиот најблизок ривал е кардиналот Луис Антонио Тагле (67) од Филипините, кој често се нарекува „азиски Франциск“ затоа што се смета за силен кандидат кој би продолжил, ако не и би ја направил, Римокатоличката црква уште попрогресивна отколку што беше за време на понтификатот на папата Франциск. Познат по својата харизма и сочувство, тој во Црквата се смета за поборник за инклузија и евангелизација, со значително искуство во водењето на Конгрегацијата за евангелизација на народите, каде што беше доверлива личност во внатрешниот круг на Франциск. Поранешниот надбискуп на Манила би можел да биде претпочитан кандидат на попрогресивните кардинали, а ако биде избран би бил првиот азиски папа во историјата на Римокатоличката црква.

Питер Ерде од Унгарија

Меѓу оние во Црквата кои повикуваат на враќање кон по традиционалната теолошка доктрина, претпочитан кандидат би можел да биде унгарскиот кардинал и надбискуп на Естергом-Будимпешта, Петер Ерде (72), кој е силен застапник на традиционалните католички учења и доктрина. Претходно беше претседател на Советот на европските бискуписки конференции и ја нагласуваше теолошката ортодоксија.

Бизнис порталот „Портфолио“ истакнува дека „исклучителната интелектуална и теолошка репутација“ на унгарскиот кардинал е „силен аргумент за неговиот избор“.

„Тој ужива значителен авторитет како канонист и теолог. Тој е конзервативен, но не е личност што предизвикува поделби“, истакнува порталот, додавајќи дека Питер Ерде зборува неколку јазици и активно учествува на меѓународни црковни форуми, но дека неговата возраст од 72 години „би можела да му се спротивстави“. „Покрај тоа, неговата унгарска националност е контроверзна: иако официјално не е релевантна, политичката ситуација и моменталната состојба на религиозниот живот во земјата би можеле да влијаат на неговиот имиџ.

Bloomberg

Сепак, Европа повеќе нема предност во Колеџот на кардинали, истакнува колумнист за португалскиот дневен весник „Кореио де Мања“. Како што истакнува Армандо Естевес Переира, во оваа некогаш претежно христијанска Европа, Црквата продолжува да губи, а ниту љубезноста на Франциск ниту неговата популарност не успеаја да го свртат овој тренд.

„Постои голема љубопитност за профилот на новиот папа: дали ќе биде поконзервативен или прогресивен и од кој географски регион ќе доаѓа?“ Иако официјалната нарација се повикува на божествена инспирација и благослов на Светиот Дух, како и во сите човечки институции што имаат моќ, изборот ќе вклучува државни удари, корумпирани гревови, а можеби дури и смртни гревови“, истакнува Переира, додавајќи дека, во крајна линија, „конклавата е собир на човечки суштества“.

Црн папа - Роберт Сара или Питер Турксон

Можноста првиот црн папа да биде избран е широко дискутирана во анализи и обложувалници. Поточно, се споменуваат двајца кардинали од Африка - Питер Турксон од Гана и Роберт Сара од Гвинеја. Кардиналот Роберт Сара (79) е пензиониран раководител на литургиската канцеларија на Ватикан, долго време сметан за најдобра надеж за африкански папа. Омилен од традиционалистите, неговиот избор би означил враќање кон доктринарните и литургиски ориентираните папски позиции на Јован Павле II и Бенедикт XVI, бидејќи Сара отворено се судри со Франциск во неколку наврати.

Кардинал Роберт Сара/Фото: Depositphotos

Најсериозниот судир се случи кога пред пет години, папата Франциск размислуваше дали да дозволи оженети свештеници во Амазон да останат свештеници и на тој начин да го решат проблемот со недостигот од свештеници во тој регион. Во исто време, во Ватикан се подготвувала книга за целибатот, а се вели дека кардиналот Сара го манипулирал пензионираниот папа Бенедикт да го позајми своето име и морален авторитет на книгата, што според сите извештаи изгледало како противтежа на учењата на Франциск. Папата Франциск потоа го отпушти секретарот на Бенедикт, а неколку месеци подоцна го пензионираше Сара кога наполни 75 години.

Сепак, тој сега се споменува како кандидат, иако ќе наполни 80 години во јуни, кога ќе го изгуби правото да биде избран за папа.

Според Дејан Штајнбух, главен уредник на словенечкиот „+Портал“, ако кардиналите успеат да се договорат за време на конклавата за тоа каков универзален црковен водач е најдобриот избор за следната деценија или повеќе, тогаш може да се случи уште едно чудо.

„Можеби ќе го имаме првиот црн папа“, беше споменато името на гвинејскиот кардинал Роберт Сара, „што конечно би ја ослободило Црквата од старите предрасуди и трауми. Велам чудо затоа што во извесна смисла Франциск веќе го постигна тоа со побивање на пророштвата дека Римокатоличката црква се соочува со тешки времиња или дури и колапс“, рече Штајнбух.

Освен него, многу поверојатен кандидат од Африка е кардиналот Питер Турксон (76), кој е роден во Рим од родители со потекло од Гана. Како поранешен раководител на Дикастеријата за промовирање на интегрален човечки развој, Турксон беше гласен за прашања како што се климатските промени, сиромаштијата и економската правда, и е познат по своите релативно либерални ставови за социјалната правда и човековите права. Тој беше и водечки кандидат за време на претходната конклава во 2013 година, а за време на понтификатот на Франциск беше негов клучен соработник во дефинирањето на ставот на Ватикан за климатските промени.

Покрај овие двајца кардинали, се споменува и можноста кардиналот Фридоин Амбонго Бесунгу (65) од Конго, кој е исто така од поконзервативното крило на Црквата, да дојде на престолот на Свети Петар.

Европа, Америка или Глобалниот југ

Од вкупно 266 претходни папи, дури 213 биле Италијанци, па затоа не е изненадувачки што сега, по 40-годишна пауза, се споменуваат повеќе италијански кандидати. Меѓу оние кои добро се рангираат е кардиналот Анџело Скола (83), поранешниот надбискуп на Милано, кој сега не може да гласа за новиот папа поради возраста, но теоретски би можел да биде избран за папа, што му избегало во неколку наврати. Покрај него, се споменуваат и италијанскиот кардинал Матео Зупи (69), актуелен претседател на Епископската конференција на Италија, кој се смета за фаворит меѓу оние кои сакаат продолжување на политиката на папата Франциск, како и кардиналот Пјербатиста Пицабала (60).

Повторно меѓу фаворитите - италијанскиот кардинал Анџело Скола/ Фото: Depositphotos

Како можни кандидати се споменуваат германскиот кардинал и поранешен советник на Франциск, Рајнхард Маркс (71), потоа канадскиот кардинал Марк Оулет (80), американскиот реформист кардинал Роберт Превост (69), како и канадскиот кардинал роден во Чехословачка, Мајкл Черни (78).

Според уредничкиот одбор на британскиот „Фајненшл тајмс“, следниот папа повторно ќе дојде од Глобалниот југ и затоа нема да биде либерал. Во уредничкиот коментар, тие проценуваат дека поделбите меѓу либералите и конзервативците ќе се пренесат во она што ќе биде тешка борба за наследството на папата Франциск.

„Денешната католичка црква, во однос на членството, сè повеќе припаѓа на Глобалниот Југ, а кардиналите ќе се соочат со притисок да изберат друг папа надвор од Европа, оној кој е чувствителен на прашањата за сиромаштијата и животната средина. Сепак, многу црковни водачи и следбеници од Глобалниот југ се исто така социјално конзервативни, за разлика од некои од нивните полиберални следбеници во побогатите земји“, пишува „Фајненшл тајмс“.

На романскиот портал „Контрибутори“, политичкиот аналитичар Раду Карп истакнува дека е многу важно да се разгледа кои региони во светот се моментално најважни за Ватикан, истакнувајќи дека во 2013 година, кога беше избран Франциск, тоа беше Латинска Америка и дека „Африка и Кина се приоритети на Католичката црква во 2025 година“. 

„Оние што се повикани да изберат нов папа ќе мора да ја земат предвид оваа реалност. Без епископи од Кина на конклавата во Ватикан, како потенцијалните кандидати ќе се позиционираат кон Африка ќе биде одлучувачки фактор“, истакнува Карп. „Ова е континентот со најголем раст на населението, стапка на конверзија во католицизам двојно поголема од светскиот просек и голем број христијански маченици што чекаат канонизација“.

И покрај очигледните фаворити, тие не мора нужно да станат папи, како што укажува традиционалната римска изрека дека оној што влегува на конклавата како папа, ја напушта како кардинал.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар