Пред две децении се чинеше незамисливо еден рачен уред да биде истовремено телефон, телевизор, банка, продавница, играчка конзола, паричник и книга. Ова е само дел од многуте достапни апликации, кои се прекубројни. Без уредите не може да се замисли секојдневието, но дали поминатото време пред екраните треба да се лимитира и како влијае тоа врз развојот на децата, кои уште во најрана возраст се запознаваат со виртуелниот свет.
Децата помали од една година воопшто не треба бидат пред екраните
Психолозите и педијатрите се согласни дека уредите се неизбежен дел од детството на децата, но времето пред екраните треба да биде ограничено од страна на родителите. Најважна е возраста од која детето треба да биде изложено пред екран, но и содржината што ја гледа, за да нема последици врз развојот.
„Ако го изложиме детето на екран на возраст под две години, логично е да очекуваме проблем што ќе се појави подоцна. Исто така е важно и времето што детето го поминува пред екранот. Секоја одредена возраст има соодветно време што е препорачано за децата пред екран. На пример, дете од две години не треба да поминува повеќе од половина час, максимум до еден час на ден. Како што се зголемува возраста може да се поместува таа граница. На децата треба да им се понуди избор на активности за правилен развој - одење на игралиште, играње со топка, моделирање со пластелин, боење боенки, формирање симболичка игра итн.“, вели за „Блумберг Адрија“ психологот Дора Попова Узуновски.
Дора Попова Узуновски/Приватна архива
Пандемијата ги зароби децата пред екраните
За време на изолацијата што се наметна од пандемијата екраните станаа спас за наставниците, пријателите и членовите на семејството. Тикток, Јутјуб, Фејсбук, Инстаграм им станаа прибежиште на сите луѓе. На глобално ниво, според истражувањето на „Сапиенлабс“ (Sapienlabs), децата на возраст од 8 до 12 години поминувале пред екран во просек околу пет часа дневно на интернет, додека тинејџерите поминувале околу седум и пол часа. Она што загрижува е дека по пандемијата часовите поминати пред екран се зголемуваат. Уредите најмалку се користат за читање, додека за гледање видеосодржини пред екран децата и младите поминуваат повеќе од три часа дневно во просек.
Сериозната зависност од екран развива анксиозност и депресија
Студија по студија од различни светски институции докажуваат за меѓународна епидемија на ментална болест. Стапките на анксиозност, депресија, дефицит од внимание и растројство, анорексија и други состојби се зголемени од 2012 година, што се случува токму во времето кога паметните телефони станаа сеприсутни. Прекумерното користење на технологиите пред сè создава пасивност и летаргичност. На лесен начин се примаат разни информации и телото не се движи. Физиолошки се лачат хормоните на задоволство и затоа лесно се развива зависност.
„Послабо се развиваат грубата и фината моторика кај децата, па оттука често се јавува првиот проблем со ’рбетот. Влијанието врз развојот на говорот е исто така неминовно да се спомне. За разлика од порано, голем број деца денес прозборуваат подоцна. Развој на агресивност, анксиозност и депресија се последните екстреми што се појавуваат веќе при развиена сериозна зависност од екраните“, психологот Дора Попова Узуновски.
Прекувременото користење на уредите е ризик за зголемена телесна тежина
Децата на возраст од седум до девет трошат повеќе време гледајќи во екраните отколку играјќи надвор. Светската здравствена организација во последното истражување од почетокот на овој месец го нагласува проблемот со зголемувањето на телесната тежина кај децата, што се должи на прекумерното седење пред екраните. Анализата е спроведена во 17 држави на европскиот континент и се опфатени 50.000 деца. Загрижува фактот што 43 проценти од анкетираните деца пријавиле пад на благосостојбата, а едно од пет деца изјавило дека сè почесто се чувствува тажно.
- 36 проценти од децата го зголемиле времето поминато во гледање телевизија, играње онлајн игри или користење социјални медиуми во текот на работните денови, а 34 проценти го зголемиле времето за рекреација на екранот за време на викендите
- 28 проценти од децата доживеале намалување на времето поминато во активности на отворено во текот на работните денови
- 42 проценти од децата пријавиле пад на среќата и благосостојбата
- 1 од 5 деца изјавило дека почесто се чувствува тажно
- 1 од 4 деца исто така изјавило дека почесто се чувствува осамено
Родителот треба да биде пример
Родителите треба пред сè да го редуцираат своето време поминато пред екран за и децата да го направат истото тоа, сугерираат педијатрите и психолозите. Едукацијата за тоа што значи интернет и како се користат уредите е важна. Времето поминато пред екран да биде ограничено соодветно на возраста, а во текот на денот родителите да имаат поголема интеракција со децата се дел од советите на стручните лица, кои треба да се практикуваат за правилен и здрав развој на децата.
.webp){kind=icon}