.webp){kind=icon}
Генерално, растечките цени во регионот не го прескокнаа сегментот на пијалаци, посочуваат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во новата регионална анализа на индустријата на безалкохолни пијалаци, објавена на „Блумберг Адрија инсајт“. Тие додаваат дека силната побарувачка на потрошувачите во регионот Адрија го поддржа нагорниот раст на цените, дозволувајќи им на производителите да ги копираат зголемените трошоци на нивните продажни цени.
„Производствените цени на безалкохолните пијалаци во регионот Адрија забележаа значителен пораст во 2022 година и продолжија да растат во 2023 година. Потрошувачките цени имаа слична патека на пораст, надминувајќи го просечниот раст на вредноста на потрошувачката кошничка од јануари до ноември 2023 година“, велат аналитичарите.
Според нив, структурните трошоци, под влијание на цените на енергијата, платите и трошоците на влезните суровини, одиграа клучна улога во поттикнувањето на целокупниот пораст на цените.
„Анализата на цените на влезните производи, вклучувајќи ги и овошјето, шеќерот и сирупот од пченка, откри силни позитивни корелации со цените на безалкохолните пијалаци“, велат аналитичарите.
Тие објаснуваат дека цените на овошјето покажаа најголема корелација (приближно 80 проценти), по што следуваат светските цени на шеќерот (72 процента) и цените на пченката (62 процента).
„Во 2022 година просечната цена на шеќерот се зголеми за 5,5 проценти годишно, ПЕТ забележа скромен пораст од 0,7 проценти на годишно ниво, додека портокаловиот концентрат имаше турбулентна година, доживувајќи значителен пораст на просечната цена на годишно ниво од 42 процента“, укажуваат аналитичарите.
Тие додаваат дека придонес за толку значајниот скок на цените на концентратот од портокал е таканареченото зазеленување на цитрусот односно болеста на жолтиот змеј, неизлечива инфекција што доведува до тоа цитрусот да стане зелен и горчлив.
„Состојбата се влоши во 2023 година, при што просечната цена беше за 71,6 проценти на годишно ниво и за 144 проценти повисока во споредба со 2021 година“, велат од нашиот аналитички тим.
Оттаму посочуваат дека зголемувањето на платите во производството на пијалаци и високите стапки на инфлација придонесоа за притисокот врз трошоците во индустријата.
„Платите во производството на пијалаци (во апсолутна вредност) во регионот се над просекот во првите девет месеци од 2023 година, бидејќи производството бара значителен дел од квалификуваната работна сила на пример за работа на машина и за контрола на квалитетот. Во просек, бруто-заработката во сегментот на производство на пијалаци порасна поинтензивно во 2022 година во споредба со просечната плата, проследена со пониски стапки на раст во 2023 година“, велат аналитичарите.
Тие откриваат дека во 2022 година овие компании доживеаја забележителен раст на продажбата, поттикнат од два клучни фактора: значителното закрепнување на продажбата преку каналот „надвор оддома“ од влијанието на ковид-10 и активностите околу цените спроведени за да се заштити крајната линија против значителни притисоци на трошоците.
„Ова двократно влијание придонесе за двоцифрени просечни стапки на раст“, велат аналитичарите.
Тие додаваат дека иако овие компании забележаа значителен раст на продажбата во 2022 година, на профитните маржи негативно влијаеја зголемените цени на суровините, повисоките трошоци за енергија и платите.
„Имено, маржите на ЕБИТДА се намалија за над два процентни поена во просек за десетте избрани компании, при што ’Атлантик Цедевита’, ’Фруктал’ и ’Књаз Милош’ забележаа пад од над 5 процентни поени“, велат аналитичарите.
Во анализата се издвојуваат компаниите на „Кока-Кола ХБЦ“, кои се во колективна сопственост на „Кока-Кола ХБЦ АГ“. И покрај заедничката сопственост, меѓу нив постојат разлики, што влијае на финансиските показатели. Клучната разлика лежи во тоа што „Кока-Кола ХБЦ Словенија“ нема производствен погон, туку производите ги набавува од хрватска компанија.
„Изненадувачки, сепак, ’Кока-Кола ХБЦ Словенија’ испорачува највисоки бруто и оперативни маржи во групацијата, што отвора прашања во врска со придржувањето кон принципот ’дофат на рака’ во трансакциите помеѓу ’Кока-Кола ХБЦ Хрватска’ и ’Кока-Кола ХБЦ Словенија’“, наведуваат аналитичарите.
Од друга страна, тие сметаат дека исто така е фер да се каже дека не гледаат финансиски поттик за „Кока-Кола ХБЦ груп“ да генерира поголема добивка на словенечка страна со оглед на фактот дека данокот на добивка е малку повисок отколку во Хрватска.
„Како што е кажано, логиката зад тоа е тешко да се разбере“, велат аналитичарите.
Тие посочуваат дека четирите компании на „Кока-Кола ХБЦ“ во регионот Адрија испорачаа просечна стапка на раст на продажбата од 25,4 проценти на годишно ниво во 2022 година.
„Доминантен двигател на растот на продажбата во случајот на Хрватска и Словенија беше зголемувањето на обемот, додека БиХ и српската компанија имаа поголеми придобивки од зголемувањето на цените, иако зголемувањето на обемот беше исто така значително, со двоцифрен пораст. Најголем пораст на обемот има хрватската компанија, со 13,5 проценти промена на годишно ниво, додека компанијата во БиХ имаше најголем пораст на цената по единица, од 14 проценти на годишно нив“, објаснуваат аналитичарите.
Што се однесува на трошоците за вработените, како што додаваат тие, она што е целосно забележливо е разликата по ниво на земја во трошоците по вработен помеѓу компаниите на „Кока-Кола ХБЦ“ и нивните конкуренти.
„Во Хрватска, ’Кока-Кола ХБЦ’ има 61 процент повисоки трошоци по вработен од своите конкуренти. Во Србија, ’Кока-Кола ХБЦ’ има 132 процента повисоки трошоци по вработен од нејзиниот конкурент ’Књаз Милош’. Во Словенија тој број е за 22 процента поголем во однос на ’Раденска’, а во БиХ тој број е за 56 проценти поголем во однос на ’Сараевски кисељак’“, велат аналитичарите.
Според нив, друг интересен детаљ е фактот дека „Кока-Кола ХБЦ Србија“ генерира во основа исти трошоци по вработен како и нејзината сестринска компанија во Хрватска, што е неочекувано со оглед на големата разлика меѓу платите на општо ниво во двете земји.
„Со цел да се нагласи важноста на правилното управување со обртниот капитал, ја пресметавме корелацијата помеѓу нето-обртниот капитал (NWC) како процент од бројките на продажбата и повратот на вложениот капитал за 2022 година. Резултатот е негативна корелација од -0,74. Според тоа, колку е помал обртниот капитал како процент од продажбата, толку е поголем приносот на вложениот капитал, со доста силна негативна корелација“, велат аналитичарите.
Тие откриваат дека „Фруктал“ е компанија со најнизок поврат на инветираниот капитал (ROIC) и највисок нето-обртен капитал како процент од продажбата, со значителна маргина во споредба со остатокот од врсничката група.
„Ако погледнеме подлабоко во она што го поттикнува високиот нето-обртен капитал на ’Фруктал’, тоа е првенствено неговото високо салдо на резерви. Просечните денови на резерви на ’Фруктал’ изнесуваат 143, што е трипати повисоко од просекот на другите компании што се предмет на споредба“, велат аналитичарите.
Во однос на идните перформанси во индустријата за безалкохолни пијалаци, тие велат дека се обликувани од фактори како што се: цените на влезните производи, консолидацијата на уделот на малопродажниот пазар и зголемената побарувачка за поздрави алтернативи.
„Цените на влезните производи ја продолжија негативната траекторија во 2023 година. Во 2024 година сè уште не гледаме олеснување на тој фронт“, укажуваат аналитичарите.
Што се однесува на малопродажбата, тие посочуваат дека Словенија и БиХ се карактеризираат со значителна консолидација на пазарот, каде што првите три играчи контролираат некаде помеѓу 60 проценти (Словенија) и 64 проценти (БиХ) од пазарниот удел.
„Додека во Хрватска и во Србија пазарната консолидација е нешто помала, очекуваме натамошна консолидација, особено од компаниите наведени како дисконтери, кои генерално имаат пошироко регионално присуство“, велат аналитичарите.
Конечно, во однос на зголемената жед за алтернативни пијалаци, тие сметаат дека компаниите што се движат стратегиски со диверзификација на портфолиото и истражуваат нови пазарни патишта, најверојатно, ќе воспостават посилна долгорочна позиција.
„Оние што допрва треба да истражуваат алтернативи може да се најдат во неповолна положба, бидејќи прозорецот на можности би можел да се затвори. Понатаму, проширувањето на портфолијата за да се опфатат повеќе традиционални производи за пијалаци за широка потрошувачка, како што е кафето, претставува ветувачка авенија“, велат аналитичарите.
Како пример тие ја посочуваат „Јамница плус“ (Jamnica Plus), која неодамна објави соработка со „Нестле“ (Nestle) за дистрибуција на производи од кафе во секторот „Хорека“ (HoReCa), додека компаниите на „Кока-Кола ХБЦ“ веќе извесно време дистрибуираат кафе „коста“.
