Не стивнува еуфоријата за лекови за слабеење: Некои стигнале до анорексија

„Оземпик“ или таканаречениот „волшебен“ лек на данскиот фармацевтски гигант „Ново Нордиск“, наместо како лек против дијабетес, станува сѐ попопуларен како лек за слабеење. Резултатите се импресивни и до нив се доаѓа многу брзо, без тешки одрекувања од храна. Тој го имитира хормонот, ГЛП-1 (GLP-1), кој се ослободува по јадење, го намалува апетитот и го зголемува чувството на ситост.

Во земјава „оземпик“ се продава по цена од 5.433 денари и не е одобрен како лек за слабеење. Според регистарот на лекови на Министерството за здравство, лекот не е на позитивната листа и може да се набави само со рецепт, во болничка аптека.

Лекот се користи само за пациенти постари од 18 години со дијабетес тип 2 во случаи кога диетата и физичката активност не се доволни, пишува во упатството. Таму уште се наведува и дека „лекот е предмет на дополнително следење“.

Сепак, овие рестрикции не се доволни за да не се посегне по лекот за да се ослабе брзо и лесно. Лани се продаваше слободно во неколку аптеки низ земјава. По акцијата на властите, официјално лекот го нема во слободна продажба, но може да се набави од соседните земји, каде што се продава по пристапни цени.

Копиите се поевтини и лесно достапни

Минатата година до македонската Агенција за лекови и медицински средства пристигна и пријава за ставање во промет на фалсификуван лек. Пријавата ја поднесе носителот на одобрение за ставање на лекот во промет.

Лековите како „оземпик“ и „вегови“ на „Ново Нордиск“, како и „мунџаро“ и „зепбаунд“ на американската компанија „Ели Лили“, се заштитени со патенти, така што масовното производство на генерички верзии нема да биде можно со години. Тие можат да се купат и преку интернет, но само со строга препорака од лекар.

Многу е полесно со лековите копии што ги содржат истите состојки и кои се достапни и онлајн. „Блумберг“ неделава пишуваше токму за тоа преку случајот на Еј Џеј Џаспер, 38-годишен социјален работник што решил дека сака инјекција за слабеење.

Џаспер открил дека е апсурдно лесно да се дојде до лекот. Сè што треба да се направи е да пополни онлајн прашалник, каде што се пишуваат тежината и висината врз основа на кои се добива БМИ (индекс на телесна маса). Џаспер имал доволно висок индекс, кој го квалификувал за лекот. На прашањето дали некогаш го ограничувал внесувањето калории или самиот си предизвикувал повраќање, тој кликнал „не“.

Во рок од три дена на неговата врата била испорачана тримесечна терапија, копија на лекот „вегови“. Во рок од два месеца тој изгубил 30 отсто од својата телесна тежина, што го однело во болница и на крајот бил сместен во клиника за нарушувања во исхраната, каде што бил третиран поради анорексија.

Bloomberg Mercury

Несакани ефекти

Губењето на 30 отсто од телесната тежина во случајот на Џаспер ги надминува бројките што се наведени во спецификациите на лековите. Со „вегови“ се губи до 21 отсто од телесната тежина.

Лекарите каде што Џаспер бил третиран поради анорексија велат дека допрва ќе има многу вакви случаи. На клиниката во последните месеци веќе имало десетина пациенти што добиле лекови иако не ги исполнувале условите врз основа на индексот на телесната маса и историјата поврзана со менталното здравје.

Производителите наведуваат дека лековите мора да се користат под строг надзор. „Ние веруваме дека давателите на здравствена заштита ги проценуваат индивидуалните потреби на пациентот за да одредат кој лек е вистинскиот за тој пациент“, рече Амбре Џејмс-Браун, портпарол на компанијата „Ново Нордиск“.

Производителите исто така ги наведуваат и несаканите ефекти од нерационалното земање на лекот. Може да се јават хипогликемија или ниско ниво на шеќер во крвта, воспаление на панкреасот, оштетување на видот.

Нарушувањата во исхраната убиваат 10.000 луѓе годишно во САД

Луѓето со нарушувања во исхраната се особено ранливи кога станува збор за ваквите лекови. Поради овој систем, со оглед на нивната состојба, честопати и лажат за да дојдат со лекот. Истражувањето меѓу специјалистите што го спроведе „Блумберг њуз“ покажува дека кај сѐ повеќе пациенти се појавуваат рецидиви, а забележливо е и нарушување во исхраната, кое некои медицинарите го нарекуваат GLP-1-индуцирана анорексија што се јавила по земање на лекот кога не требало.

За луѓето со анорексија, лекот што ветува брзо губење на тежината е особено опасен, велат лекарите. Нарушувањата во исхраната убиваат повеќе од 10.000 луѓе во САД секоја година.

Паралелно, се интензивираат истражувањата на ова поле. Според податоците на „Блумберг интелиџенс“, повеќе од 50 лека против дебелина, кои ги развиваат околу 40 компании, моментално се во клинички испитувања. Многу од нив се насочени кон GLP-1 и други хормони, вклучувајќи ги GIP, глукоган и амилин. Продажбата на лекови против дијабетес и дебелина надмина 19 милијарди долари во 2023 година. „Голдман Сакс“ проценува дека вредноста на овој пазар би можела да надмине 100 милијарди долари во светот до 2030 година.