На банките им оди одлично, но 2024 година нема да им се повтори

Европскиот пазар на капитал имаше солидна 2024 година, особено имајќи ги предвид сите политички превирања и генерално скромните очекувања за економски раст, проблемите со продуктивноста и побарувачката и постојаната инфлација. Финансискиот сектор беше јасен победник на европскиот пазар на капитал – цените на акциите на банките во Европа, мерени со индексот Stoxx Europe 600 Banks, додадоа околу 25 отсто само во 2024 година, значително надминувајќи го растот од шест отсто на генералниот индекс Stoxx Europe 600. Секторот осигурување (Stoxx Europe 600 Insurance) е исто така на врвот по растот на цената на акциите од околу 18 отсто. Во текот на првите два месеца од 2025 година, трендот на раст дури и се засили, при што цените на акциите на банките додадоа импресивни 24 отсто само во јануари и февруари 2025 година, а осигурителниот сектор додаде 11 отсто во споредба со крајот на 2024 година.

Ако ја погледнеме пошироката слика, финансискиот сектор со години е под притисок на ниските каматни стапки, под влијание на стимулативната монетарна политика на ЕЦБ, не само преку ниските каматни стапки туку и преку политиката на печатење пари преку различни програми за купување средства, особено за време на пандемијата и веднаш по неа. Не само што каматните стапки на заемите беа ниски туку генерално сите приноси што банката можеше да ги оствари беа пониски.

Назад на каматните стапки. Шестмесечниот и тримесечниот еурибор беа во негативна зона од 2015 година до средината на 2022 година, што теоретски ја заобиколува суштината на каматните стапки, но имаше улога во намерите на централната банка да придонесе што повеќе за стимулирање на економијата. Инфлацискиот шок во периодот по пандемијата, како и кризата со цените на енергијата по почетокот на конфликтот меѓу Русија и Украина, бараа одговор од централните банки, па ЕЦБ, Фед и локалните централни банки влегоа во циклус на зголемување на каматните стапки.

Порастот на каматните стапки им овозможи на банките да ја подобрат својата профитабилност, но не и да ја зголемат кредитната активност, која беше под притисок од слабите изгледи за раст на европските економии. Намалувањето на каматните стапки започна во средината на 2024 година, но и ликвидносните суфицити на ЕЦБ се намалуваат, бидејќи созреваат средствата од програмата за квантитативно олеснување.

Каматните стапки се движат во насока на намалување на рестриктивноста, додека намалувањето на вишокот ликвидност се движи во спротивна насока. Интересно е што ова намалување на вишокот ликвидност депониран кај ЕЦБ од крајот на 2022 година не влијаеше значително на каматните стапки на пазарот на пари, бидејќи вишокот на ликвидност и натаму е на високо ниво. Ликвидносните суфицити на ЕЦБ беа околу 2,8 трилиони евра на крајот на февруари и сè уште се значително над нивото од 2019 година, што значи дека ликвидноста поставена за време и по пандемијата сè уште не е повлечена. Од аспект на профитабилноста, порастот на каматните стапки имаше позитивно влијание врз разликата во каматните стапки, бидејќи изворите на финансирање останаа поволни.

Depositphotos

Растот на профитабилноста и генерално добрата перспектива се она што ги насочи инвеститорите кон овој сектор. Приносот на капиталот на банките вклучени во Stoxx Europe Banks во 2024 година достигна околу 12 отсто, што е речиси двојно повеќе од приносот од 6,4 отсто остварен во периодот пред пандемијата во 2019 година. Ако ги погледнеме вреднувањата, и покрај брзиот раст на цените на акциите, банкарскиот сектор сè уште изгледа потценето. Соодносот на цена/заработка од 8,7 (Stoxx Europe 600 Banks) е значително под истиот показател на чадор-индексот од 15,4 (Stoxx Europe 600), но исто така под вреднувањето на американските банки (S&P 500 Banks Industry Group) од околу 12,92 на почетокот на март, што ни сугерира дека овој сектор и натаму е атрактивен за инвеститорите.

Приносите од дивиденди на банките во 2024 година го надминаа поширокиот индекс, при што банките забележаа дури 6,6 отсто, додека поширокиот индекс забележа само 3,4 отсто дивиденден принос, што е, историски гледано, релативно значајна разлика (просекот од дваесет години покажува +0,9 п.п. во корист на банката). Мора да се има предвид дека условите беа во корист и на банките. Покрај претходно наведената добра ликвидност, немаше нагло зголемување на кредитниот ризик што би можело да ја намали остварената добивка.

Со оглед на добрата реакција на пазарот на капитал во текот на 2025 година, во продолжение на анализата ќе погледнеме како банките чии подружници работат во регионот Адрија поминаа во однос на финансиските резултати, како и самите банки што работат во регионот Адрија.

Што се однесува до цените на акциите на банкарските групи што работат во регионот (примерок составен од следните банки: „Ерсте банка“, „Рајфајзен интернешнл“, „Интеса Санпаоло“ и „Уникредит банка“), забележуваме малку побрз раст на цените на акциите во просек споредено со гореспоменатиот европски индекс и во текот на 2024 година и во текот на првите два месеца од 2025 година.

Цените на акциите на „Уникредит банка“ продолжија да растат откако банката ги надмина очекувањата со своите резултати за четвртиот квартал од 2024 година. Интересно е што „Уникредит“ во таа пригода сугерираше дека очекувањата за 2025 година се дека приходите ќе бидат пониски поради пониските каматни стапки, но пазарите негативно реагираа на таа информација на многу краток рок.

По тридневен пад на цената на акцијата за вкупно околу два отсто, цената закрепна во рок од два работни дена и продолжи со нагорниот тренд. Цената на акцијата на „Уникредит“ порасна за 31 отсто само во првите два месеца од 2025 година, поради очекуваниот раст преку аквизиции, но и најавата за посилна исплата на дивиденда во 2025 година (50 отсто од добивката во споредба со претходните 40 отсто). Добриот профит генерално доведе до повисоки распределби на инвеститорите.

Приносите од дивиденди на европските банки беа на повеќегодишен максимум во 2024 година, додека износот за откуп на сопствени акции во текот на првите два месеци од 2025 година е зголемен за 30 отсто на годишно ниво (20-те најголеми европски банки со кои се тргува).

Ако ги погледнеме работите од поширока географска перспектива, банките гледаат позитивен ефект од изложеноста кон регионот Адрија и кон земјите од Централна и Источна Европа (Романија, Унгарија, Словачка, Чешка и Полска – ЦИЕ во продолжение на текстот), бидејќи таму гледаме подобар економски раст и подобра кредитна активност. Во податоците на „Уникредит груп“ гледаме добар пример за тоа како банката го искористила потенцијалот на пазарите на ЦИЕ и Адрија на кои е присутна. Вкупното кредитно портфолио на групацијата се намали за околу 15 отсто во однос на крајот на 2019 година.

Во истиот период бруто-кредитите во горенаведените региони се зголемија за 38 отсто кумулативно. Тоа го зголеми учеството на овие региони во кредитното портфолио од девет проценти во 2019 година на 14 проценти во 2024 година, а групата оствари околу 18 проценти од нето-каматниот приход на овие пазари во 2024 година. Слично е и со „Рајфајзен“ и „Ерсте банка“. Во случајот на „Рајфајзен банка“, изложеноста кон поширокиот регион е околу 37 отсто од бруто-заемите, додека регионот оствари дури 48 отсто од нето-приходите од камати. Во „Ерсте банка“, бруто-заемите насочени кон регионите на ЦИЕ и Адрија изнесуваат околу 45 отсто од вкупниот износ, додека околу 50 отсто од нето-приходите на нивната сметка се остварени од камати. Предноста на регионот, особено регионот Адрија, е добрата кредитна активност во споредба со многу слабиот кредитен раст во еврозоната, а исто така и фактот што кредитниот ризик е ограничен на овој пазар.

Банките во регионот Адрија исто така покажаа многу добри резултати во однос на профитабилноста и пазарот на капитал во 2024 година. Во примерокот на банки што го користевме („АСА банка“ од БиХ, „НЛБ банка“ од Словенија, ХПБ и „Загребачка банка“ од Хрватска, „Стопанска банка“ и „Комерцијална банка“ од Македонија) гледаме колоритна слика. Во текот на 2024 година цените на акциите на банките во регионот пораснаа значително побрзо од европскиот просек – од 50 отсто во случајот на НЛБ на 124 отсто за „Стопанска банка“-Скопје. Банките во Македонија имаа најсилни перформанси во 2024 година, двојно ги зголемија цените, но во примерот на „Стопанска банка“ забележуваме корекција од минус девет отсто во првите два месеца од 2025 година, поради забавениот раст на добивката, додека „Комерцијална банка“-Скопје забележа благ раст од четири отсто во истиот период. Цената на акцијата на „Комерцијална банка“-Скопје всушност стагнира од крајот на јануари, кога беа објавени финансиските резултати за 2024 година, бидејќи банката очекува послаби резултати во 2025 година поради високата основа од 2024 година, затоа што добивката по оданочување се зголеми за 38 отсто на годишно ниво.

ХПБ е во корекција и во првите два месеца од 2025 година, бидејќи банката забележа пад на добивката по оданочување поради притисокот на трошоците, иако нето-приходите од камати, како и надоместоците и провизиите, забележаа солидни стапки на раст. Цената на акцијата на „Загребачка банка“ повеќе или помалку стагнира, што значи дека падот на почетокот на 2025 година ја спушти цената на акциите на декемвриските нивоа. „АСА банка“ исто така стагнира поради слабото тргување, но цената скокна за четири отсто на дневна основа на почетокот на март со објавувањето на резултатите на банката, а вкупниот резултат порасна за 22 отсто во 2024 година. Словенечката НЛБ го продолжи својот тренд на раст во согласност со 2024 година, додавајќи 10 отсто до крајот на февруари во споредба со крајот на 2024 година.

Depositphotos

Голем дел банки во регионот не се тргуваат на берзата, така што ќе ја продолжиме анализата на профитабилноста на проширен примерок на банки од регионот Адрија. Во 2024 година банките ги зголемија нето-приходите од камати и нето-приходите од надоместоци и провизии со двоцифрени стапки на раст. Нето-приходите од камати пораснаа за околу 13 отсто во просек, додека нето-приходите од надоместоци и провизии се зголемија за околу 11 отсто на годишно ниво во 2024 година.

Нагласуваме дека кај сите банки од примерокот (осум банки од регионот), раст е забележан и кај двете горенаведени категории на нето-приходи, но кај сите е забележан и раст на добивката. Добивката пред оданочување се зголеми во просек за 17 проценти на годишно ниво. Бидејќи каматните стапки почнаа да се намалуваат во 2024 година во сите земји во регионот, позитивниот ефект делумно дојде од добрата кредитна активност.

Растот на кредитите и побарувањата од клиенти беше околу 12 проценти во 2024 година. Според диспаритетот помеѓу растот на приходите во горенаведените категории и растот на добивката пред оданочување, гледаме дека има сегментација во самиот примерок на банки. Во три банки од примерокот гледаме дека растот на финансиските резултати е поддржан од еднократни фактори – во случајот на „Комерцијална банка“-Скопје продажбата на запленетите средства беше подобра од планираното, како и наплатата на отпишаните побарувања.

Во случајот на банките во Србија („Банка Интеса“ и „ОТП банка“) гледаме помали нето-расходи врз основа на обезвреднување на финансиските средства – последица на ограничувањата на каматните стапки од страна на НБС, што доведе до посилна модификација на оваа категорија. На примерот на двете банки (НЛБ и ХПБ) гледаме обратна ситуација, односно притисоци од трошоци што доведоа до видливо послаби крајни резултати во однос на тоа што го сугерираше растот на приходите

Очекуваме 2025 година да биде добра и за банкарскиот сектор, но резултатите од 2024 година ќе биде тешко да се надминат. Постепениот пад на каматните стапки ќе го ограничи растот на профитабилноста, но позитивен придонес гледаме од кредитната активност, во која продолжува да бележи позитивен тренд. Економијата и населението во земјите од регионот Адрија не се презадолжени, напротив, според односот на кредитите како дел од БДП се меѓу најниските во Европа, што покажува дека има потенцијал за понатамошно задолжување.

Ако ги земеме предвид инфлацијата, растот на цените на недвижностите и растечката потрошувачка, ќе видиме дека ќе има зголемена потреба од задолжување на домаќинствата, особено што зголемувањето на платите го зголеми капацитетот на домаќинствата за задолжување. Гледаме расположливи капацитети и кај банките – бидејќи соодносот кредит-депозит е под еден, што покажува дека има простор за понатамошно кредитирање само од депозитите како извор на финансирање.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар