.webp){kind=icon}
За период од една деценија, осигурувањето имот во земјава бележи раст од над 50 отсто, но потенцијал за негов развој има уште, затоа што свеста за осигурување имот во земјава е на ниско ниво, особено кај компаниите. Ова е заклучокот од дебатата „Не толку мал разговор“ (Not so small talk), во организација на „Блумберг Адрија“.
Марија Томеска, претседателка на управниот одбор на „Еуролинк осигурување“, вели дека во однос на регионот, Македонија каска кога станува збор за овој сегмент. Од 100.000 компании, осигурени се само 17 отсто.
„Факт е дека во пирамидата на потреби и на граѓаните и на компаниите осигурувањето не е на прво место. Финансиската моќ на нашите купувачи е на исклучително ниско ниво, а ние се трудиме со креирање пакети, кои се минимални, да го доближиме осигурувањето“, вели Томеска.
Марија Томеска, претседателка на УО на „Еуролинк осигурување“ / „Блумберг Адрија“
Причина зошто не се инвестира во осигурување е и тоа што некои од граѓаните и бизнисите досега не искусиле голема штета, па не почувствувале потреба да се осигурат.
„Но, ајде да ја земеме Турција накратко или Македонија во 2016 година. Тогаш беа поплавите во регионот на Скопје и Тетово. Тогаш во период од два часа се поплавија 7.000 дома. Тие луѓе беа најзаинтересирани за имотно осигурување. Тие бизниси беа тие што во наредните месеци бараа да склучат полиси. Во Турција, по земјотресот што беше во невидени рамки, луѓето станаа свесни и дека потаму ќе бидат заинтересирани за осигурување“, објаснува Томеска.
Банките можат да дадат голем придонес за развој на имотното осигурување
Осигурувањето имот е најзастапена односно најголема класа од сите 17 класи доброволно осигурување во сегментот на неживотните осигурувања. Оваа осигурителна класа во 2022 година учествува со 20 отсто во БПП, односно во вкупните вложувања во сите класи неживотно осигурување. Бројот на склучените полиси лани падна за 2,7 отсто на годишно ниво, но тоа, според соговорниците, не се должи на инфлацијата туку на тоа што се осигуруваат големи објекти што се полисираат еднаш.
„Кога осигуруваме инфраструктурни проекти, полисите обично траат три, пет, шест години, во зависност од периодот на градба. Тоа значи дека ако еден објект се гради три години, полисата се прави за три години, а премијата се полисира во една година, и ние во тие три години немаме извор на нова премија, и во 2022 година токму тоа и се случи, па затоа е забележан тој мал пад, а трендот е генерално позитивен “, вели Томеска.
„Кој е клучниот проблем што треба да го реши нашиот осигурителен пазар? Тоа е перцепцијата на осигурувањето“, вели Крсте Шајноски, претседател на Советот на експерти на Агенцијата за супервизија на осигурувањето. Тој додава: „Најголем број граѓани осигурувањето го третираат како трошок. Тоа е камен-околувратник на целата осигурителна индустрија. И мора сите заедно да работиме да се промени таквата перцепција. Што треба да прават компаниите за осигурување по ова прашање? Нашата интенција како менаџмент на АСО во овој мандат е активно да ги стимулираме компаниите за осигурување похрабро да пенетрираат на пазарот со палета на доброволни осигурувања и особен акцент да ставаат токму на палетата продукти за осигурување имот“.
Според експертите, освен на свеста за осигурување, треба да се работи и на транспарентноста на осигурителните компании. А голем поттик во правец на развој на имотното осигурување можат да дадат банките, кои задолжително бараат становите што се под хипотека да бидат осигурени.
Елена Наумовска, универзитетска професорка / „Блумберг Адрија“
„Најчесто се осигуруваат имотите што се под хипотека кај банките, и тоа само основното осигурување по барање на банката. Треба да се работи на едукација и банките тука можат многу да помогнат. Наместо да бараат само винкулација со која ќе се гарантира дека парите од осигурување ќе им бидат префрлени, треба да им објаснат на клиентите дека тоа основно осигурување што го бара банката покрива само пожар. Па, доаѓаме до ситуација дека клиентот мисли дека е осигурен, ама не знае од што е осигурен, не навлегува во тоа дека постојат повеќе ризици што негова полиса не ги покрива. И пак ќе ги спомнам поплавите од Стајковци. Тогаш ни стана јасно колкава ни е финансиската писменост. Тогаш луѓето мислеа дека се осигурени, а излезе дека не знаеле дека нивните штети не можат да бидат покриени. Затоа сметам дека банките можат многу да помогнат во овој правец“, вели Елена Наумовска, професорка на Економскиот факултет.
Дека пазарот има голем потенцијал укажува и Катерина Николов од „Фортон МКА“, а клучна алка, и според неа, треба да бидат банките.
„Ставката за осигурување не е задолжителна во ниту еден од купопродажните договори за становите. Тоа е избор на самиот купувач. Но, ако гледаме на тоа колку од купените станови се купени со станбени кредити, во проектите низ Скопје, можеме да дојдеме до заклучок дека 60 отсто од становите се под хипотека и се реализирани со станбени кредити. Што значи дека во рамките на тој станбен кредит е побарано и имотно осигурување. Но, тоа е најстандардното осигурување, кое не секогаш е доволно за покривање на ризиците. Па, често ако евентуално дојде до штетен настан, клиентите се разочарани од исходот од ваквото осигурување“, вели таа.
Катерина Николов, „Фортон“ / „Блумберг Адрија“
Според неа, за разлика од граѓаните, правните лица посериозно му пристапуваат на овој проблем и, на пример, осигурувањата во деловните објекти се многу посеопфатни, а најдобри се тие кај индустриските објекти.
Странските инвеститори се најревносни кога станува збор за осигурувањето имот, носејќи го искуството од своите земји, кои се развиени и каде што се користат полиси што осигуруваат буквално од сè - пожар, поплава, прекин на работа, кршење машини, тероризам, војна... (осигурување од сите ризици). Кај нас, 90 отсто од фирмите имаат основно осигурување од пожар. Сега треба да се работи во правец на тоа овој модел за осигурување од сите ризици да се преслика кај нас, да им се докаже на клиентите дека ќе имаат корист од него.
„Многу е важно луѓето да се едуцираат, да знаат дека во светски рамки 90 отсто од склучените полиси се за природни катастрофи. По оваа основа лани се исплатени 275 милијарди долари штети. За штети предизвикани од човечки фактор се исплатени само 10 милијарди. Тоа треба да им се објаснува на клиентите“, вели Томеска.
Државата кога се меша, создава проблеми
Друг проблем е однесувањето на државата. Повторно во случајот со поплавите во Стајковци, државата тогаш обесштетуваше.
„Ова е клучен аспект. Дали со обесштетувањето на граѓаните им се праќа порака дека не треба да се осигуруваат затоа што ќе има надомест на штетата секако. Тоа е лоша порака и тоа не е пазарна порака. Ако јас чекам мене за мраз и поплава да ме обесштети државата, нема да се амбицирам и да одвојам средства за да купам полиса. Затоа сега одиме во правец на тоа дека државата веќе нема да сервисира никаков ризик по таа основа“, вели Крсте Шајноски, претседател на Советот на експерти во Агенцијата за супервизија на осигурување (АСО).
Крсте Шајноски, претседател на Совет на експерти на АСО / „Блумберг Адрија“
Според него, осигурувањето што е т.н. проформа не е добро. Кај нас осигурувањето е евтино, кога платената сума ќе се подели на 12 месеци, се добива симболичен износ, а придобивките може да бидат многу големи.
Поради инфлацијата, поскапени се материјалите и работната рака, па исплатата на штети е поскапена за 20-30 отсто, тоа значи дека осигурителните компании прават пресметки за раст на цените.
Осигурувањето ќе поскапи поради инфлацијата
„Сега нашите клиенти имаат осигурување на суми што се несоодветни, направени пред инфлацијата, и затоа најчесто наидуваме на незадоволство при исплатата. Затоа сега треба да пристапиме кон приспособување на тие цени, за да не се најдеме во ситуација нашите клиенти да се жалат. Се случува тогаш кога ќе настапи штетен настан ако не сте соодветно осигурени, а не сте поради инфлацијата, тогаш и исплатата ќе биде несоодветна. Затоа неминовно е дека во наредниот период премијата што ќе ја плати клиентот ќе биде за десетина отсто повисока“, објаснува Томеска.
Во 2022 година десет друштва за неживотно осигурување завршиле со добивка, а само едно друштво ја завршило годината со загуба. Претходната, 2021 година четири друштва за осигурување работеле со загуба. На ниво на сегментот неживотно осигурување вкупната добивка изнесува 5,5 милиони евра, што е неспоредливо подобар резултат од 2021 година, кога загубата изнесувала 65.000 евра.
„Бројките покажуваат дека во услови на растечка инфлација е подобрена профитабилноста на ниво на осигурување неживот. Вкупните приходи од заработени премии во 2022 година во осигурување неживот изнесуваат 123,6 милиони евра, што е за 13 отсто повеќе споредено со 2021 година, кога приходите биле 110 милиони евра. Во структурата на вкупните приходи половина се остварени од продажба на полиси од автоодговорност, чија цена е регулирана. Компаниите во своите ценовници за 2022 година ја вкалкулирале растечката инфлација затоа што цените на полисите за осигурување имот генерално беа зголемени во однос на 2021 година“, смета Шајноски.
Последните години расте и бројот на претставки на незадоволни клиенти. Една третина од претставките се решени во корист на клиентите што се пожалиле. Тоа се должи на сè поголемиот број полиси.
„Факт е дека бројот на претставки од година на година континуирано расте. Тоа укажува на две позначајни работи - прво осигурениците стануваат сè посвесни за своите права од осигурувањето и особено дека имаат можност да пријават до независно регулаторно тело, второ расте видливоста на АСО во општата јавност, односно кај осигурениците, со тоа што расте бројот на претставки, а слободно може да кажеме, без лажна скромност, расте и довербата на осигурениците во АСО“, додава Шајноски.
