ББА-анализа: Македонија најмногу увезува месо од Бразил

Регионот Адрија е силно зависен од увоз на месо. Просечната стапка на покриеност со месо во регионот е само 25 проценти, посочуваат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во новата анализа на регионалната месна индустрија објавена на „Блумберг Адрија инсајт“.

„Словенија води на скалата со 46 проценти покриеност во 2023 година, додека другите назадуваат, особено Македонија и БиХ, со само 10 проценти покриеност“, велат аналитичарите.

Тие објаснуваат дека поскапата работна сила, помалите земјоделски површини и построгите регулативи се главниот двигател на неконкурентноста во однос на јужноамериканските и азиските производители.

„Најмногу месо се увезува од земјите на ЕУ поради нивната близина односно поради тоа што месото е лесно расипливо. Што се однесува на извозот, тој е концентриран во регионот Адрија и во соседните земји како Италија, Австрија и Унгарија“, велат аналитичарите.

Тие укажуваат дека цената на жива мера говедско и свинско месо и живина во ЕУ постојано се зголемува во последните пет години, поттикната од повисоките цени на влезните производи, како што се добиточната храна, ѓубривата и повисоките трошоци за работна сила.

„Дополнително, цената на живината расте поради зголемената побарувачка што произлегува од промените во навиките на потрошувачите“, наведуваат аналитичарите.

Од нашиот аналитички тим додаваат дека порастот на цените на месните суровини брзо ги зголеми цените на месото во регионот Адрија, каде што се забележани стапки на инфлација кај месото во просек од 16,3 проценти во 2022 година, 12,6 проценти во 2023 година и моментално 4,8 проценти во 2024 година. Тие посочуваат дека Србија води со стапка на инфлација од 10 проценти, додека Македонија и Словенија се стабилизираа на околу еден процент.

„Се очекува Хрватска и Србија да продолжат да имаат високи стапки на инфлација на месото, додека Словенија и Македонија треба да забележат пониски стапки поради помалата потрошувачка по жител“, велат аналитичарите.

Финансиски перформанси

Нашите аналитичари констатираат дека анализираните компании првенствено ги дистрибуираат своите производи преку клиенти ангажирани во малопродажни активности, а само мал дел преку сопствена мрежа на продавници за малопродажба.

„Исклучок е компанијата ’Матијевиќ’, која ги користи сопствените продавници како примарен продажен канал. Деловниот модел на компаниите што се предмет на споредба го вклучува целиот синџир на одгледување и производство, вклучувајќи го и технолошкиот циклус на преработка на месо“, велат аналитичарите.

Според нив, повеќето компании за да ги задоволат потребите за производство и продажба, освен што самите одгледуваат животни на сопствените фарми, набавуваат и од други одгледувачи.

„Некои компании, како што се ППК и ’Карнекс’, покрај сточарството, имаат и растително производство за да обезбедат храна за сопствените животни. Компаниите се трудат да ги модифицираат своите основни производи и да ги доближат до клиентите со воведување нови производи и иновации преку полуготови јадења со месо“, велат аналитичарите.

Тие додаваат дека наглото зголемување на просечната пондерирана продажба во 2022 година за 24,2 проценти им се припишува првенствено на порастот на продажните цени, проширувањето на базата на клиенти и структурата на портфолиото на производи.

„Компаниите не се потпираат само на нивните матични земји како доминантни пазари. Тие зависат и од соседните земји, како и од земјите на ЕУ, кои се потенцијални целни пазари за пласман на производи. Освен ’Перутнина Птуј’, која генерира нешто повеќе од половина од продажбата на странските пазари, компаниите како ’Трлиќ’, ’Браќа Пивац’ и ’Матијевиќ’ се фокусирани исклучиво на домашните пазари“, велат аналитичарите.

Анализата покажува дека ППК има најголем раст на приходите, од 38,6 проценти во 2022 година, меѓу компаниите што се предмет на споредба, пред сè поради зголемувањето на количеството на продадено свежо месо од 31,8 проценти во споредба со претходната година.

„Зад зголемувањето на количеството на продадено свежо месо стојат ценовно квалитативните модификации на неговите поткатегории. ’Матијевиќ’ забележа пад на обемот на продажбата од девет проценти во 2022 година, иако овој пад ќе беше малку поголем доколку немаше мал пораст на продажбата кај потрошувачите (околу шест проценти во споредба со 2021 година). Сепак, причината за овој надолен тренд на обемот на продажба беше растот на малопродажните цени, бидејќи групата на потрошувачи на брендот ’Матијевиќ’ има многу еластична побарувачка“, објаснуваат аналитичарите.

Според нив, најголемиот деловен ризик за групата компании што се предмет на споредба се  промените на цените на суровините, со оглед на тоа што просечното приспособено учество на материјалните трошоци во приходите од продажба изнесува околу 80 проценти.

„Бидејќи цените на суровините флуктуираа, компаниите не беа во можност да ги приспособат своите продажни цени на краток рок, што влијаеше слабо на профитабилноста“, велат аналитичарите.

Тие посочуваат дека „Карнекс“ снабдува околу 80 проценти од своите суровини од сопствено производство, што е исто како и со случајот на ППК, која работи со задруги за гоење животни.

„Зависноста на материјалните трошоци во приходите од продажба зависи и од видот на животните доминантни во портфолиото, како што е примерот на ’Перутнина Птуј’, која претежно преработува живина со најмал удел од 66,6 проценти во 2022 година, така што храната што ја произведува се разликува од другите компании“, велат аналитичарите.

Од друга страна, тие додаваат дека „Цељске меснине“, кај која доминираат месни производи за кои е потребна дополнителна преработка, има најголемо учество на материјалните трошоци во продажбата во 2022 година, од 91,3 процент.

„Гледајќи ја групата компании како целина, во просек, растот на продажбата не успеа да го компензира растот на материјалните трошоци во текот на 2022 година, што доведе до пониски нивоа на профитабилност“, велат аналитичарите.

Тие укажуваат дека профитабилноста мерена преку маржата на ЕБИТДА е директно поврзана со учеството на трудот и материјалните трошоци во продажбата.

„Просечната пондерирана вредност на маржата на ЕБИТДА во 2022 година од 7,8 проценти остана непроменета во однос на претходната година. Освен ’Матијевиќ’, ’Трлиќ’, ’Пик Врбовец плус’ и ’Акова импекс’, сите други компании доживеаја намалување на маржата на ЕБИТДА во 2022 година поради неможноста да се пренесат повисоките влезни трошоци на потрошувачите. Словенечките компании се соочуваат со најголем ризик бидејќи имаат удел од над 90 проценти на трошоците во приходите од продажба“, велат аналитичарите.

Тие додаваат дека просечната пондерирана задолженост на групата компании мерена преку индикаторот нето-долг/ЕБИТДА е ниска и во текот на 2021 и 2022 година останува на релативно стабилно ниво од 2,1 пати и 1,9 пати, соодветно.

„Бидејќи растот на продажбата е делумно предизвикан од зголемувањето на продаденото количество, компаниите се соочија со ограничувања во однос на капацитетите за производство и складирање животни и добиточна храна“, велат аналитичарите.

Според нив, добра причина за инвестиции на компаниите е потребата од зголемување на ефикасноста на производствениот процес.

„Највисоко ниво на задолженост во анализираните години има ’Браќа Пивац’, со нето-долг/ЕБИТДА од 5,4 пати во 2022 година“, велат аналитичарите.

Тие посочуваат дека компаниите успеваат да ги избалансираат деновите за плаќање и за наплата - просечната стапка на пондерирани денови за исплата на долговите е поголема од просечната стапка на пондерирани денови за наплата на побарувањата, за околу 10 дена во 2022 година.

„Сепак, управувањето со резервите е од клучно значење за постигнување ефикасност и профитабилност низ синџирот на снабдување, што на крајот се рефлектира во стапката на поврат на инвестираниот капитал (ROIC), кој имаше двоцифрена просечна пондерирана вредност во 2022 година“, велат аналитичарите.

Тие објаснуваат дека процесите на производството се претежно стандардизирани, што е уште еден фактор што ја нагласува важноста на управувањето со резервите.

„За да ја намалат зависноста од B2B клиентите (од англиски: business to business) во однос на одложените парични приливи од продажбата, одредени компании имплементираа хибриден пристап на продажба - отворија свои сопствени продавници покрај трговците со намирници“, велат аналитичарите.

Очекувања

Од нашиот аналитички тим констатираат дека навиките на потрошувачите се менуваат со текот на годините и дека тие се фокусираат на поздрава исхрана, како и дека има зголемен интерес за месо од растително потекло.

„Оваа промена во преференциите имаше позитивно влијание врз производителите и преработувачите на живина, каде што се забележува значителен раст по жител од 32 процента, достигнувајќи 24,8 килограми по жител во истиот период. Гледаме продолжување на овој тренд, со зголемување на потрошувачката на живина на сметка на намалувањето на потрошувачката на свинско месо“, велат аналитичарите.

Тие додаваат дека поместувањето на трендовите е видливо и преку новите производствени проширувања што ги најавија големите европски производители на живина.

„Цените на говедското и свинското месо се очекува да останат релативно стабилни по стабилизирањето на цените на житарките, додека за цените на пилешкото месо се очекува мало зголемување поради поголемата побарувачка“, велат аналитичарите.