.webp){kind=icon}
И покрај зелената стратегија на Македонија за постепено напуштање на јагленот при производство не електрична енергија, минатата година неговата употреба била значително зголемена споредено со предвидените цели. Така, земјава лани од јаглен произведе близу 60 отсто од струјата.
За постепеното напуштање на јагленот е најавено дека државата ќе добие и помош од меѓународни кредитори, вклучувајќи ги и Европската банка за реконструкција и развој (ЕБРД) и Светската банка. Тие ќе одобрат план вреден 4 милијарди евра, чија цел меѓу другото ќе биде затворање на двете преостанати електроцентрали на јаглен во земјава, РЕК Битола и ТЕЦ Осломеј, и нивна замена со капацитети за обновлива енергија.
Сепак, некои од експертите во енергетскиот сектор се скептици дека државата може лесно да го напушти јагленот и сметаат дека затворањето на електроцентралите ќе се одложи.
Блумберг Адрија
„Македонија се наоѓа во многу тешка ситуација во поглед на енергетиката, затоа што главното производство на електрична енергија е од јаглен, и тоа од неквалитетен лигнит, а термоцентралите се стари повеќе од 40 години. Во стратегијата на Македонија за енергетика направена пред четири-пет години пишува дека термоцентралите ќе се отстрануваат. Има три сценарија, во умереното и зеленото сценарио е предвидено едната електроцентрала, ТЕЦ Осломеј, да се затвори во 2020-2021 година, а за електроцентралите во РЕК Битола првобитно беше предвидено да се затворат до 2027 година, а сега е одложено до 2030 година. Јас се сомневам дека така ќе биде направено тоа, затоа што тапкаме во место во многу работи во овој сектор“, вели професорот Ристо Цицонков.
Тој посочува дека има напредок во инвестициите во фотоволтаици, но пред сè од приватниот сектор, додека државата има симболични капацитети.
„Има еден бран на изградба на обновливи извори на енергија, тоа е со фотонапонски панели, но тоа го прават приватни лица, а државата има сосема симболичен капацитет на такви инвестиции. Така што ситуацијата е многу комплексна и веројатно затворањето на термоцентралите ќе се одложи. За инвестициите во сончева енергија нема солидно и трајно решение, приватните инвеститори ќе ја нудат струјата на берза“, вели професорот.
Од аспект на производство на електрична енергија, односно намалување на производството од јаглен, новина е и одлуката грчки конзорциум да го гради големиот хидроенергетскиот проект „Чебрен“. Но Цицонков критикува дека на тој начин државата нема да има никаква корист.
„Веќе 20-30 години Владата се обидува да најде стратегиски партнер за ’Чебрен’. Целата конструкција на тој проект е многу лоша и сите независни експерти укажаа на тоа и го критикуваа тој договор, бидејќи странскиот партнер ќе ја произведува и ќе ја нуди на берза таа електрична енергија и тоа нема да биде македонска електрична енергија. Тоа не е решение, а цената е премногу висока“, вели Цицонков.
На прашањето каква зима очекува, професорот ги посочува и заканите за ценовни шокови поради воведената бугарска такса за увоз на руски гас.
„Тоа уште повеќе ја комплицира состојбата во енергетскиот сектор. Македонија има само еден гасовод, кој доаѓа од Бугарија, и ако се зголеми цената, а најавено е дека сигурно ќе се зголеми, тоа ќе биде еден голем удар и за граѓаните и за стопанството. Тоа е чиста политичка мерка, нема економско објаснување од Бугарија зошто ја воведува таксата. Очигледно мерката има политичка заднина“, вели Цицонков.
