Денари, евра, долари... Во што да се штеди во лоши геополитички услови?

Вкупните депозити во јануари во земјава изнесуваат 592,7 милијарди денари (над 9,6 милијарди евра), покажуваат податоците од Народната банка. 

„Во јануари вкупните депозити бележат месечен пад од 1,3 отсто, во целост како резултат на намалените депозити на корпоративниот сектор, додека депозитите на секторот домаќинства се зголемуваат. Споредено на годишно ниво, вкупните депозити остварија раст од 11 проценти, кој во поголем дел се должи на зголемените депозити на секторот домаќинства, при позитивен придонес и на депозитите на корпоративниот сектор“, пишува во соопштението од Народната банка.

 

 

Гледано одделно, домаќинствата имаат депозити во денари во вкупна вредност од 212,57 милијарди денари, а во странска валута износот што го чуваат изнесува 185,2 милијарди денари.

„Во јануари вкупните депозити на домаќинствата бележат месечно зголемување за 0,2 процента. Притоа, промената се должи на растот на долгорочните и на краткорочните депозити во денари и во странска валута, во услови на пад на депозитните пари. Годишниот раст изнесува 14,2 отсто и произлегува од повисоките депозитни пари и долгорочните депозити во денари и во странска валута, при пад на краткорочните депозити во странска валута и во денари“, образложуваат од Народната банка.

 

 

Корпоративниот сектор, пак, во денари чува нешто над 114 милијарди, додека во странска валута има речиси 53,5 милијарди денари.

„Во јануари вкупните депозити на корпоративниот сектор бележат пад од пет проценти на месечна основа. Надолната промена произлегува од падот на депозитните пари, како и од падот на краткорочните и долгорочните депозити во странска валута, во услови на раст на долгорочните и на краткорочните депозити во денари. На годишна основа, остварен е раст од 5,7 отсто, кој се должи на растот на депозитите на сите компоненти, со поголем придонес на краткорочните и на долгорочните депозити во денари, при раст и на краткорочните и на долгорочните депозити во странска валута и на депозитните пари“, велат од Народната банка.

Нестабилност кај валутите во услови на геополитички тензии и трговска војна

Последните години се доста турбулентни на геополитички план. Освен што во светот има повеќе отворени воени фронта, несомнено е дека се соочуваме и со трговска војна како последица на големата конкуренција од Азија и воведувањето царини од страна на САД.

Во услови на секојдневни закани за воведување царини од страна на американскиот претседател Доналд Трамп, особено кон Канада, Мексико, Кина и ЕУ, американскиот долар јакне, додека вредноста на канадскиот долар ослабна и достигна дури најниско ниво од 2003 година. Тоне и мексиканскиот пезос, а истата судбина ја дели и австралискиот долар, кој се смета за особено изложен на американските царини на кинеската стока. Вредноста опаѓа и на офшор јуанот.

Depositphotos

 

„Блумберг“ веќе пишуваше дека зад оптимизмот во врска со доларот стои уверувањето дека царините ќе поттикнат инфлаторни притисоци и ќе ги одржат високи каматните стапки во САД, додека истовремено повеќе ќе им наштетат на странските економии отколку на американската, дополнително зајакнувајќи го доларот како сигурна валута. Странските валути губат на вредност бидејќи американската побарувачка за поскап увоз слабее.

„Изјавата на претседателот Трамп дека доларот е премногу силен би можела да влијае на финансиските пазари, но општата перспектива останува непроменета - царините и домашните инфлаторни притисоци веројатно ќе го поддржат основниот тренд на зајакнување на доларот“, изјави за „Блумберг“ Шоки Омори, главен стратег за глобален пазар во „Мизухо“ (Mizuho Securities) во Токио, на почетокот од овој месец.

Што значи заострувањето на трговските односи меѓу ЕУ и САД за еврото?

„Блумберг Адрија“ пишуваше и за тоа дека аналитичарите гледаат ризик од пад на еврото до паритет со доларот, како и дека ризикот од царините на Трамп влијае и на економската перспектива на еврозоната. Оправдувањето на Доналд Трамп да ја вовлече 27-члената ЕУ во „најглупавата трговска војна“ без победник е огромниот трговски дефицит на САД со блокот.

Додека Трамп стои цврсто на својот став дека царините кон ЕУ дефинитивно ќе се случат бидејќи, како што вели, Европејците не земаат речиси ништо, а Американците земаат сè, милиони автомобили, огромни количества храна и земјоделски производи, европските претставници се додворуваат во обид да најдат компромис и да избегнат царини, дури и по цена да мора да увезуваат повеќе стоки од САД за да се намали суфицитот што го остварува ЕУ. 

Сето тоа ги тресе валутните пазари, кои сега се обложуваат на поголема нестабилност на еврото, кое ја доживува својата најпроменлива година од 2022 година, кога неговата вредност се изедначи со вредноста на американскиот долар. Со оглед на тоа што еврото веќе е во својата најдолга низа загуби во однос на доларот во последните три години по тарифните планови на Трамп, постои ризик да се лизне дополнително кон паритет со доларот - или оптимистичката опција е да закрепне ако на некој начин се избегнат царините за ЕУ.

Денари, евра, долари... Во што да се штеди во вакви услови?

Минатата недела пишувавме и за тоа дека Македонија, по Србија, има највисоки камати за штедење во регионот, со тоа што просечната камата на штедење во земјава е 2,8 проценти.

Банкарските депозити сѐ уште убедливо држат доминантна позиција кај македонските граѓани при распределбата на нивниот финансиски имот. Депозитите на домаќинствата зафаќаат над 65 проценти од вкупните депозити кај банките, додека истовремено се над 60 проценти од сите финансиски вложувања на домаќинствата, според податоците на Народната банка. Иако во изминативе години во услови на ниски каматни стапки се бележи одредено пренасочување на средствата кон алтернативни финансиски инструменти, како што се доброволни пензиски фондови, полиси за животно осигурување, домашни и странски хартии од вредност итн., сепак учеството на овие вложувања и натаму е скромно во споредба со банкарските депозити.

 

 

Според познавачите, прв избор како најмалку ризично штедење треба да биде денарот поради стабилниот девизен курс на денарот во однос на еврото, политика што Народната банка успешно ја води. Освен тоа, штедењето во денари има подобра каматна стапка, а парите секогаш може да се претворат во евра или со претходна стратегија и пресметан ризик и во друга валута. А, ако изборот е да се штеди во девизи, тогаш тоа треба да е еврото, токму поради истите причини, речиси нема ризик согласно политиката на стабилен девизен курс на денарот. Сепак, поентата не е парите да се претворат во евра, туку да се фаворизира денаризацијата во линија со активната политика од страна на Народната банка како значајна алка за остварување на дел од монетарните цели.

Depositphotos

 

Американскиот долар е валута чија вредност флуктуира поради многу влијанија, почнувајќи од претседателката кампања во САД, па преку политиките во глобални рамки, војните, цената на нафтата, златото и други суровини чија вредност се изразува во зелената валута, како и техничкиот аспект или флуктуациите и волатилноста во однос на вредностите на останатите странски валути, па оттука и поголемиот ризик за штедење во долари. Ова донекаде е случај и при штедење во друга странска валута.

Во разговор за „Блумберг Адрија“ од една од најголемите банки во Македонија велат дека 75-80 проценти од компаниите работат во евра за да не се изложат непотребно на ризик. Преостанатите кои се принудени да работат со долари поради природата на нивната дејност и набавките на суровини што се исклучиво поврзани со американската валута, се изложени на реален ризик. Ист е случајот и со банките. Во спротивно, би биле изложени на не баш наивен ризик поради големите количества пари и би биле принудени секојдневно да прават анализи и симулации и да носат одлуки за користење на одредени заштитни финансиски инструменти (анг. hedging).

Каматните стапки за штедните влогови сѐ уште се атрактивни, со оглед на тоа што од нула и минус, на пример, колку што беа пред извесен период во Европа, сега уште се доста високи и на депозитите и на хартиите од вредност. Причината за тоа е инфлаторната криза. Но веќе од лани централните банки почнаа да ги намалуваат каматите и експертите очекуваат дека трендот ќе продолжи и во наредниот период. Инфлацијата полека се стабилизира, иако процесот на стабилизација ќе потрае и годинава. Веќе во 2026 година се очекува целосна стабилизација на инфлацијата и влијанијата од неа. Со стабилизацијата на каматите ќе се интензивира и поддршката на реалниот сектор, а со тоа ќе се поттикне и економскиот раст.

Сепак, таквото штедење нема големо влијание и, оттука, се нарекува пасивно. Чувањето пари, како такво, не ги оплодува парите или, доколку ги оплодува, станува збор за мал процент. Приносите од штедењето во девизи се добиваат на два начина: од штедните камати и доколку порасне вредноста на валутата во која се штеди. Во пракса ниту едното ниту другото не носи големи добивки.

„Пасивното штедење не е соодветно. Од 2019 година Македонија се отвори за инвестирање во странство. Луѓето освен на Македонската берза, инвестираат и во странство. Според мене, активното штедење преку вложување во акции, обврзници, суровини, е секако подобро наместо само да се стават парите и пасивно да се чека камата или евентуално вредносно придвижување на валутата“, ни посочија од една од најголемите банки во земјава.

Иако ризиците за таков тип  штедење секако се поголеми од девизното, има начини тие да се сведат на минимум. Диверзификацијата на влоговите, односно широки портфолија е најзначајно за намалување на ризикот. Освен тоа, потребни се соодветна едукација и постојано следење на состојбите и тековите во светот. Доколку тоа не е нешто во што уживате, тука се соодветните стручни институции и искусни инвеститори кои може да ја прават таа работа наместо вас.

Depositphotos

 

„Позитивно е што преку странските платформи може активно да се купуваат различни средства, самостојно или преку стручни институции. Дополнително, и тука може уште повеќе да се намали ризикот, особено ако се вложува во големи стабилни компании. Ем штедите купувајќи акции во стабилна компанија и со тоа добивате годишна дивиденда, ем тука е можноста за заработка ако цената на акцијата порасне и се одлучите да ја продадете. Значи, успешното работење на компанијата носи дивиденда, а атрактивноста за нејзините акции во секој момент може да обезбеди нивна купопродажба бидејќи тие секогаш се бараат“, велат од банката.

На ова се додава и активното држење обврзници заради сигурност, со оглед на тоа што државата стои зад нив, имаат принос и гарантирано може да се продадат. Тоа, секако, не е добра опција за банките, бидејќи капиталот би се преселил од кај нив во државата (за обврзници) или во фирмите (за акции) поради поголемиот поврат. Сепак, советот на експертите е дека секогаш треба да се остави дел од влогот и во класични банкарски депозити.

И по сите овие совети за активно и пасивно штедење, клучниот совет е да се вложува паметно или, како што вели старото златно правило, да вложуваме само толку колку што сме подготвени да загубиме бидејќи само тогаш сите овие инвестициски активности ќе добијат вистинско значење и нема да преминат во форма на коцкање.

„Во секој случај, мора поткрепа и знаење, да се слушаат стручните лица и да се следат информациите“, посочуваат од банката во разговор за „Блумберг Адрија“.

Поголема едукација, финансиска свест и писменост се неопходните нешта на кои треба да се работи. Експертите сметаат дека токму поради недостигот од едукација пазарот во Македонија е недоволно развиен дури и во услови кога имаме малку инструменти. Но работите се поместуваат и добро е тоа што луѓето стануваат активни на ова поле, дел самостојно, а дел со помош на професионалци.

„Единствената позитивна работа од конзервативноста на политиките е што како неразвиен пазар не бевме многу подложни на влијанија, односно не бевме многу погодени од светските кризи, кои се одразија и на финансиските пазари. Сепак, тоа не е причина да не се развива пазарот и да останеме затворени за нови инструменти, особено во услови кога не треба да измислиме нешто ново, туку само треба да го примениме тоа што е корисно“, заклучуваат нашите соговорници од банката.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар