.webp){kind=icon}
Како последица на строгата монетарна политика на централните банки и високите каматни стапки, заработката на комерцијалните банки, како во регионот, така и во светот, порасна високо во 2023 година. Според очекувањата на аналитичарите на „Блумберг Адрија“, ниту 2024 година не би требало да биде послаба. Севкупно, банките во регионот Адрија имаа повеќе од две милијарди евра нето-добивка само во првите шест месеци од минатата година. Решивме да ги ставиме сите банки од регионот под еден покрив. Но, бидејќи имаше специфики, ги објавуваме достигнувањата на банките и во одделни земји.
СРБИЈА: Растот на каматните стапки во 2023 година комерцијалните банки го искористија за да постигнат рекордни профити, кои веројатно ќе надминат една милијарда евра во текот на целата година. За првите девет месеци од минатата година, добивката на банките во Србија изнесува 865 милиони евра, што го продолжи нагорниот тренд, имајќи предвид дека годината пред тоа изнесуваше речиси 750 милиони евра, што е двојно повеќе од 2021 година. Најдарежливиот извор на приходи за банките во годината зад нас, логично се каматите, кои од јануари до септември пораснаа на 1,4 милијарда евра, а потоа следуваат приходите од надоместоци и провизии со речиси половина милијарда евра.
Доста гласните прашања во јавноста во текот на минатата година дали Србија треба да спроведе некакво оданочување за извонредно високите профити на банките во година на висока инфлација останаа неодговорени. Сепак, банките ќе се соочат со еден вид тивок данок благодарение на одлуката на српската централна банка да ги ограничи каматите на станбените кредити индексирани во евра. Според процените на Народната банка на Србија, тоа би можело да ги чини банките околу 10 проценти од проектираниот профит. Ако се земе предвид дека годишната добивка на банките најверојатно ќе биде поголема од една милијарда евра, трошокот е околу 100 милиони евра.
ХРВАТСКА: Кај банките на хрватскиот пазар веќе неколку години течат мед и млеко. Само во првите десет месеци од 2023 година тие оствариле профит од речиси 1,2 милијарда евра, што е скок за повеќе од 60 проценти во однос на истиот период во 2022 година, покажуваат податоците на Хрватската народна банка.
Доколку трендот на заработка беше ист во последните два месеца од минатата година, а нема причина да се сомневаме дека беше, тогаш добивката на банките би можела да се искачи на сума поголема од 1,5 милијарда евра.
Банките првенствено профитираа од високите каматни стапки, кои беа резултат на борбата на централните банки со инфлацијата. Благодарение на нивната висока ликвидност, расположливите пари ги пласираа во вид на депозити во централната банка, која им плаќаше значителна камата.
СЛОВЕНИЈА: Словенечките банки во првите десет месеци од 2023 година оствариле добивка пред оданочување од 930 милиони евра, што е за 115 проценти повеќе во однос на истиот период од 2022 година. Најголемата банка во Словенија, НЛБ, склучи купопродажен договор за купување 100 проценти од акциите на „СЛС Холдко“ (SLS Holdco), матичната компанија на „Самит лизинг Словенија“ (Summit Leasing Slovenija) и нејзините подружници. Со ова на мала врата влегува на хрватскиот пазар, каде што сè уште не е присутна, напишавме на порталот „Блумберг Адрија“. Унгарската „ОТП груп“ (OTP Group) успешно го заврши преземањето на „Нова КБМ груп“ (Nova KBM Group) откако ги доби сите потребни одобренија од регулаторните органи.
Почнувајќи од 2024 година, за словенечките банки ќе се воведе нов данок на износот на билансот, кој ќе се пресметува и плаќа за годините од 2024 до 2028 година. Имајќи предвид дека банките мора да имаат доволно количество сопствен капитал и можност за враќање на долговите во случај на потенцијални проблеми, многу обврзници беа издадени и во 2023 година.
„Нова КБМ“ на крајот на јуни издаде обврзници во вредност од 400 милиони евра со рок на достасување од три години и можност за отповикување по две години, а каматната стапка достигна 7,375 проценти. НЛБ, пак, на инвеститорите им понуди вкупно 500 милиони евра таканаречени зелени обврзници со рок на достасување од четири години, со можност за поништување една година пред истекот по каматна стапка од 7,125 отсто годишно. „Горенска банка“, која е во сопственост на српската „АИК банка“, со издавањето на обврзницата наплати 72,6 милиони евра, а каматата на главницата ќе се пресметува со каматна стапка од 9,25 отсто на годишно ниво.
БиХ: За банкарскиот сектор годината зад нас беше толку добра што директорот на Агенцијата за банкарство на Федерацијата Босна и Херцеговина, Јасмин Махмузиќ, оцени дека банките главно не ни морале да работат бидејќи парите „пристигнале сами“. А за девет месеци од 2023 година имаа речиси 300 милиони евра добивка (295 милиони евра) кога ќе се соберат податоците од двата ентитета на Босна и Херцеговина. Во првите три квартали, банките во ФБиХ остварија рекордна нето-добивка од 220 милиони евра, или речиси двојно повеќе од истиот период претходната година. Од друга страна, банките во Република Српска со добивка од 75 милиони евра покажаа дека се задоволни од зголемувањето на каматите. Доколку овој тренд се одрази во последниот квартал, реално е да се очекува вкупната годишна добивка да надмине 400 милиони евра.
МАКЕДОНИЈА: Банките во Македонија не отстапија од ова правило, бидејќи, како и банките во остатокот од регионот Адрија, минатата година задоволно ги триеја рацете, зголемувајќи ја добивката за 50 проценти. Во првите три квартали од 2023 година, добивката на банкарскиот сектор се зголеми за речиси 200 милиони евра (197 милиони евра). Така, 13 банки во Македонија профитираа 66 милиони евра повеќе во однос на истиот период од претходната година, од кои само две имаа негативен резултат во првите девет месеци.
