Сточарството во криза: Тони храна од увоз, производството е заборавено

Македонија полека ја губи својата клучна аграрна гранка. Во последната деценија се забележува драстично опаѓање на добиточниот фонд, особено кај овците, козите и говедата, кое е проследено и со намалување на бројот на фарми. Високите трошоци, климатските промени, конкуренцијата од увезените производи и ниските откупни цени се дел од предизвиците на македонските сточари. Еден од главните фактори што влијаат на моменталната состојба во сточарството е социоекономскиот аспект, кој се манифестира со намалување на руралната популација, а со тоа и на работната сила во сточарството. Миграцијата село-град, пак, не дава надеж дека во скоро време оваа состојба ќе се промени на подобро, велат експертите за „Блумберг Адрија“.

„Покрај миграцијата, за жал, присутни се и нарушените синџири на снабдување на линија производител-откупувач-преработувач-трговец за сметка на примарното производство, што имаше и сè уште има значајно влијание врз динамика на напуштање на секторот. Ниските откупни цени на примарните производи, поттикнати од настојувањата за поголем профит кај наведените последователни учесници во синџирот од откупот до продажбата на мало, ја намалуваат понудата. Така се доаѓа до сè поголема увозна зависност од одредени животински производи. Дури и површна анализа укажува на голема увозна зависност кај некои видови месо“, вели универзитетскиот професор Владимир Џабирски.

Домашните потреби ги задоволува само производството на свинско месо  

Недоволната големина на фармите е уште една пречка за раст на сточарскиот сектор. Половина од фармите во говедарството се со големина до 20 грла, а во овчарството се застапени до 50 овци во 40 отсто од фармите. Потенцијалот што го поседува државата од огромните пространства на природни ресурси и идеална земја е огромен. Според податоците на Државниот завод за статистика (ДЗС), во сточарството тренд на раст забележуваат само одгледувалиштата на свињи. Единствено зголемениот фонд на свињи во последната декада претставува позитивен пример, бидејќи ги задоволува домашните потреби од свежо свинско месо.

Depositphotos

За разлика од свинското месо, кое ги задоволува домашните потреби во свежо месо, кај говедското и пилешкото месо постојано има увозна зависност. Тука е и јагнешкото месо, кое е препознатливо по неговиот квалитет на меѓународниот пазар, а намалувањето на бројот на овци ја става во ризик вредноста на извозот и доведува до дефицит за задоволување на потребите од јагнешко месо на домашниот пазар.

Производството на млеко во постојан пад

Во последните две години се произведува за сто милиони литри помалку млеко. Од 2016 година, кога се бележи рекордно производство на млеко, состојбата со млекото, според анализите, опаѓа за 60-70 литри, што е проследено со намален откуп од страна на млекарниците за 20 отсто.

„Во делот на производството на кравјо млеко се остварува просек од 3.200 литри млеко по крава. Подобрена технологија, подобрен расен состав и зголемување на сточниот фонд претставуваат можности за подобрување на млечноста по крава, што ќе влијае и на зголемена понуда на млеко над произведените 376 илјади литри во 2022 година“, вели Џабирски.

Увезуваме огромни количества наместо да ги произведуваме

Претходната година била рекордна во увезените количества месо и преработки од месо, но и во вредноста на вкупниот увоз на храна, која достигнала 975 милиони евра. Во последните пет години е видлив раст на увозот на храна за задоволување на домашните потреби, а од друга страна извозот се намалува. Во податоците на ДЗС се забележува дека најголеми количества месо и млеко увезуваме од Србија, Германија, Полска, БиХ и од Бразил.

Субвенции се делат во милиони, а производството не се зголемува

Субвенциите, како дел од политиките за финансиска поддршка во земјоделството и руралниот развој, се неопходна мерка за поддршка на доходот кај фармерите. Но експертите сугерираат дека моделот на субвенционирање треба постојано да се надградува, за да може да се насочи кон стратегиските производствени сектори. Последната реформа во моделот на субвенциите на Европската Унија, за периодот од 2023 до 2027 година, предвидува различни плаќања за позелени практики, како дел од директните плаќања, со нов тип на поддршка за зелените мерки и за органското производство и во рамките на руралниот развој.

Во последните пет години вкупните исплатени субвенции за сточарството изнесуваат близу 600 милиони евра. Минатата година фондот за субвенции бил најмал, додека годинава се испланирани рекордно високи субвенции за сточарите, во висина на 300 милиони евра.

За владините институции оваа година ќе биде година на сточарството. Планирано е зголемување на поддршката за предадено јагне од 400 на 1.000 денари, поддршка за женски грла говеда од 4.000 на 12.000 денари, а се планира и зголемување на платата за овчарите од досегашните 360.000 денари по овчар на 620.000 денари годишно. За првпат ќе се воведе и помош за одржување на ливадите во висина од 6.000 денари по хектар.

„Зголемувањето кај овие мерки за сточарите има цел да даде поголем мотив, сигурност и поддршка во работата на сточарите, но и на долг рок да даде резултати во зголемување на домашниот сточен фонд, производството на млеко и месо. Ова зголемување следува откако во 2023 година, преку новиот систем за контрола предвиден со новиот модел за субвенционирање, ставивме ред, добивајќи ја реалната бројка на животни за кои се исплаќа финансиска поддршка“, велат од Министерството за земјоделство.

Bloomberg

Сликата за употребливата земја од која човекот се храни на глобално ниво станува сè полоша. Околу 40 проценти од земјиштето на планетата или пет милијарди хектари се користат за земјоделство. Една третина од тоа е за одгледување земјоделски култури, а остатокот за пасење добиток.

За жал, светот нема големо искуство за одржливи земјоделски практики. Во текот на изминатите 500 години човечкиот фактор доведе до деградација на речиси две милијарди хектари земја.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар