Од стартап до цивилизациски пресврт: Како „Тесла“ нè носи во „робосвет“

Билион долари за еден човек. Поголем дел од светската јавност веројатно сѐ уште се обидува да ја „свари“ веста за одлуката на акционерите на „Тесла“ да му одобрат толкав надомест на извршниот директор Илон Маск со оглед на тоа што станува збор за сума која е поголема од бруто домашниот производ на повеќето земји на планетата. При тоа, некако во втор план падна информацијата дека тој нема да добие ништо доколку не постигне серија пресвртници во делувањето на компанијата вклучувајќи милион „роботаксија“ во комерцијална употреба, испорака на 20 милиони електрични возила и милион роботи со вештачка интелигенција и зголемување на пазарната капитализација на „Тесла“ на наредниот период на  8,5 билиони долари.

Звучи како научна-фантастика, нели? Но, не е баш така ако се земе предвид дека Маск танцуваше заедно со хуманоидниот робот „Оптимус“ пред акционерите во четвртокот кога ги информираше за големите планови на компанијата, како и дека по улиците на Остин во Тексас веќе вози првата мрежа „роботакси“. Уште повеќе, „Тесла“ под водството на Маск веќе покажа дека е иновативна компанија што направи еволуција на пазарот на електрични возила и што ја менува нашата цивилизација односно полека но сигурно не носи во „робосвет“, кој некогаш можевме да го гледаме само во СФ-филмовите.

Од ризичен стартап до гигант што ја менува играта

Кога „Тесла“ беше основана во 2003 година од инженерите Мартин Еберхард и Марк Тарпенинг, малкумина можеа да предвидат дека ќе стане една од највредните компании во светот. Во тоа време, идејата за целосно електричен автомобил што се натпреварува со бензинските гиганти звучеше идеалистички, дури и наивно. Илон Маск, кој се приклучи на компанијата како ран инвеститор во 2004 година и по неколку години стана извршен директор ја трансформираше „Тесла“ од ризичен стартап во глобален феномен. Неговата мисија да го забрза преминот кон одржлива енергија прерасна во светски тренд.

Меѓутоа, патот на „Тесла“ беше полн со пречки и искушенија. Раните години беа брутални. Во 2008 година, за време на глобалната финансиска криза, „Тесла“ речиси банкротира. Тогаш, Маск ги инвестираше своите последни лични средства од продажбата на неговиот удел во „Пејпал“ за да ја спаси компанијата.

Bloomberg

Вербата во неговата мисија и ризикувањето му се исплатеше бидејќи „Тесла“ не само што  направи електричните автомобили да бидат посакувани најпрво преку „роудстерот“, а потоа и преку останатите модели - туку влијаеше целата автомобилска индустрија да почне со производство на електрични возила. Така, ако во 2010 година електричните возила се продаваа во илјадници, денес се продаваат во милиони.

Но, Маск и „Тесла“ не запреа само кај електричниот погон. Тие активно работеа и на автоматскиот пилот и софтверот за целосно самостојно возење (FSD) на компанијата со што создадоа нов вид на мобилност управуван од вештачка интелигенција. Во меѓувреме, беше развиен и хуманоидниот робот „Оптимус“ кој веќе се тестира во фабрички погони и за извршување други задачи.

Амбиции наспроти реалност

И покрај неверојатните успеси, „Тесла“ се соочува со големи предизвици. Сега е време кога треба да покаже опипливи резултати од инвестициите во „роботаксито“ и хуманоидниот робот „Оптимус“ или треба да промовира нови автомобили со попристојни цени за не ги загуби позициите од зголемената конкуренцијата и укинувањето на субвенциите за електрични возила на пазарот во САД.  Како и да е, „Тесла“ мора на некој начин да најде извори на нови приходи за да ги оправда огромните трошоци во нови технологии. Во спротивно неизбежно е дека ќе ја загуби довербата на инвеститорите кои во изминатиов период повторно ја вивнаа вредноста на компанијата блиску до рекордните нивоа остварени минатата година. 

Како што пишува „Блумберг“, Маск го пренагласува она што го смета за вистински повик на компанијата: автомобили што се управуваат самостојно и хуманоидни роботи. Тој рече дека „Оптимус“ има потенцијал да биде „најголемиот производ на сите времиња“ и на крајот ќе сочинува 80 проценти од вредноста на „Тесла“. Но, факт е дека во моментов постои огромен јаз помеѓу амбицијата и извршувањето - и автономните возила и двоножните роботи се далеку од тоа да почнат да генерираат приходи и профит.

„Тесла“ има за цел да има мрежа за превоз без возач која првично ќе ги користи своите модели на возила за широка потрошувачка пред да вклучи наменски изграден „сајберкеб“, кој нема да има волан или педали. По околу една деценија предвидувања на Маск дека возилата на „Тесла“ наскоро треба да можат да возат автономно, компанијата ја лансираше својата долгоочекувана услуга „роботакси“ во јуни.

„Тоа беше скромно деби во Остин, Тексас, отворено за мал контингент обожаватели. Додека пошироката јавност сега има пристап до апликацијата „роботакси“ на Тесла, постои листа на чекање за да се добие пристап до услугата. Во октомврискиот повик за приходите, компанијата не даде ажурирање за моменталната големина на возниот парк или кога некој во Остин ќе може лесно да закачи превоз“, пишува „Блумберг“.

Bloomberg Mercury

Предизвикот за Тесла е да ги зголеми своите операции со „роботакси“ за да докаже дека нејзината иднина е навистина во автономните возила, а не во производството на автомобили. Маск рече дека очекува да го прошири „роботаксито“ во 10 метрополи во САД до крајот на годината, иако ова ќе зависи од добивањето на регулаторни одобренија.

Не треба да се заборави дека „Тесла“ е голем играч во енергетиката 

Инвеститорите ги наградија резултатите на „Тесла“ која во третиот квартал годинава оствари вкупни приходи од над 28 милијарди долари, што е зголемување од 12 проценти во однос на истиот период минатата година. Акциите на „Тесла“ деновиве се тргуваа и над границата од 460 долари и се приближија до рекордот од 479 долари остварен во декември минатата година.

Уште поголем раст изминатиов период имаше соодносот цена/заработка (319,4) кој е на многу повисоко ниво отколку на крајот на минатата година кога акцијата на „Тесла“ достигна рекордна вредност. Оправдано ли е толку големо вреднување на компанијата?

Според Стив Ман, сениор индустриски аналитичар и Питер Лау, сениор соработник аналитичар во „Блумберг интелиџенс“, „Тесла“ веројатно ќе се соочи со нестабилна заработка во 2026 година, бидејќи ги фокусира ресурсите на физичка вештачка интелигенција, област што ниту еден друг производител на автомобили не ја зема предвид.

„Сепак, компанијата продолжува да го користи својот бизнис за возила за да генерира пари за финансирање на овие иницијативи. Нејзиниот бизнис за складирање енергија, кој сочинува 21 проценти од вкупната бруто добивка во последните 12 месеци, би можел да биде значително олеснување“, наведуваат аналитичарите во белешката објавена на терминалот на „Блумберг“.

Според нив, производството на конкурентски возила на „Тесла“ се зголемува што евентуално би можело да влијае на маржите во автомобилската индустрија.

„Производителот на автомобили се наоѓа на клучна пресвртница, со бројни иновации што ќе се воведат во следните две години, вклучувајќи ги „Оптимус“ (Optimus), целосното самостојно возење без надзор и чиповите со вештачка интелигенција. Носењето на овие производи до ниво на производство со позитивен паричен тек ќе биде повеќегодишен потфат“, наведуваат од „Блумберг Интелиџенс“.

Според БИ, главниот предизвик за „Тесла“е да го одржи растот сè додека „роботакси“ - потенцијално неговиот следен голем генератор на пари - не постигне широка имплементација.

Сурови и малку порозеви прогнози

Аналитичарите на „ЏП Морган“ (JP Morgan), меѓу кои и Рајан Бринкман ги намалија изгледите за „Тесла“ откако компанијата ги објави резултатите за третиот квартал годинава. Тие го повторија претходниот рејтинг „underweight“ (намалување на бројот на акции во портфолијото), сигнализирајќи дека тие се преценти. Во белешката објавена на терминалот на „Блумберг“ тие ја задржаа претходната прогноза за целна цена од 150 долари за акциите на компанијата до декември 2026 година.   

Сличен став за имаат и аналитичарите на „Велс Фарго“, меѓу кои и Колин. М.Ланган. Тие исто така дадоа „underweight“ оценка за акциите на „Тесла“, а во нивното основно сценарио очекуваат целна цена од 120 долари.

„Очекуваме умерен раст на испораките поттикнат од помала побарувачка и намален поврат од намалувањето на цените. Претпазливи сме во однос на маржите, со оглед на веројатноста за повеќе намалувања на цените и помали количини. Покрај тоа, загрижени сме за воведувањето на нивните следни модели и нивната побарувачка и маржи. Исто така, гледаме ризици околу зголемената регулатива на САД за автопилот технологијата и ризик околу воведувањето на претходно ветените технологии (Dojo, Optimus, true FSD, итн.)“, се вели во белешката објавена на терминалот на „Блумберг“.

Малку порозови се прогнозите на аналитичарот Џиминг Ванг од „Чајна ренесанс секјуритис“ (China Renaissance Securities), кој препорча задржување на акциите на „Тесла“ и прогнозира целна цена од 380 долари во наредниот период.

„Ги намалуваме прогнозите за нето добивка за 2025-2027 година од 6 до 12 проценти за да го одразиме побавниот раст на приходите и брзото зголемување на трошоците за истражување и развој. Ги забележуваме предизвиците со кои се соочува ‚Тесла‘, вклучувајќи го континуираното слабеење на профитабилноста и тешкотиите во комерцијализацијата на нови технологии во блиска иднина, што се чини недоволно за да го поддржи нејзиното тековно покачено ниво на вреднување“, се вели во белешката објавена на терминалот на „Блумберг“.

 

Времето ќе покаже дали ќе се исполнат прогнозите на аналитичарите за „Тесла“ за следната година. Без оглед на тоа, не треба да се заборави дека станува збор за стартап кој за две децении прерасна во една од највредните комании во светот и при тоа го промени начинот на кој возиме, како размислуваме за одржливата енергија и роботиката, но и не убеди дека невозмoжното може да стане реалност.