.webp){kind=icon}
Производителите на храна, одговарајќи на побарувачката на потрошувачите за опции кои се одржливи, минаа години барајќи алтернативи за палминото масло, производ добиен од маслото од палмино дрво, чија обработка доведе до уништување на дождовните шуми во Југоисточна Азија, вклучително и загрозени живеалиша на орангутаните.
Сега војната во Украина нарушува повеќе од половина од глобалното снабдување со сончогледово масло, супститут за палминото масло кое се наоѓа во чипсот, колачињата..., а производителите на стоки за широка потрошувачка го менуваат курсот.
Синџирите на супермаркети во Обединетото Кралство, кои правеа напори да се оддалечат од употребата на палмино масло, неодамна мораа да го признаат пресвртот. Компанијата „Исланд фудс“ (Iceland Foods Ltd.), со седиште во Дисајд, Англија, во 2018 година вети дека целосно ќе го отстрани палминото масло од сопствената понуда, но се врати на користење на одржливо палмино масло во најмалку 25 производи, вклучително и замрзнат леб со лук и некои пудинзи, при што производителите се поттикнуваат да го заменат сончогледовото масло со други масла за јадење, како што е семе од репка. Од „Вм Морисон Сипермаркетс“ (Wm Morrison Supermarkets) велат дека работат со добавувачи за да најдат соодветни алтернативи за сончогледовото масло, вклучително и одржливо палмино масло. И од „Џеј Сејнсбјури“ (J Sainsbury Plc) велат дека привремено може да користат одржливо палмино масло во некои производи.
За „Исланд Фудс“, развојот претставува неочекувана последица од војната, вели управниот директор Ричард Вокер.
„Тоа беше тешка одлука“, рече тој на конференција во Лондон одржана во мај. „Никогаш не мислев дека ќе кажам и дека ќе постапувам во насока на тоа да вратиме на палмино масло“.
Русија и Украина заедно обезбедуваат околу 65 отсто од сончогледовото масло во светот, 25 отсто од пченицата, 20 отсто од јачменот и 18 отсто од пченката. Конфликтот предизвика застои во транспортот, доцнење на жетвата и пораст на трошоците за ѓубрива, што доведе до рекордно високи цени на храната и ги поскапе основните производи како лебот, месото и маслаото за јадење ширум светот. Владите во Индонезија, Индија и Аргентина го ограничуваат извозот за да ги заштитат сопствените резерви на храна, дополнително намалувајќи ја достапноста на критичните состојки, вклучувајќи пченица, шеќер и растителни масла.
Сето тоа значи дека ветувањата за одржливост паѓаат во втор план во однос на безбедноста на храната и енергијата, вели Аурелија Брич, директорка во „Састејнбл Фич“ (Sustainable Fitch).
„Ова доаѓа во време кога компаниите за агробизнис и храна се собираат за да постават цели за нулта емисии на стакленички гасови, ветувајќи дека ќе стават крај на уништувањето на шумите во контекст на нивните синџири на снабдување“, вели таа.
Извозниците на палмино масло ја користат можноста да го вратат уделот на пазарот. Малезија, вториот по големина снабдувач, ја потврди својата подготвеност да одговори на меѓународната побарувачка по извозните ограничувања од страна на Индонезија (бр. 1 снабдувач) и порача дека ќе ја искористи политичката тензија во Црното Море и глобалниот недостиг на масло за јадење за да го врати пазарниот удел во Европа. Малезиската влада, исто така, се залага за признавање на нејзиниот национален одржлив план за сертификација на палминото масло.
Само една петтина од палминото масло произведено на глобално ниво во 2020 година било сертифицирано за одржливо од организации како што е Тркалезната маса за одржливо палмино масло (Roundtable on Sustainable Palm Oil), а само половина од тоа било набавено под некоја етикета. Непродаденото масло се меша со несертифицирано масло. Одгледувачите велат дека постигнале еколошки напредок, но прехранбените компании и трговците на мало честопати не плаќаат за поскапите сертифицирани масла. Сепак, групите за застапување велат дека овие напори за одржливост се примери за „гринвошинг“. „Гринпис“ го нарече еколошкото палмино масло измама и оцени дека некои производители со сертификат уништуваат шуми и не сносуваат никави последици за тоа.
„Сепак, уништувањето на шумите за фармите со палмино масло опаѓа во Индонезија и Малезија во последниве години, но војната веројатно ќе го промени промени прогресот на тоа поле“, вели Аурелија Брич. „Од сето ова, силната побарувачка и рекордно високите цени на палминото масло веројатно ќе го стимулираат соголувањето на земјиштето за нови плантажи“, додава таа.
