.webp){kind=icon}
Цените на кафето, витална суровина за преработувачите на кафе, се зголемија во 2021 година, при што арабика забележа просечен пораст на цената од 51,7 проценти годишно, а робуста од 27,2 проценти годишно, констатираат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во новата регионална анализа објавена на „Блумберг Адрија инсајт“.
„Овој нагорен тренд продолжи и во 2022 година, при што цените на арабика се зголемија во просек за 27,2 проценти на годишно ниво и на робуста за 19,1 проценти на годишно ниво. Неколку фактори придонесоа за тој пораст на цените на кафето: проблемите поврзани со временските услови, пандемијата на ковид-19 и економски фактори“, велат аналитичарите.
Тие посочуваат дека во 2023 година пазарите конечно донесоа одредено олеснување за потрошувачите на арабика со просечни цени што беа за 19,6 проценти пониски на годишно ниво.
„Спротивно на тоа, цените на робуста продолжија да растат, со скок од 18,3 проценти на годишно ниво. Дополнително, во 2021 и 2022 година набавката на сурово кафе стана значително попредизвикувачка и поскапа поради невидениот скок на тарифите за прекуокеански бродски транспорт“, укажуваат аналитичарите.
Од нашиот аналитички тим додаваат дека европските преработувачи на кафе, вклучувајќи ги и оние во регионот Адрија, се соочија со уште еден спротивен ветер од движењето на девизниот курс евро/долар, имајќи предвид дека кафето се купува во американски долари.
„Просечната стапка во соодносот евро/долар во 2022 година изнесуваше 1,05, што одразува намалување од 10,9 проценти на годишно ниво во споредба со просекот од 1,18 во 2021 година“, велат аналитичарите.
Финансиски перформанси
Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во анализата ги издвојува главните моменти во движењето на финансиските резултати на компаниите што се предмет на споредба во последните три години:
- Збирната продажба од анализираните компании изнесува 494,9 милиони евра во 2022 година.
- Врсниците постигнаа пондериран просечен раст на приходите од 17,7 проценти во 2022 година наспроти 2021 година.
- Профитабилноста мерена преку пондерирана просечна маржа ЕБИТДА се намалува од 2020 до 2022 година. Во 2021 година намалувањето изнесуваше 1,3 п.п. во однос на претходната година, додека падот во 2022 година изнесуваше 5,2 п.п. во споредба со 2021 година.
- Пондерираните просечни трошоци за материјали како процент од продажбата, покрај релативната конзистентност на нивниот удел во приходите од околу 65 проценти во текот на 2020 и 2021 година, достигнаа ниво од 74,8 проценти во текот на 2022 година.
Аналитичарите посочуваат дека освен „Атлантик гранд“ и „Атлантик гранд Бијелина“, другите анализирани компании не се ограничени само на производство и продажба на производи од кафе, но биле вклучени во анализата бидејќи производите од кафе претставуваат доминантен удел во нивниот продажен микс.
„Некои од анализираните компании ги засноваа своите деловни модели на специфични производи од кафе - ’Ел Џи’ (Elle Gi) и ’Џулиус Меинл’ (Julius Meinl). Во 2020 година, ’Џулиус Меинл’ и ’Ел Џи’ преку ’Хорека’ (HoReCa) забележаа најголем пад на продажбата од 28,8 проценти и 38,7 проценти, соодветно, во споредба со 2019 година“, велат аналитичарите.
Тие додаваат дека периодот на пандемијата дополнително доведе до зголемена потрошувачка на мелено кафе.
„Приходите почнаа полека да закрепнуваат во 2021 година, по падот од 2,5 проценти во 2020 година, со пондериран раст на продажбата од 6,3 проценти, а целосно закрепнување беше постигнато во 2022 година, кога компаниите што се предмет на споредба забележаа пондериран просечен раст на продажбата од 17,7 проценти“, посочуваат аналитичарите.
Тие констатираат дека хрватскиот пазар доживеа најголеми флуктуации, со пад од 13 проценти во 2020 година, но и најбрзо закрепнување во 2021 година, со раст од 13 проценти.
„Ваквиот резултат не е изненадувачки ако се земе предвид дека хрватскиот пазар е многу зависен од туристичката сезона. Сите други пазари имаа негативни стапки на раст во 2020 година и постепено закрепнаа - БиХ и Србија со пад на продажбата од по седум проценти во 2020 година, компензиран со растот во следната година од седум проценти и пет проценти соодветно. Најбрзорастечки пазар во 2022 година беше Словенија, каде што растот на продажбата од шест проценти во 2021 година се забрза на 19 проценти во 2022 година, по што следува Србија со пораст од пет проценти во 2021 година на 17 проценти во 2022 година. Хрватска постигна иста стапка на раст како Србија во 2022 година“, велат аналитичарите.
Според нив, пресвртница е последниот квартал од 2021 година, кога се зголеми цената на суровото кафе, што само делумно се одразило на врсничката група бидејќи најголемиот дел од резервите за таа година веќе бил обезбеден.
„Затоа, вкупниот ефект врз трошоците за материјали беше мал, со пондериран просечен пораст на трошоците за материјали од 7,2 проценти на годишно ниво во 2021 година. Како и да е, во следната година двојниот ефект од набавката на кафе и растечките цени на енергијата предизвика просечен раст на материјалните трошоци на компаниите што се предмет на споредба од 33 проценти, додека просечната пондерирана продажба порасна за 17,7 проценти. Со тоа производителите не успеаја да го надоместат зголемувањето на трошоците за материјали, што е еднакво на 74,8 проценти од продажбата таа година, наспроти пондерираното просечно учество од 65,4 проценти во претходната година“, посочуваат аналитичарите.
Тие додаваат дека за целата група компании што се предмет на споредба, просечниот пондериран раст на материјалните трошоци беше за 0,7 п.п. повисок од растот на просечните пондерирани приходи од продажба во 2021 година.
„Тоа намалување беше поизразено во 2022 година, кога просечната пондерирана профитабилност мерена преку ЕБИТДА се намали од 13,5 проценти во 2021 година на 8,3 проценти во 2022 година (разликите беа 5,3 п.п.), во споредба со падот од 1,3 п.п. во 2021 година (наспроти 2020 година)“, велат аналитичарите.
Тие информираат дека просечната пондерирана задолженост на врсничката група е ниска и покрај зголемувањето на индикаторот нето-долг/ЕБИТДА во 2022 година од 1,4 пати на 2,1 пати.
„Причината за зголемувањето може да се најде во генерирањето на пониски вредности на ЕБИТДА отколку во зголемената задолженост. Компаниите од групата со натпросечна задолженост се изложени на долгорочни заеми - најпрогресивното зголемување на нето-долгот/ЕБИТДА од седум пати во 2022 година се забележува кај ’Виспак’ (Vispak). Највисока задолженост во 2022 година од 12,2 пати забележа ’Штраус Адријатик’“, посочуваат аналитичарите.
Очекувања
Од нашиот аналитички тим велат дека просечните цени на арабика и на робуста се разликуваа во 2023 година, при што цените на арабика се намалија за 20 проценти на годишно ниво, а цените на робуста се зголемија за 18 проценти на годишно ниво.
„Почетокот на 2024 година не започна со позитивна нота за преработувачите на кафе - просечната цена на арабика сега е 10 проценти повисока од просечната за цела 2023 година, додека просечната цена на робуста е за 30 проценти повисока во споредба со цела 2023 година“, велат аналитичарите.
Тие додаваат дека, според предвидувањата на големите банки, има консензус, кој сугерира дека не може да се очекува значително намалување на цените на кафето во иднина.
„Со оглед на тоа што се очекува трошоците за набавка да се стабилизираат и целосните ефекти од договорените продажни цени да се почувствуваат во 2024 година, очекуваме преработувачите на кафе да повратат дел од изгубените маржи во последните две-три години. Кога станува збор за основата на трошењето, изгледите се солидни и за 2024 и за 2025 година, бидејќи инфлацијата останува во (нерамномерен) надолен тренд и тесниот пазар на трудот овозможува номиналниот раст на платите да се одржува со едноцифрено темпо на годишно ниво“, велат аналитичарите.
Според нив, тоа значи дека платите ќе се зголемат во реални услови, а расположението на домаќинствата малку ќе се подобри.
„Перформансите на ’Хорека’ дополнително ќе бидат поддржани од уште една солидна летна туристичка сезона, во која се очекува влезот на странски туристи да се движи приближно како и во 2023 година“, велат аналитичарите.
