Блаж Бродњак: НЛБ останува пацифистичка банка

Во Љубљана е отворена новата Галерија Муза, во која е изложен дел од музејската збирка на банката НЛБ. Станува збор за најголемата приватна збирка на уметнички дела со повеќе од 2.000 експонати. Во банката овој потег го претставуваат како дел од општествената одговорност, која во моменталните геополитички околности и во Европа е на искушение. За влијанието на геополитичките промени врз работењето на банката и ублажувањето на регулативите во областа на ЕСГ стандардите за „Блумберг Адрија“ по повод отворањето на галеријата зборуваше претседателот на управата на НЛБ, Блаж Бродњак.

Зошто НЛБ има збирка на уметнички дела, што сакате да постигнете со оваа иницијатива? Дали и други банки во Европа имаат слична практика?

Отсекогаш низ историјата финансиерите биле големи мецени и поддржувачи на општествените подсистеми. НЛБ е, меѓу другото, најголем поддржувач на словенечкиот спорт и истовремено со децении вложува и во културата.

Откупувањето на дела беше замрзнато од финансиската криза во 2008 година до минатата година, а сега банката е во толку поволна финансиска положба што е соодветно, покрај враќањето на паричната државна помош што ја прими и која ќе биде вратена во целост со камата, да почне да придонесува за општеството и на други начини и со тоа да ја поддржи и словенечката култура. Ние сме сопственици на најголемата приватна збирка на современа словенечка ликовна уметност. Јавноста заслужува можност да се запознае со оваа вредна уметничка колекција. Досега таа главно беше изложена само во нашите канцеларии, а со отворањето на оваа галерија овозможивме дел од нашата драгоцена колекција да стане достапна за јавноста.

Минатата година започнавме со откупување на нови дела, со кои го покриваме целиот регион во кој работиме. НЛБ претставува системски значајна финансиска институција во целиот регион, а како наследник на некогашната Љубљанска банка, која беше втора по големина во поранешна Југославија, сега го обновуваме присуството на овие простори. Единствени сме по тоа што нудиме барем еден облик на финансирање на сите пазари на поранешната заедничка држава и активно собираме уметнички дела од речиси сите новонастанати држави во регионот. Планираме да ја вклучиме и Република Албанија, на чиј  пазар имаме намера да влеземе, а која припаѓа на групата од шест земји на Западен Балкан чие интегрирање во Европската унија силно го поддржуваме и се залагаме да се оствари што побрзо.

Дали ова е исто така дел од ЕСГ стратегијата на банката?

Се разбира, општествената одговорност е клучен елемент. Спомнав спорт и култура, хуманитарни активности, само за санирање на последиците од историските поплави НЛБ издвои девет и пол милиони евра, а таа година вкупниот обем на поддршка на општествените подсистеми изнесуваше 17 милиони, така што тоа е дел од нашиот генетски запис.

Нè радува што поради добрите резултати повторно можеме да продолжиме со нашите програми за поддршка. Додека од една страна обезбедуваме приноси на нашите акционери преку исплата на дивиденди, истовремено создаваме атрактивно работно опкружување за вработените, и, што е исто така важно, обезбедуваме финансиска поддршка на различни општествени системи со ограничени финансиски ресурси.

Во последниот разговор за „Блумберг Адрија“ рековте дека НЛБ останува верна на одржливите принципи и дека нема да вложува во одбрана. Дали ќе останете при тоа со оглед на тоа што европските милијарди сега се пренасочуваат во одбранбената индустрија?

Обично тоа е работа што ја спонзорираат државите. Државите целосно го контролираат производството на оружје, трговијата со оружје и правилно е тие да финансираат.

Дали сепак ќе почнете да ги кредитирате одбранбените компании, кои во Словенија се во експанзија, гледаме и како вредноста на акциите на тие компании во други земји растат?

Во НЛБ застапуваме пацифистички став и посветеност на одржлив развој, затоа се определуваме за поддршка на проекти кои придонесуваат за зачувување на животот, а не на оние кои можат да бидат штетни.

Европската комисија на маса има предлог, таканаречен омнибус пакет, кој воведува промени во строгото ЕСГ известување. Дали тие промени ќе влијаат на вашето известување и работење?

Не, забележуваме моментални тенденции кон ублажување на тие барања. Забележуваме промена на реториката во Соединетите Американски Држави и дистанцирање од принципите на одржливост, инклузија, еднакви можности и слични вредности. Ние остануваме на нашиот пат, прифативме одредени обврски, исто така сме потписници на одредени повелби, движења. Веруваме во тие работи и во тој систем на вредности, не го променивме поради краткорочни измени во главите на поединци на оваа планета.

Дали според вашето мислење ЕСГ принципите сè уште се важни? Некои сметаат дека значително ослабеле, додека други тврдат дека целосно го изгубиле значењето. Каков е вашиот став?

Прашање е на време кога ќе се вратат во полн обем. Моменталниот приоритет на Европа е зајакнување на сопствените безбедносни капацитети, што бара значителни финансиски вложувања во автономијата на одбранбените системи. Потоа, фокусот ќе биде на унапредување на конкурентноста, што неизбежно доведува до забавување на динамиката на зелената транзиција. Меѓутоа, важно е да се нагласи дека еколошките прашања сè уште остануваат стратешки приоритет.

Апсолутно е потребно да се разговара за производството на енергија од обновливи извори, за намалување на обемот на потрошувачка на енергија и така натаму. Дали ќе можеме во некоја точка по воспоставувањето на примирјето да разговараме за обновување на соработката во областа на енергетиката со Русија и слично, ќе покаже времето.

Мислам дека ќе се воспостават традиционалните врски, какви што некогаш беа, патот на свилата меѓу Кина, Индија, Европа и Русија. Во контекст на логични врски и патишта, но прво е потребно, како што е кажано, да се доведе Европа во положба безбедносно да се осамостои, стабилизира и стане во поголема мера автономна, обединета и солидарна. Тогаш можеме да разговараме за тоа.

Одржливиот развој останува трајна определба, иако моменталната ситуација со заострувањето на реториката и наметнувањето на одредени сценарија привремено го става во втор план, што никако не го намалува неговото долгорочно значење и релевантност. Овој процес ќе се одвива со темпо кое подобро одговара на реалните можности, што можеби претставува и поразумен пристап.

Во изминатиот период можеби премногу се занимававме со правата и слободите, а премалку со одговорноста и работата. Од долгорочна перспектива, создавањето вредности бара одговорност и посветена работа. Само на тие темели можеме да обезбедиме потребни средства за поддршка на различни општествени иницијативи, движења и унапредување на правата и слободите.

Дали постои можност НЛБ да го промени своето портфолио и да стане поотворена за одредени инвестиции, вклучувајќи ги и оние во одбранбениот сектор?

Не, како што реков, НЛБ останува верна на своите принципи кои се засновани на пацифистички систем на вредности. Финансирањето на одбранбената индустрија веќе е воспоставено ширум светот и во голема мера се потпира на државните институции и нивната поддршка, што е и очекувано.

Некои аналитичари сепак зборуваат за редефинирање на одговорноста. Вие исто така ја нагласивте важноста на ставањето поголем фокус на прашањето за одговорноста. Како би требало да се редефинира таа одговорност, до која мера е ублажувањето на одредени норми сè уште прифатливо?

Тоа е филозофско прашање со кое банката не се занимава. Ние обезбедуваме принцип на еднакви можности, принципи на меритократија и тука е потребно да се делува урамнотежено. Не верувам во квоти, бидејќи тоа значи позитивна дискриминација. Но, верувам во одговорно проценување на способностите и доделување овластувања и именувања врз основа на компетенции.

Сведоци сме на политички превирања во државите во кои НЛБ е присутна. Тука конкретно мислам на Србија. Како го проценувате влијанието на актуелната политичка нестабилност врз деловните активности на НЛБ во регионот, особено во Србија?

Влијае онолку колку што влијае на целокупното деловно опкружување, можеби е нешто помала приватната потрошувачка, можеби е нешто помала побарувачката за кредити. Искрено сакаме да се стабилизираат условите што е можно побрзо, да имаме пред сè мир и луѓето да можат да се вратат на нормален живот. На Србија ѝ посакуваме сè најдобро и веруваме во неа. Таму сме присутни и гледаме дека тоа е општество со исклучителен потенцијал. Истовремено, сакаме Европската комисија да ја препознае подготвеноста на Србија за членство во Европската унија и дискусијата да се премести од теоретско ниво на дефинирање на јасен временски рамки и конкретни чекори кон интеграција.​

НЛБ со уметничка колекција вредна повеќе милиони евра НЛБ денес поседува повеќе од 2.000 уметнички дела, што претставува најголемата приватна колекција во Словенија. Во 2017 година оваа колекција беше прогласена за национално богатство на Република Словенија. „Бројни дела во колекцијата се исклучително значајни за словенечката уметност, поради што е тешко да се одреди нивната вредност, бидејќи би можеле да кажеме дека се непроценливи. Ако сепак ја процениме вредноста на колекцијата, таа би надминала повеќе милиони евра“, наведуваат од банката. Кое дело е проценето како највредно? „Од безбедносни причини не можеме да откриеме кое дело има највисока проценета вредност, но можеме да кажеме дека во колекцијата имаме и дела чија вредност е проценета на околу 100.000 евра“, објаснуваат од банката. По 15 години затишје повторно откупуваат уметнички дела НЛБ Групацијата во 2023 година повторно ја покрена програмата за откуп на уметнички дела откако во 2008 година поради финансиската криза ја прекина оваа практика. Од тогаш секоја година издвојуваат 100 илјади евра за откупи ширум регионот во кој НЛБ работи. За таа цел НЛБ го основа НЛБ Уметничкиот совет, со желба откупите да бидат стручни, квалитетни и транспарентни. Со цел професионално управување со колекцијата, во април 2020 година беше основан НЛБ Муза, завод за управување со културното наследство, Љубљана, скратено НЛБ Муза. Заводот има четири постојано вработени лица. Зошто банките ја поддржуваат уметноста? „Доста е вообичаено банките (народни или комерцијални) да имаат свои уметнички колекции“, велат од НЛБ. Традицијата на поддршка на банките за уметноста кај нас се протега од 19 век до првата банкарска институција Крањска штедионица. Исто така, Местна хранилница љубљанска, која беше претходник на НЛБ, беше активен поддржувач на словенечката уметност, што треба да се гледа низ призмата на националните борби на преминот од 19 во 20 век. По Втората светска војна кај нас генерално важеше дека бројни, пред сè поголеми компании откупуваа или нарачуваа уметнички дела за опремување на своите деловни простори, канцеларии, влезни холови. Уметничката колекција на НЛБ беше основана во 1999 година, обврзувајќи се на систематска поддршка на развојот и промоцијата на словенечката ликовна уметност. Целта беше систематизација и евалуација на постојниот фонд на уметнички дела, како и негово постепено стручно комплетирање.